Τα λεμφώματα αποτελούν μια ετερογενή ομάδα νεοπλασματικών νοσημάτων, με διακριτά ιστολογικά χαρακτηριστικά, κλινική πορεία και έκβαση. Προέρχονται από τα Β και τα Τ λεμφοκύτταρα και διακρίνονται σε δύο μεγάλες ιστολογικές ομάδες: τα Hodgkin και τα non-Hodgkin, που περιλαμβάνουν περίπου 40 υποτύπους.
Τα λεμφώματα προσβάλλουν τόσο λεμφαδενικά (λεμφαδένες, σπλήνας) όσο και εξωλεμφαδενικά όργανα (εγκέφαλος, ήπαρ, οστά, πεπτικός σωλήνας). Διακρίνονται, δε, σε υψηλής και σε χαμηλής κακοήθειας, αναλόγως της επιθετικής ή ήπιας συμπεριφοράς τους.
Πώς εμφανίζονται τα λεμφώματα
Η αντιμετώπιση των λεμφωμάτων κυμαίνεται μεταξύ της χορήγησης συνδυασμού ισχυρών ανοσοχημειοθεραπευτικών φαρμάκων, ως της επί μακρόν παρακολούθησης χωρίς θεραπεία. Τα non-Hodgkin λεμφώματα αποτελούν το 90% των λεμφωμάτων και ευθύνονται για το 3% των θανάτων λόγω καρκίνου στον δυτικό κόσμο.
Εκδηλώνονται συχνότερα στους μεσήλικες και στους ηλικιωμένους, στους άνδρες, στους ανοσοκατασταλμένους ασθενείς, καθώς και σε άτομα με χρόνιες λοιμώξεις, όπως η ηπατίτιδα C.
Η συχνότητα των non-Hodgkin λεμφωμάτων έχει αυξηθεί τα τελευταία χρόνια. Παράλληλα, όμως, χάρη στην πρόοδο του τομέα των θεραπειών και της υποστηρικτικής αγωγής, έχει βελτιωθεί αισθητά η επιβίωση των ασθενών αυτών.
Τα λεμφώματα εκδηλώνονται με ποικίλα συμπτώματα, αναλόγως της εντόπισης και της έκτασής τους. Συχνότερα γίνονται αντιληπτά λόγω της εμμένουσας διόγκωσης κάποιου επιφανειακού λεμφαδένα, που ψηλαφείται ή που είναι οπτικά ορατός. Άλλα συμπτώματα είναι ο απογευματινός δεκατικός πυρετός, οι έντονες νυχτερινές εφιδρώσεις, ο εμμένων βήχας, η κόπωση, η απώλεια της όρεξης, η απώλεια βάρους, το εντοπισμένο οίδημα κάποιου άκρου, τα δερματικά εξανθήματα και ο κνησμός.
Τα συναισθήματα των ασθενών
Η διερεύνηση βασίζεται στην αντικειμενική εξέταση του ασθενούς και στη διενέργεια αιματολογικών και απεικονιστικών εξετάσεων. Η διάγνωση τίθεται από τη βιοψία λεμφαδένα ή κάποιου άλλου οργάνου, που διηθεί η νόσος.
Η ανακοίνωση της διάγνωσης μιας κακοήθους νόσου προκαλεί έντονα συναισθήματα στον ασθενή και στο περιβάλλον του, αφού πλέον έχουν ν’ αντιμετωπίσουν το ενδεχόμενο ενός επικείμενου θανάτου. Ο προγραμματισμός της ζωής τους ανατρέπεται, γεγονός που προκαλεί άγχος, άρνηση, φόβο, θυμό, απελπισία.
Ο γιατρός ενημερώνει τον ασθενή λεπτομερώς για την πρόγνωση του νοσήματος, τη διαδικασία της θεραπείας (συχνότητα, διάρκεια κύκλων, ανάγκη διανυκτέρευσης στο νοσοκομείο), τις παρενέργειες των φαρμάκων και την αντιμετώπισή τους. Η γνώση μπορεί να μειώσει την ανασφάλεια του ασθενούς μπροστά στην άγνωστη νέα πραγματικότητα και να τον οπλίσει με θάρρος και με υπομονή για την αντιμετώπισή της.
Στους ασθενείς προτείνεται, επίσης, η βοήθεια από κάποιον ειδικό στα θέματα ψυχικής υγείας, στον οποίο θα μπορούσαν να εμπιστευτούν την αγωνία τους και να αναζητήσουν τρόπους για να τη χειραγωγήσουν.
Πώς αντιμετωπίζονται τα λεμφώματα
Γενικά τα λεμφώματα αντιμετωπίζονται με επαναλαμβανόμενους κύκλους συνδυασμένης ανοσοχημειοθεραπείας, στην οποία, αναλόγως του ιστολογικού υποτύπου, μπορούν να προστεθούν η ακτινοθεραπεία ή και η αυτόλογη μεταμόσχευση μυελού των οστών.
Οι θεραπείες χορηγούνται στην πλειονότητά τους στην Κλινική Ημερήσιας Νοσηλείας, χωρίς να απαιτείται διανυκτέρευση στο νοσοκομείο. Οι σύγχρονες θεραπείες είναι αποτελεσματικές και καλά ανεκτές, ενώ οι ανεπιθύμητες εκδηλώσεις, όπως η υπερεμεσία, αντιμετωπίζονται επαρκώς με τα νέας γενιάς αντιεμετικά φάρμακα.
Η κατανόηση των βιολογικών μηχανισμών, που ευθύνονται για τη γένεση των λεμφωμάτων, οδήγησε τα τελευταία χρόνια στην ανάπτυξη καινοτόμων θεραπειών, που άλλαξαν τη φυσική πορεία των νοσημάτων αυτών και συνέβαλαν στη βελτίωση της επιβίωσης, ακόμη και ασθενών με ανθεκτική στις κλασικές θεραπείες νόσο.
Σε αυτές ανήκουν η ανοσοθεραπεία με τα νέα μονοκλωνικά αντισώματα, τα συζευγμένα και τα διειδικά αντισώματα, οι στοχευμένες θεραπείες με αναστολείς σηματοδοτικών μονοπατιών και τα “ζωντανά” φάρμακα από γενετικά τροποποιημένα Τ κύτταρα, που φέρουν χιμαιρικό αντιγονικό υποδοχέα στην επιφάνειά τους (CAR-T κύτταρα).
Τα φάρμακα αυτά, παρά το υψηλό τους κόστος, είναι διαθέσιμα στη χώρα μας, χαρίζοντας ελπίδα για ίαση ακόμη και σε πολυθεραπευμένους ασθενείς με λεμφώματα ανθεκτικά σε προηγούμενες γραμμές θεραπείας.
Τα προβλήματα και ο ρόλος της Πολιτείας
Από την άλλη πλευρά οι νέες θεραπείες απαιτούν την εφαρμογή τους από εξειδικευμένο ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό. Η υποστελέχωση των δημόσιων νοσοκομείων, όπου κυρίως εφαρμόζονται οι θεραπείες αυτές, η έλλειψη ιατροτεχνολογικού εξοπλισμού για την ασφαλή χορήγησή τους, ο ανεπαρκής αριθμός κλινών και οι ακατάλληλες συνθήκες νοσηλείας καθίστανται εμπόδια στην πρόσβαση των ασθενών στα καινοτόμα φάρμακα.
Η νέα εποχή στην αντιμετώπιση των κακοηθειών και ιδιαίτερα των λεμφωμάτων είναι, πλέον, πραγματικότητα.
Η Πολιτεία οφείλει να στηρίξει την προσπάθεια της επιστημονικής κοινότητας, με σχέδιο και με σοβαρότητα, ώστε να επωφεληθούν όσο το δυνατόν περισσότεροι ασθενείς από τα σύγχρονα ιατρικά επιτεύγματα.
*Μαρία Μπουζάνη, MD, Ph.D Αιματολόγος
Επιμ. Α’ Αιματολογική Κλινική & Λεμφωμάτων, Μονάδα Μεταμόσχευσης Μυελού των Οστών, ΓΝΑ “Ο Ευαγγελισμός”.
Διαβάστε επίσης
Η βαριά εμμηνόρροια πιθανή παρενέργεια από τα εμβόλια mRNA κατά της COVID-19
ΠΟΥ: Η φυματίωση επιστρέφει δυναμικά στον κόσμο – Αιτία η πανδημία
Τα σημάδια που δείχνουν ότι το παιδί πρέπει να επισκεφθεί εργοθεραπευτή
