Η Δωρεά Ιστών και Οργάνων, όπως και οι μεταμοσχεύσεις, πρέπει να οργανωθούν καλύτερα και αποτελεσματικότερα από την πολιτεία. Αυτό είναι ένα από τα βασικά συμπεράσματα της της ενημερωτικής συζήτησης που οργάνωσε ο Ιατρικό Σύλλογος Θεσσαλονίκης στο πλαίσιο της 86ης ΔΕΘ με τίτλο #δωρι_ΖΩ
Στη συζήτηση για τις μεταμοσχεύσεις και τη δωρεά ιστών και οργάνων ο πρόεδρος του Ιατρικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης Νίκος Νίτσας επισήμανε ότι «Όταν ακούμε για μεταμοσχεύσεις το μυαλό μας πρώτα πηγαίνει στη… Θεσσαλονίκη -σε ό,τι αφορά τουλάχιστον τους νεφρούς, το μυελό των οστών και το ήπαρ- και στους συναδέλφους των πολλών ειδικοτήτων που είναι απαραίτητοι. Οι προσπάθειες λοιπόν τόσων πολλών και τόσων χρόνων δεν θα πρέπει να υπονομεύονται από συνεχή προβλήματα και γραφειοκρατικές αγκυλώσεις παρά το Εθνικό Σχέδιο Μεταμοσχεύσεων που θεσπίστηκε για πρώτη φορά».
Στη συζήτηση -η οποία μεταδόθηκε διαδικτυακά και συντόνισε ο δημοσιογράφος Σ. Μόσχης – πήραν μέρος οι: Θεόδωρος Δαρδαβέσης, Καθηγητής Υγιεινής και Κοινωνικής Ιατρικής και Διευθυντής του Εργαστηρίου Υγιεινής, Κοινωνικής – Προληπτικής Ιατρικής και Ιατρικής Στατιστικής ΑΠΘ, Κοσμήτορας Σχολής Επιστημών Υγείας ΑΠΘ, Νικόλαος Ζιάκας, Καθηγητής Οφθαλμολογίας Διευθυντής Β΄ Οφθαλμολογικής Κλινικής ΑΠΘ Διευθυντής Μονάδας Μεταμοσχεύσεων Κερατοειδούς, Αικατερίνη Παπαγιάννη, Καθηγήτρια Νεφρολογίας ΑΠΘ, Διευθύντρια Νεφρολογικής Κλινικής ΑΠΘ, Ιωάννα Σακελλάρη Συντονίστρια Διευθύντρια Αιματολογικού Τμήματος, ΓΝΘ Γ. Παπανικολάου και ο Νίκος Αντωνιάδης Αν. Καθηγητής στη Χειρουργική Κλινική Μεταμοσχεύσεων ΑΠΘ.
Τι είπαν οι επιστήμονες για τις μεταμοσχεύσεις και τη δωρεά οργάνων και ιστών:
«Το μεγαλύτερο μας πρόβλημα είναι η έλλειψη αναισθησιολόγων…»
Αικατερίνη Παπαγιάννη, Καθηγήτρια Νεφρολογίας ΑΠΘ, Διευθύντρια Νεφρολογικής Κλινικής ΑΠΘ:
Η πρώτη μεταμόσχευση νεφρού από πτωματικό δότη έγινε το ’68, από ζώντα συγγενή δότη το ’69, και η πρώτη μεταμόσχευση στην Αθήνα δυόμιση χρόνια… αργότερα. Το 1980 ιδρύθηκε και εγκαταστάθηκε στο Ιπποκράτειο η χειρουργική κλινική μεταμοσχεύσεων όπου έγινε και η πρώτη παιδιατρική μεταμόσχευση νεφρού, από ζώντα δότη το 1980.
Το Λαϊκό Νοσοκομείο Αττικής αδειοδοτήθηκε το 2019 και έκανε την πρώτη παιδιατρική μεταμόσχευση το Φεβρουάριο του 2020. Φυσικά ήταν απολύτως απαραίτητο να αδειοδοτηθεί το Λαϊκό γιατί μέχρι τότε όλα τα παιδιά από όλη την Ελλάδα… ξεσπιτώνονταν και μετακινούνταν με τις οικογένειες τους για μεταμόσχευση στη Θεσσαλονίκη. Αλλά για τους ίδιους λόγους δεν πρέπει να κλείσει και η μεταμόσχευση παιδιατρικής στη Θεσσαλονίκη, στην οποία υπάρχει το εξής παράδοξο: Το 2016 έγιναν τα εγκαίνια παιδιατρικής μονάδας τεχνικού νεφρού. Μέχρι τότε είχαν γίνει 197 μεταμοσχεύσεις παιδιατρικές νεφρού με την υποστήριξη της μονάδων τεχνικού νεφρού ενηλίκων. Και το 2016 που επιτέλους έγιναν τα εγκαίνια της παιδιατρικής μονάδας τεχνικού νεφρού στο Ιπποκράτειο… σταμάτησαν, λίγο ή πολύ, οι μεταμοσχεύσεις νεφρού από παιδιά στο Ιπποκράτειο.
Γιορτάστηκαν φέτος τα 40 χρόνια, που στην πραγματικότητα είναι 42 της χειρουργικής κλινικής μεταμοσχεύσεων στο Ιπποκράτειο. Είχαμε λοιπόν προσκεκλημένη ασθενή, η οποία ήταν 40 χρόνια μεταμοσχευμένη και μίλησε στην εκδήλωση. Ωστόσο τα παιδιά θα χρειαστούν και δεύτερες μεταμοσχεύσεις, γιατί είναι πιο πολλά και πιο έντονα τα απορριπτικά επεισόδια. Επίσης χρειάζονται περισσότερα φάρμακα, γιατί το ανοσολογικό τους είναι πιο δραστήριο. Άρα, ένα παιδί κάτω από 18 χρονών, πιθανότατα, ακόμη και 40 χρόνια να ζήσει το μόσχευμα θα είναι υποψήφιο για μία δεύτερη μεταμόσχευση.
Οι μεταμοσχεύσεις νεφρού από ζώντα δότη έχουν την εξής ιδιαιτερότητα, δεν γίνονται σε κανέναν άλλο νοσοκομείο, παρά μόνο στο Ιπποκράτειο που δεν έχει αναισθησιολόγους. Και να πω ότι αυτή τη στιγμή έχουμε 35 ζευγάρια έτοιμα που περιμένουν ημερομηνία από χρόνια, ότι 4 εντάχθηκαν στην αιμοκάθαρση Ιούνιο του 2022 επειδή δεν άντεχαν άλλο να περιμένουμε να γίνει η μεταμόσχευση. Μέσα σε αυτούς, είναι 3 παιδιά, δύο 13 χρόνων και ένα 5.
«Η πολιτεία πρέπει να οργανώσει καλύτερα τις μεταμοσχεύσεις»
Νίκος Αντωνιάδης, Αν. Καθηγητής στη Χειρουργική Κλινική Μεταμοσχεύσεων ΑΠΘ:
Οι μεταμοσχεύσεις νεφρού από παιδιά συνήθως γίνονται από ζώντα δότη. Δηλαδή κάποιος επειδή είναι γονέας κλπ.… Παλιότερα οι γιαγιάδες ήταν η νούμερο 1 «δεξαμενή οργάνων» για τους νεφρούς για τα παιδιά. Γιατί το παιδί θα χρειαστεί και δεύτερη μεταμόσχευση, ώστε οι γονείς να είναι ο επόμενος δότης. Βεβαίως τίποτα δεν είναι βέβαιο. Τώρα αν μιλάμε για μία μεταμόσχευση νεφρού, ο μέσος όρος… δηλαδή η καλή επιβίωση νεφρού είναι 10 χρόνια, αν σκεφτείτε ότι ένα παιδί 7 χρονών θα γίνει 17 χρονών, θα μεγαλώσει, θα αναπτυχθεί, φυσιολογικά με το νεφρό. Όντας στην αιμοκάθαρση αυτό δε μπορεί να γίνει, δεν υπάρχει φυσιολογική ανάπτυξη. Σας λέω στη χειρότερη περίπτωση, γιατί υπάρχουν και μεταμοσχεύσεις που επιβιώνουν και 20 χρόνια.
Οι Έλληνες είναι υπέρ της δωρεάς ιστών και οργάνων, αυτό που χρειάζεται δεν είναι τόσο η ευαισθητοποίηση όσο ο καλύτερος συντονισμός δυνάμεων και η ενημέρωση από την πολιτεία ώστε αυτή η προσφορά να αξιοποιηθεί με τον καλύτερο τρόπο. Επίσης να δημιουργηθεί ένα κλίμα εμπιστοσύνης στο σύστημα υγείας όπως έγινε με την αντιμετώπιση της covid19. Αν υπάρξει οργάνωση θα υπάρξει και εμπιστοσύνη παρά την όποια συνωμοσιολογία όπως ακριβώς έχει γίνει σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες.
Το θέμα είναι δυστυχώς οι «ζωντανές μεταμοσχεύσεις», όσον αφορά το Ιπποκράτειο. Έχουμε πρόβλημα με τα χειρουργεία και την έλλειψη αναισθησιολόγων και δεν μπορούμε να τα προγραμματίσουμε. Τώρα ειδικά, από την covid19 και μετά έχει επιδεινωθεί σε ένα μεγάλο νοσοκομείο που «τρέχει» πολλά κάτω από δύσκολες συνθήκες και περιμένουμε κάτι να γίνει ώστε να αντιστραφεί η κατάσταση.
«Προτεραιότητα για εμάς ο υγιής δότης…»
Ιωάννα Σακελλάρη, Συντονίστρια Διευθύντρια Αιματολογικού Τμήματος, ΓΝΘ Γ. Παπανικολάου:
Πλέον έχουμε ευαισθητοποιηθεί ως κοινωνία, αυτό έγινε και με πρωτοβουλία της Ελληνικής Αιμοτολογικής Εταιρείας αλλά και με τη δράση των μεταμοσχευτικών κέντρων. Η Θεσσαλονίκη είναι η πόλη της μεταμόσχευσης, εδώ έγιναν οι πρωτιές, εδώ έγινε η πρώτη μεταμόσχευση αιμοποιητικού ιστού (μυελού των οστών). Τώρα κάνουμε αιμοποιητικά κύτταρα, τα παίρνουμε με έναν ειδικό τρόπο και δε χρειάζεται ο δότης/δωρητής να επιβληθεί σε γενική αναισθησία, οπότε υπάρχουν πάρα πολλοί εθελοντές δότες στα 2 registries που υπάρχουν, και στο «Όραμα ζωής» και στο Νοσοκομείο της Πάτρας, όπου έχουμε σήμερα 140.000 εθελοντές δότες μυελού των οστών και αιμοποιητικών κυττάρων.
Δεν έχουμε μεγάλους αριθμούς απόρριψης, έχουμε άλλες επιπλοκές στη μεταμόσχευση, αλλά δεν έχουμε απόρριψη. Πραγματικά υπάρχουν αυτοί οι 140.000 αλλά παράλληλα είναι ευαισθητοποιημένοι οι περισσότεροι πολίτες γιατί εδώ στη Θεσσαλονίκη υπάρχει η αμιγώς σχετική δημόσια τράπεζα που είναι πολύ σημαντικό γιατί οι νεαροί γονείς έχουν ξεφύγει από εκείνο «το κάνε δώρο στο παιδί σου την αναγέννηση του οργάνου του» αν πάθει τίποτα. Έχει ξεφύγει από το νόημα των ιδιωτικών τραπεζών και ήδη στο Γ. Παπανικολάου υπάρχουν χιλιάδες μοσχεύματα.
«Περάσαμε από τη φαντασία στην πραγματικότητα…»
Νικόλαος Ζιάκας, Καθηγητής Οφθαλμολογίας, Διευθυντής Β΄ Οφθαλμολογικής Κλινικής ΑΠΘ, Διευθυντής Μονάδας Μεταμοσχεύσεων Κερατοειδούς:
Δεν υπάρχει θέμα συμβατότητας στις μεταμοσχεύσεις κερατοειδούς ενώ το ποσοστό απόρριψης είναι πολύ χαμηλό της τάξης του 10% με διάρκεια ζωής 30 χρόνων. Τα μοσχεύματα αξιοποιούνται ανάλογα με τις ηλικίες, οι νέοι θα πάρουν από νέους και οι μεγαλύτεροι από μεγαλύτερους. Υπάρχει δε μεγάλη πρόοδος σε αυτές τις επεμβάσεις, με τις καινούριες τεχνικές που έχουμε υιοθετήσει από το εξωτερικό και από έναν δωρητή από τον οποίο θα πάρουμε δύο κερατοειδείς να εξυπηρετήσουμε μέχρι και… έξι ασθενείς (κόβοντας τους σε τμήματα). Αυτό στο παρελθόν ήταν… φαντασία.
Δεν γίνεται η Θεσσαλονίκη να διαθέτει μόνο τέσσερις συντονιστές μεταμοσχεύσεων. Στο εξωτερικό κάθε νοσοκομείο έχει συντονιστές. Στη χώρα μας, και μάλιστα στην εποχή της πανδημίας οι εντατικολόγοι μέσα στις ΜΕΘ δεν μπορούν να «καίγονται» να σώσουν ασθενείς και την ίδια ώρα να συντονίζουν μεταμοσχεύσεις (να μιλούν με συγγενείς, με συναδέλφους άλλων ειδικοτήτων, εργαστήρια, διοικήσεις νοσοκομείων κλπ). Έτσι, παρά πολλοί δότες δεν αξιοποιούνται και χάνονται πολύτιμα μοσχεύματα γιατί δεν υπάρχει ούτε χρόνος ούτε το κατάλληλο προσωπικό.
«Ο εγκεφαλικά νεκρός είναι… νεκρός»
Θεόδωρος Δαρδαβέσης, Καθηγητής Υγιεινής και Κοινωνικής Ιατρικής και Διευθυντής του Εργαστηρίου Υγιεινής, Κοινωνικής – Προληπτικής Ιατρικής και Ιατρικής Στατιστικής ΑΠΘ, Κοσμήτορας Σχολής Επιστημών Υγείας ΑΠΘ:
Το πεδίο των μεταμοσχεύσεων υφίσταται διεργασίες αέναες και εξελικτικές. Αυτό σημαίνει ότι έχουμε μια δυναμική πορεία που αναμφίβολα δημιουργεί ζητήματα, ηθικά, κοινωνικά, νομικά. Θα σας πω ένα παράδειγμα: Έχουν γίνει πειράματα σε ζώα, από το ένα στο άλλο, για μεταμόσχευση… εγκεφάλου και δεν αποκλείεται να βρεθούμε πιθανότατα κάποια στιγμή να γίνει και σε ανθρώπους. Το ηθικό ζήτημα που προκύπτει είναι αν είναι δυνατόν ο εγκέφαλος του ενός ατόμου με τα βιώματα, τα συναισθήματα, τις μνήμες κλπ. να πάει στο σώμα ενός άλλου; Υπάρχουν κι άλλα παραδείγματα προς συζήτηση όμως το σημαντικότερο είναι ότι οι μεταμοσχεύσεις σώζουν ζωές και βελτιώνουν την ποιότητα ζωής πολλών ακόμη. Το σύνολο του ιατρικού κόσμου, ανεξαρτήτως ειδικότητας, θεωρώ πολύ απαραίτητο να τις στηρίζει πλήρως και να τις προωθεί σε σχετικά ερωτήματα. Πχ. αν συγγενείς ασθενών εγκεφαλικά νεκρών τους ρωτήσουν για το τι πρέπει να κάνουν με τα όργανα και τη δωρεά τους, αυτοί να μη διστάσουν και να ξεκαθαρίσουν ότι οι εγκεφαλικά νεκροί είναι… νεκροί (παρά τη θερμοκρασία τους διότι συνδέονται με μηχανήματα κλπ) Δεν γίνεται συζήτηση επ΄ αυτού. Αν δείξουν επιφύλαξη τότε υπονομεύουν τις μεταμοσχεύσεις. Να είστε βέβαιοι ότι κανένας γιατρός δεν θα σκοτώσει άνθρωπο, τον εγκεφαλικά νεκρό, για να σώσει κάποιον άλλον. Λαμβάνουμε όργανα από όσους έχουν ολοκληρώσει τον κύκλο της ζωής τους.
Τέλος ο πρόεδρος του Εθνικού Οργανισμού Μεταμοσχεύσεων (ΕΟΜ) Γ. Παπαθεοδωρίδης συνεχάρη τον Ιατρικό Σύλλογο Θεσσαλονίκης και τον πρόεδρο Νίκο Νίτσα για τη συγκεκριμένη πρωτοβουλία αξιόπιστης ενημέρωσης επισημαίνοντας ότι οι μεταμοσχεύσεις ιστών πηγαίνουν εξαιρετικά κάτι που δεν μπορούμε να πούμε -ακόμη- για αυτές των οργάνων. Ωστόσο «Σήμερα είμαστε σε μία καλή συγκυρία γιατί έχουμε Εθνικό Σχέδιο Μεταμοσχεύσεων και διαβεβαιώσεις για ρεαλιστική υλοποίηση του τόσο από τον πρωθυπουργό όσο και από την ηγεσία του υπουργείου υγείας».
Διαβάστε επίσης
Γρίπη και COVID-19 μπορούν να συνυπάρξουν, λέει ο καθ. Σκουτέλης – Συνδυάζονται τα εμβόλια;
Οι πράξεις του Φιλίππου, η άρνηση της Θεανώς και οι υποσχέσεις του Μπάμπη
