Την ώρα που οι πληροφορίες για την υπόθεση του βιασμού της 24χρονης στη Θεσσαλονίκη προσλαμβάνουν μορφή χιονοστιβάδας, συγκλονίζοντας την κοινή γνώμη, χιλιάδες γυναίκες ξαναζούν τον εφιάλτη του δικού τους βιασμού. Γιατί ο σεξουαλικός βιασμός είναι πιο τραυματική εμπειρία ακόμη κι από τον πόλεμο και το θύμα δεν τον ξεχνά ποτέ, όπως μας εξηγεί ο επίκουρος καθηγητής Ψυχιατρικής στο ΑΠΘ, αναγνωρισμένος στη γνωστική συμπεριφορική ψυχοθεραπεία Αγοραστός Αγοραστός.
Τα τελευταία χρόνια υπολογίζεται ότι τα θύματα βιασμού αυξάνονται ραγδαία και ότι είναι περίπου τα διπλάσια από εκείνα, που αναφέρονται στις αστυνομικές αρχές.
«Πρόκειται για ένα πάρα πολύ σύνθετο και λεπτό ζήτημα. Από όλα τα είδη τραυματικών εμπειριών, ο σεξουαλικός βιασμός είναι ο χειρότερος, όσον αφορά στον βιολογικό και στον ψυχολογικό αντίκτυπο, που έχει στο θύμα. Είναι το πιο ισχυρό τραύμα, διότι δεν πρόκειται για κάποια φυσική καταστροφή. Το θύμα έχει υψηλό στρες και βιώνει κάτι, που του κάνει ένας άλλος άνθρωπος επίτηδες. Είναι πιο τραυματική εμπειρία ακόμη κι από τον πόλεμο», εξηγεί ο κ. Αγοραστός.
Ο αντίκτυπος που έχει ο σεξουαλικός βιασμός
Η ψυχολογική κατάσταση του θύματος ενός βιασμού περιγράφεται για πρώτη φορά το 1979 από την Αν Μπέργκες και τη Λύντα Χόλμστρομ, ως ένα σύνδρομο που έχει τρία στάδια.
- Στο πρώτο στάδιο το θύμα καταρρέει και αποδιοργανώνεται.
- Στο δεύτερο στάδιο το θύμα προσπαθεί να επανακτήσει τους ρυθμούς της ζωής του, αλλά συνεχίζει να νιώθει έντονη εσωτερική αναταραχή.
- Στο τρίτο στάδιο το θύμα ενσωματώνει το γεγονός του βιασμού και επαναφέρει τους ρυθμούς της καθημερινότητάς του.
Όπως επισημαίνει ο επίκουρος καθηγητής Ψυχιατρικής Αγοραστός Αγοραστός, υπάρχουν γυναίκες που το ξεπερνούν και άλλες που η ζωή τους καταστρέφεται για πάντα. Ακόμη κι εκείνες, όμως, που το ξεπερνούν, δεν το ξεχνούν ποτέ.
«Αξίζει να αναφέρουμε ότι πολύ συχνά το άτομο τυγχάνει να ξαναπέφτει θύμα βιασμού. Η πιθανότητα, να του ξανασυμβεί, είναι πολλαπλάσια, εάν έχει, ήδη, πέσει θύμα βιασμού μια φορά. Όχι, όμως, επειδή «τά’θελε και τά’παθε», όπως λένε κάποιοι. Αλλά επειδή όλο αυτό έχει να κάνει με τον βιολογικό αντίκτυπο του τραύματος, που επηρεάζει το σύστημα αναγνώρισης κινδύνου και την αντίδραση στον κίνδυνο. Με απλά λόγια, ο άνθρωπος, που έχει βιώσει τραύμα, αναγνωρίζει διαφορετικά τους κινδύνους κι όταν γίνεται αυτό, «χτυπάει κόκκινο» και παραλύει, χωρίς να μπορεί να αντιδράσει σωστά. Ο ψυχολογικά τραυματισμένος άνθρωπος έχει αυτό το βιολογικό «λάθος». Επιπλέον υπάρχουν περιπτώσεις, που είναι τόσο τρομερό σε ένταση το συμβάν, που το θύμα, όντως, δεν το θυμάται. Συνειδητά το απομακρύνει, κάνει shut down ο οργανισμός του για να μην το θυμάται, το αποκόπτει».
Βιασμός = Μετατραυμαυτική διαταραχή
Το σύνδρομο του βιασμού περιγράφεται καλύτερα ως μετατραυματική διαταραχή. Δηλαδή το θύμα βιώνει το λεγόμενο μετατραυματικό σύνδρομο – γνωστό και ως μετατραυματικό στρες – κατά το οποίο η επαναφορά εικόνων ή αναμνήσεων οδηγεί στην εκ νέου βίωση του γεγονότος. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα το άτομο να διακατέχεται από έντονο φόβο, που μπορεί μακροπρόθεσμα να του αλλάξει τη ζωή και να επιλέξει να απομονωθεί.
«Αν το θύμα του βιασμού ζητήσει εξειδικευμένη βοήθεια, μπορεί να βοηθηθεί. Υπάρχουν συγκεκριμένες ψυχοθεραπευτικές μέθοδοι για την αντιμετώπιση τραυματικών γεγονότων. Δεν βοηθάει το να μιλήσω απλά για το τραύμα. Δεν κάνει κακό, αλλά δεν βοηθάει. Ούτε βοηθάει το να ανατρέξω στα παιδικά μου χρόνια. Αυτό, που μπορεί να βοηθήσει, είναι η λεγόμενη trauma-focused γνωστική συμπεριφορική θεραπεία», όπως λέει ο κ. Αγοραστός.
Στην αρχή το θύμα κατηγορεί τον εαυτό του, λέει «καλά να πάθω», έχει ενοχές. Μετά από καιρό αισθάνεται απέχθεια για τον εαυτό του και αηδία. Μετά από τη θεραπεία του τραύματος βγαίνει ο θυμός, που, όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο επίκουρος καθηγητής Ψυχιατρικής, είναι το σωστό συναίσθημα. Μαζί με τον θυμό έρχεται και η ανάγκη για τιμωρία του θύτη.
Διαβάστε επίσης
EMA: «Όχι» στη χορήγηση πολλαπλών αναμνηστικών δόσεων εμβολίου
Tηλεργασία: Τι πρέπει να κάνετε για να παραμείνετε παραγωγικοί
