Δώδεκα είναι τα χαρακτηριστικά σημάδια της γήρανσης, σύμφωνα με τους επιστήμονες και πρόκειται για ένα σύνολο κυτταρικών και μοριακών αλλαγών που συσσωρεύονται με την πάροδο του χρόνου και πιστεύεται ότι παίζουν σημαντικό ρόλο στη διαδικασία. Αυτές οι αλλαγές, γνωστές ως «σήματα κατατεθέν της γήρανσης», επινοήθηκαν για πρώτη φορά το 2013 και ορίστηκαν για να παρέχουν ένα πλαίσιο για την κατανόηση των περίπλοκων μηχανισμών που συμβάλλουν στη γήρανση και τις ασθένειες που σχετίζονται με την ηλικία. Η επιστήμη, ωστόσο, συνέχισε να αποκαλύπτει περισσότερα.
Τα σημάδια της γήρανσης
Τα εννέα σημάδια της γήρανσης εντοπίστηκαν για πρώτη φορά το 2013, αλλά οι επιστήμονες έχουν συμπεριλάβει τρεις επιπλέον βιολογικές διεργασίες στον κατάλογο των χαρακτηριστικών της γήρανσης.
Κάθε χαρακτηριστικό μπορεί να επιταχύνει τον ρυθμό γήρανσης ανεξάρτητα, αλλά πολλά συνδέονται μέσω μιας σειράς μηχανισμών.
Για μια δεκαετία, ήταν κατανοητό ότι υπήρχαν εννέα χαρακτηριστικά της γήρανσης. Ωστόσο, οι επιστήμονες διεύρυναν αυτόν τον κατάλογο φέτος και πρόσθεσαν τρεις ακόμη παράγοντες που μπορεί να επιταχύνουν τη γήρανση.
Ενώ καθένα από αυτά τα χαρακτηριστικά επηρεάζει τη γήρανση από μόνο του, συχνά επικαλύπτονται. Τίποτα στο ανθρώπινο σώμα δεν λειτουργεί μεμονωμένα και είναι ένα σύνθετο και αλληλένδετο σύνολο μηχανισμών που έχει βρεθεί ότι συμβάλλουν στη διαδικασία της γήρανσης.
Τα 12 σημάδια της γήρανσης
Από τη γονιδιωματική αστάθεια και τη βράχυνση των τελομερών έως την εξάντληση των βλαστοκυττάρων, αυτά τα 12 χαρακτηριστικά παρέχουν έναν οδικό χάρτη για τη διαδικασία γήρανσης, ρίχνοντας φως στο πώς αλλάζει το σώμα μας με τα χρόνια, σύμφωνα με το healthnews.com.
1. Γονιδιωματική αστάθεια
Η γονιδιωματική αστάθεια αναφέρεται στη συσσώρευση γενετικής βλάβης ή αλλαγών στο DNA που συμβαίνουν με την πάροδο του χρόνου. Τόσο εξωτερικοί όσο και εσωτερικοί παράγοντες μπορεί να επηρεάσουν το επίπεδο βλάβης του DNA που λαμβάνει χώρα. Ενδογενή παραδείγματα είναι τα σφάλματα αντιγραφής του DNA και το οξειδωτικό στρες, ενώ η έκθεση σε ακτινοβολία ή τοξίνες είναι εξωγενή.
Όταν τα κύτταρά γερνούν, η ικανότητά τους να επιδιορθώνουν τη βλάβη του DNA μπορεί επίσης να επιδεινωθεί, γεγονός που μπορεί να προκαλέσει περαιτέρω αστάθεια του DNA που οδηγεί σε μεταλλάξεις και άλλες αλλαγές στην αλληλουχία του DNA.
Σύμφωνα με το Εθνικό Ινστιτούτο Καρκίνου των ΗΠΑ, πολλοί τύποι καρκίνου είναι αποτέλεσμα τέτοιων ελαττωμάτων.
2. Φθορά τελομερών
Τα τελομερή είναι μικρά προστατευτικά καλύμματα στα άκρα των χρωμοσωμάτων που βοηθούν στη διατήρηση της σταθερότητας και της ακεραιότητας των γονιδίων. Ωστόσο, κάθε φορά που ένα κύτταρο διαιρείται, τα τελομερή του γίνονται μικρότερα λόγω της ατελούς αντιγραφής της αλληλουχίας των τελομερών κατά τη σύνθεση του DNA. Όσο πιο μικρά γίνονται, τόσο λιγότερη προστασία υπάρχει για τα χρωμοσώματα, κάτι που τελικά θα οδηγήσει σε κυτταρική γήρανση ή προγραμματισμένο κυτταρικό θάνατο.
Η βράχυνση των τελομερών έχει βρεθεί ότι επιταχύνει τη γήρανση λόγω του περιορισμού της ικανότητας των κυττάρων να διαιρούνται και να αναπληρώνουν τους κατεστραμμένους ιστούς. Επιπλέον, η φθορά των τελομερών έχει συνδεθεί με χρόνια φλεγμονή.
Διάφοροι παράγοντες επηρεάζουν τη φθορά των τελομερών, συμπεριλαμβανομένου του οξειδωτικού στρες, της φλεγμονής και της έκθεσης σε τοξίνες. Ωστόσο, μελέτες έχουν βρει ότι η άσκηση, ιδιαίτερα η αερόβια δραστηριότητα, μπορεί να βοηθήσει στη βελτίωση του μήκους των τελομερών.
Η τριβή των τελομερών έχει συνδεθεί με μια σειρά ασθενειών που σχετίζονται με την ηλικία , όπως καρδιαγγειακές παθήσεις, καρκίνος και νευροεκφυλιστικές διαταραχές.
3. Επιγενετικές αλλοιώσεις
Οι επιγενετικές αλλοιώσεις χαρακτηρίζονται από αλλαγές στη ρύθμιση της γονιδιακής έκφρασης. Αν και αυτές οι αλλαγές δεν επηρεάζουν την ίδια την αλληλουχία του DNA, μπορεί να προκαλέσουν τροποποιήσεις στο εάν ένας διακόπτης γονιδίου είναι ενεργοποιημένος ή απενεργοποιημένος.
Παράγοντες όπως το περιβάλλον, η διατροφή, οι επιλογές του τρόπου ζωής και η διαχείριση του άγχους μπορούν όλοι να συμβάλουν στον τρόπο με τον οποίο εκφράζονται ορισμένα γονίδια κατά τη διάρκεια της ζωής σας.
Μια ανασκόπηση που δημοσιεύτηκε στο International Journal of Molecular Sciences κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι επιγενετικές αλλοιώσεις μπορεί να έχουν ως αποτέλεσμα την ανάπτυξη ή την εξέλιξη αρκετών ανθρώπινων παθολογιών, συμπεριλαμβανομένου του καρκίνου, του διαβήτη, της οστεοπόρωσης και των νευροεκφυλιστικών διαταραχών.
Δεδομένου ότι η επιγενετική αναφέρεται σε όλα τα εξωτερικά πράγματα που επηρεάζουν την έκφραση των γονιδίων, αυτά είναι σε μεγάλο βαθμό αναστρέψιμα και μπορούμε να ελέγξουμε τι κάνουμε και να προστατεύσουμε τα γονίδιά μας από την ανάπτυξη ασθενειών.
4. Απώλεια πρωτεόστασης
Η σωστή κυτταρική λειτουργία απαιτεί μια κατάσταση ομοιόστασης, τη διαδικασία που ρυθμίζει τις πρωτεΐνες μέσα στο κύτταρο. Η απώλεια της πρωτεόστασης αναφέρεται στη σταδιακή μείωση της ικανότητας των κυττάρων να διατηρούν αυτήν την ομοιόσταση ή πρωτεόσταση πρωτεΐνης.
Η αποτελεσματικότητα των κυττάρων στη διατήρηση της πρωτεόστασης μειώνεται με την πάροδο του χρόνου, οδηγώντας σε συσσώρευση κατεστραμμένων ή λανθασμένων πρωτεϊνών, οι οποίες έχει βρεθεί ότι συμβάλλουν στη γήρανση και τις ασθένειες.
Το αμυλοειδές-βήτα, το Tau, η άλφα-συνουκλεΐνη, το TDP-43 ή η πρωτεΐνη πριόν, είναι μόνο μερικά παραδείγματα πρωτεϊνών που μπορούν να συσσωρευτούν και να συμβάλουν στην παθογένεση νευροεκφυλιστικών ασθενειών όπως η νόσος του Αλτσχάιμερ, η νόσος του Πάρκινσον και η αμυοτροφική πλευρική σκλήρυνση (ALS).
5. Απορρύθμιση της αίσθησης θρεπτικών ουσιών
Η απορυθμισμένη αίσθηση θρεπτικών ουσιών ορίζεται από την μείωση της ικανότητας του κυττάρου να αισθάνεται ποια θρεπτικά συστατικά υπάρχουν και να επικοινωνεί με τα άλλα εσωτερικά συστήματα για να προκύψουν περαιτέρω μηχανισμοί. Οι οδοί ανίχνευσης θρεπτικών συστατικών διαδραματίζουν κρίσιμο ρόλο στη ρύθμιση του κυτταρικού μεταβολισμού, της ενεργειακής ισορροπίας και της ανάπτυξης και είναι απαραίτητες για την υποστήριξη της σωστής λειτουργίας των κυττάρων και των ιστών.
Μία από τις πιο βαθιές οδούς ανίχνευσης θρεπτικών συστατικών σχετίζεται με το πώς συμπεριφέρονται τα κύτταρά μας παρουσία ινσουλίνης και ινσουλινοειδούς αυξητικού παράγοντα (IGF-1) .
6. Μιτοχονδριακή δυσλειτουργία
Τα μιτοχόνδρια αναφέρονται συχνά ως η κινητήρια δύναμη του κυττάρου λόγω του ρόλου τους στην παραγωγή ενέργειας με τη μορφή 5′-τριφωσφορικής αδενοσίνης ή ATP. Όσο περισσότερη ενέργεια μπορεί να παράγει, τόσο περισσότερη ενέργεια θα έχει το κύτταρο για να λειτουργεί σωστά σε όλους τους ιστούς και τα όργανα. Επιπλέον, παίζει ρόλο στον κυτταρικό μεταβολισμό.
Μελέτες έχουν βρει ότι η μιτοχονδριακή δυσλειτουργία σχετίζεται με ένα ευρύ φάσμα ανθρώπινων παθολογιών , όπως ο καρκίνος και οι μεταβολικές και καρδιαγγειακές παθήσεις.
7. Κυτταρική γήρανση
Καθώς τα κύτταρα συνεχίζουν να διαιρούνται καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής μας, πολλά θα φτάσουν τελικά σε ένα σημείο γήρανσης όταν δεν μπορούν πλέον να διαιρεθούν αλλά εξακολουθούν να είναι μεταβολικά ενεργά. Ωστόσο, σε αυτή την κατάσταση «ζόμπι», γίνονται ελάχιστα χρήσιμα και περισσότερο επιβαρύνουν.
Από τη μία πλευρά, η έρευνα έχει δείξει ότι μικρές ποσότητες γηρασμένων κυττάρων μπορεί να είναι ευεργετικές για τη στρατολόγηση παραγόντων επιδιόρθωσης ιστών σε κατεστραμμένες περιοχές, όπως πληγές, ή την επιδιόρθωση καρκινικών κυττάρων. Από την άλλη πλευρά, ωστόσο, η συσσώρευση κυττάρων «ζόμπι» μπορεί να συμβάλει στη χρόνια φλεγμονή και μπορεί να οδηγήσει σε ασθένειες που σχετίζονται με την ηλικία.
8. Εξάντληση βλαστοκυττάρων
Τα βλαστοκύτταρα είναι ο τύπος κυττάρων που μπορούν να μετατραπούν σε οποιοδήποτε είδος ιστού στο σώμα. Έτσι, είναι το κλειδί για την αναπλήρωση των νεκρών κυττάρων για τη διατήρηση της φυσιολογικής λειτουργίας των ιστών και την αναγέννηση των τραυματισμένων ιστών.
Ένα ευρύ φάσμα παραγόντων, ορισμένοι που σχετίζονται με άλλα χαρακτηριστικά της γήρανσης, μπορεί να προάγουν την εξάντληση των βλαστοκυττάρων, όπως η βλάβη του DNA, η βράχυνση των τελομερών, το οξειδωτικό στρες και οι επιγενετικοί παράγοντες. Καθώς η λειτουργία των βλαστοκυττάρων μειώνεται με την πάροδο του χρόνου, είναι πιο πιθανό ένας οργανισμός να αναπτύξει ασθένειες που σχετίζονται με την ηλικία, όπως νευροεκφυλιστικές ασθένειες, καρδιαγγειακές παθήσεις και καρκίνο.
Μελέτες έχουν βρει ότι η αποτυχία να πυροδοτηθούν οι κατάλληλες αποκρίσεις στη βλάβη του DNA, για παράδειγμα, σχετίζεται στενά με την έναρξη και την εξέλιξη του καρκίνου.
9. Τροποποιημένη διακυτταρική επικοινωνία
Τα κύτταρα επικοινωνούν συνεχώς μεταξύ τους μέσω ποικίλων μηχανισμών. Ωστόσο, όταν αυτή η επικοινωνία αλλάξει, η σηματοδότηση μεταξύ των κυττάρων μπορεί να χαθεί, να παρερμηνευθεί ή ακόμα και να αγνοηθεί, διακόπτοντας τη φυσιολογική λειτουργία και την επισκευή των ιστών και μπορεί να συμβάλει στην ανάπτυξη ασθενειών που σχετίζονται με την ηλικία.
10. Χρόνια φλεγμονή
Η χρόνια φλεγμονή αναφέρεται σε μια σταθερή, παρατεταμένη και χαμηλού βαθμού φλεγμονώδη απόκριση. Σκεφτείτε να σας τρυπάει μια μικρή βελόνα για πολύ καιρό. Μπορεί να μην το παρατηρήσετε καν τις πρώτες ώρες, αλλά καθώς περνούν μέρες, εβδομάδες, μήνες και χρόνια, θα προκαλέσει μεγάλη ζημιά κάτω από το δέρμα σας.
Πηγαίνοντας πέρα από τη μοριακή φλεγμονή, μια ομάδα ερευνητών εντόπισε πολυφασικά φλεγμονώδη δίκτυα και προφλεγμονώδεις οδούς που μπορεί να συμβάλλουν στη γήρανση και μπορεί να επιδεινώσουν χρόνιες ασθένειες που σχετίζονται με την ηλικία.
11. Μακροαυτοφαγία
Η μακροαυτοφαγία, ή αυτοφαγία, είναι η φυσική διαδικασία του σώματος μέσω της οποίας τα κύτταρα απαλλάσσονται από κατεστραμμένα ή δυσλειτουργικά οργανίδια και πρωτεΐνες για να βοηθήσουν στη διατήρηση της κυτταρικής ομοιόστασης.
Η ηλικία, το οξειδωτικό στρες, οι επιγενετικοί παράγοντες και η μιτοχονδριακή δυσλειτουργία μπορεί να μειώσουν την ικανότητα των κυττάρων μας να εκτελούν αυτοφαγία, οδηγώντας στη συσσώρευση κατεστραμμένων κυττάρων και πρωτεϊνών και στην επιτάχυνση της γήρανσης.
Επιπλέον, η αναστολή αυτού του εσωτερικού μηχανισμού «επούλωσης» έχει συνδεθεί με τη νόσο του Αλτσχάιμερ, τον διαβήτη τύπου 2 και τις καρδιαγγειακές παθήσεις.
12. Δυσβίωση
Η δυσβίωση χαρακτηρίζεται ως διαταραχή στη μικροχλωρίδα του εντέρου. Πολλές μελέτες έχουν προκύψει τα τελευταία χρόνια σχετικά με τη σημασία της ισορροπίας μεταξύ του πολύπλοκου οικοσυστήματος τρισεκατομμυρίων μικροοργανισμών στο μικροβίωμα του εντέρου.
Αυτό το εξελιγμένο εντερικό μικροβιακό οικοσύστημα παίζει καθοριστικό ρόλο σε μια σειρά από φυσιολογικές δραστηριότητες που είναι κρίσιμες για την ανθρώπινη ανάπτυξη και υποστηρίζουν την υγεία.
Η δυσβίωση μπορεί να οδηγήσει σε αρνητικά αποτελέσματα για την υγεία, να αυξήσει τη συστηματική φλεγμονή και να επιταχύνει τη γήρανση.
Επιπλέον, όταν η συνεργασία μεταξύ των κυττάρων μας και των μικροβίων του εντέρου υποχωρεί, η μικροβιακή κοινότητα μέσα στο έντερο μπορεί να γίνει πηγή μόλυνσης και, μερικές φορές, μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρές παθήσεις υγείας και ασθένειες που σχετίζονται με την ηλικία, όπως παχυσαρκία, διαβήτης, φλεγμονώδεις ασθένειες του εντέρου, αλλεργίες, ακόμη και νευρολογικές διαταραχές όπως η κατάθλιψη και η νόσος του Αλτσχάιμερ.
Η γήρανση είναι μια πολύπλοκη φυσιολογική διαδικασία που εξακολουθεί να μελετάται σε ζωικά και ανθρώπινα μοντέλα. Ωστόσο, αυτά τα 12 χαρακτηριστικά σημάδια της γήρανσης μπορεί να μας φέρουν λίγο πιο κοντά στην κατανόηση της διασύνδεσης του πώς συμβαίνει. Κατανοώντας αυτούς τους μηχανισμούς, οι ερευνητές ελπίζουν να αναπτύξουν παρεμβάσεις για την επιβράδυνση ή ακόμα και την αναστροφή της διαδικασίας γήρανσης και τη βελτίωση της διάρκειας της υγείας.
Διαβάστε επίσης
To πισωγύρισμα του Θάνου, τα δεμένα χέρια της Χαράς και η νέα πρόεδρος
