Η εποχή της γρίπης πλησιάζει και ξεκινά ο ετήσιος εμβολιασμός, μια νέα, πρωτοποριακή μελέτη από το Ίδρυμα Allen (Allen Institute) ρίχνει φως σε ένα από τα πιο κρίσιμα ερωτήματα της σύγχρονης ιατρικής. Γιατί τα εμβόλια λειτουργούν λιγότερο αποτελεσματικά στους ανθρώπους άνω των 65 ετών. Η απάντηση, όπως δείχνουν τα δεδομένα, δεν σχετίζεται μόνο με τη φυσιολογική φθορά του οργανισμού ή τη χρόνια φλεγμονή, αλλά με τον τρόπο που το ανοσοποιητικό μας σύστημα “αναπρογραμματίζεται” καθώς γερνά.
Η καθηγήτρια Θεραπευτικής και Επιδημιολογίας της Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ, Θεοδώρα Ψαλτοπούλου, και η βιολόγος Αλεξάνδρα Σταυροπούλου, παρουσιάζουν τα πιο ενδιαφέροντα ευρήματα της έρευνας, η οποία δημοσιεύθηκε πρόσφατα στο Nature.
Ο Άτλας της Ανθρώπινης Ανοσολογικής Υγείας
Η μελέτη βασίστηκε στην ανάλυση δειγμάτων από 96 υγιείς εθελοντές ηλικίας 25 έως 65 ετών που παρακολουθήθηκαν για πάνω από δύο χρόνια. Με τη χρήση προηγμένων τεχνολογιών – όπως η μονοκυτταρική αλληλούχιση RNA και η φασματική κυτταρομετρία – οι επιστήμονες χαρτογράφησαν τις μεταβολές 71 τύπων ανοσοκυττάρων.
Το αποτέλεσμα ήταν η δημιουργία ενός Άτλαντα της Ανθρώπινης Ανοσολογικής Υγείας, ενός παγκόσμιου εργαλείου που επιτρέπει στους ερευνητές να κατανοήσουν πώς αλλάζει το ανοσοποιητικό σύστημα με την ηλικία.
Κεντρικό ρόλο στη μελέτη είχαν τα Τ λεμφοκύτταρα, τα οποία καθοδηγούν την παραγωγή αντισωμάτων. Με την πάροδο του χρόνου, τα Τ λεμφοκύτταρα μνήμης χάνουν τη σταθερότητά τους και μετατρέπονται σε κύτταρα τύπου Th2, που ενεργοποιούν διαφορετικές ανοσολογικές αντιδράσεις. Αυτό σημαίνει ότι ο οργανισμός των ηλικιωμένων δυσκολεύεται να παράγει ισχυρές και μακροχρόνιες ανοσολογικές αποκρίσεις στα εμβόλια.
Η γήρανση του ανοσοποιητικού δεν είναι παθολογική
Ένα από τα πιο εντυπωσιακά ευρήματα της έρευνας ήταν ότι οι αλλαγές αυτές δεν οφείλονται στη φλεγμονή ή σε χρόνιες λοιμώξεις, όπως πιστευόταν. Πρόκειται για μια προγραμματισμένη, φυσική εξέλιξη του οργανισμού, όχι για φθορά. Η διαπίστωση αυτή αλλάζει ριζικά την κατανόηση της “ανοσολογικής γήρανσης”.
Η επόμενη μέρα για τα εμβόλια των ηλικιωμένων
Η νέα γνώση ανοίγει δρόμους για τη σχεδίαση εξατομικευμένων εμβολίων, προσαρμοσμένων στις ανάγκες των μεγαλύτερων ηλικιών. Οι επιστήμονες ήδη εξετάζουν τη χρήση ειδικών ανοσοενισχυτικών (adjuvants) ή ακόμα και γονιδιακών θεραπειών, όπως η τεχνολογία CRISPR, που θα μπορούσαν να “επαναπρογραμματίσουν” τα κύτταρα ώστε να ανταποκρίνονται σαν νεότερα. Η μελέτη του Allen Institute δεν αποκαλύπτει μόνο γιατί τα εμβόλια “δουλεύουν” λιγότερο στους ηλικιωμένους, αλλά μας δείχνει πώς το ανοσοποιητικό προσαρμόζεται, όχι απλώς φθίνει. Αυτή η γνώση φέρνει πιο κοντά μια νέα εποχή εξατομικευμένων εμβολίων και θεραπειών, σχεδιασμένων με βάση τη βιολογική ηλικία και τη μοναδική ανοσολογική “υπογραφή” κάθε ανθρώπου.
photo shutterstock
Διαβάστε επίσης
Εμβόλια: Οι προκλήσεις του φετινού χειμώνα
Ά. Γεωργιάδης: Τον Δεκέμβριο έρχεται ο Ψηφιακός Βοηθός του Πολίτη
