Ιστορίες τρόμου, εκφοβισμού, πρακτικές από το… 1821, δαιμονοποίηση. Οι θεραπείες μεταστροφής ήρθαν για τους περισσότερους στην επικαιρότητα μετά την τροπολογία, που κατέθεσε ο Υπουργός Υγείας Θάνος Πλεύρης, όμως τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα ζουν με την απειλή τους εδώ και δεκαετίες…
Τι είναι, όμως, αυτές οι θεραπείες μεταστροφής; Καταρχάς μόνο θεραπείες δεν είναι. Με απλά λόγια πρόκειται για πρακτικές, που εφαρμόζονται σε μια απέλπιδα προσπάθεια να πάψει κάποιος να είναι ομοφυλόφιλος, μεταξύ άλλων, διότι αυτό αντίκειται στην επιθυμία του περιβάλλοντός του, οικογενειακού και κοινωνικού. Ενίοτε εφαρμόζονται με τη βία.
Τι είναι οι θεραπείες μεταστροφής;
Μέχρι πριν από λίγες δεκαετίες έκλειναν τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα σε ψυχιατρεία και τους έκαναν ηλεκτροσόκ, για να τα «θεραπεύσουν», σε μια προσπάθεια εκείνα να αλλάξουν σεξουαλική ταυτότητα. Το εντυπωσιακό είναι ότι αυτές οι μέθοδοι εφαρμόζονται ακόμη και σήμερα σε αρκετά κράτη κι ας είναι αποδεδειγμένο ότι η ομοφυλοφιλία δεν είναι ψυχική διαταραχή.
Οι θεραπείες μεταστροφής μπορεί να περιλαμβάνουν από απλή συζήτηση μέχρι σωματικά επώδυνες μεθόδους. Τις εφαρμόζουν κυρίως επαγγελματίες ή σύμβουλοι ψυχικής υγείας αλλά και ενδοκρινολόγοι, νευρολόγοι, εναλλακτικοί θεραπευτές, ιερείς και μοναχοί.
Τα άτομα, που υφίστανται αυτές τις – κατ’ ευφημισμόν – θεραπείες αισθάνονται πολύ συχνά ενοχές και καταλήγουν να μισούν τον εαυτό τους και να εμφανίζουν κατάθλιψη και αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές.
Η τροπολογία του Υπουργείου Υγείας
Η τροπολογία, που κατέθεσε χθες ο Υπουργός Υγείας Θάνος Πλεύρης, για τη διασφάλιση της σωματικής και της ψυχικής υγείας των ατόμων, που διατρέχουν τον κίνδυνο να υποστούν τέτοιες πρακτικές, είναι ένα μεγάλο βήμα.
Με την τροπολογία:
- Απαγορεύεται για τους επαγγελματίες η με οποιονδήποτε τρόπο πρόσκληση, προβολή ή διαφήμιση πρακτικών μεταστροφής, που διενεργούν τόσο οι ίδιοι όσο και άλλοι τρίτοι, επαγγελματίες ή μη.
- Απαγορεύεται η διενέργεια πρακτικών μεταστροφής σε ευάλωτα πρόσωπα και όποιος εφαρμόζει σε άλλους πρακτικές μεταστροφής πρέπει να έχει εξασφαλίσει προηγουμένως τη ρητή συναίνεσή τους.
- Οι παραβάτες μπορούν να υποστούν πειθαρχικές και διοικητικές κυρώσεις και μπορεί να τιμωρηθούν με ποινή φυλάκισης και χρηματική ποινή – η επανειλημμένη έκθεση συνιστά επιβαρυντική περίσταση.
Στην εν λόγω τροπολογία αναφέρεται ότι «ως πρακτική μεταστροφής νοείται κάθε μεταχείριση, που επιχειρεί να μεταβάλει τον σεξουαλικό προσανατολισμό, την ταυτότητα ή την έκφραση φύλου ενός ατόμου.
Οι παρεμβάσεις αυτές εκκινούν από την πεποίθηση ότι η ομοφυλοφιλία ή η αμφιφυλοφιλία και η ανάγκη προσδιορισμού σύμφωνα με την ταυτότητα φύλου συνιστούν ψυχική διαταραχή ή ανωμαλία και ότι τα ΛΟΑΤΚΙ+ (λεσβίες, ομοφυλόφιλοι, αμφιφυλόφιλοι, queer, intersex) άτομα είναι ηθικά, πνευματικά ή σωματικά κατώτερα. Η διάταξης αυτή στοχεύει παράλληλα στην ευαισθητοποίηση της κοινωνίας και την αντιμετώπιση συνολικά των διακρίσεων που υφίστανται, σε πολλές περιπτώσεις από μικρή ηλικία, τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα».
Υπενθυμίζεται ότι η συγκεκριμένη τροπολογία είναι η δεύτερη πρόταση της Εθνικής Στρατηγικής για την Ισότητα των ΛΟΑΤΚΙ+, που υλοποιεί ο Υπουργός Υγείας. Η πρώτη αφορούσε σε ομοφυλόφιλους άνδρες και στην κατάργηση της απαγόρευσης να δίνουν αίμα.
Η θέση της Ευρωπαϊκής Ένωσης
Τον Μάιο του 2018 ψηφίστηκε από το Ευρωκοινοβούλιο η απαγόρευση των θεραπειών μεταστροφής στην ΕΕ.
Τον Απρίλιο του 2020 το Διεθνές Συμβούλιο για την Αποκατάσταση Θυμάτων Βασανιστηρίων τις χαρακτήρισε βασανιστήριο.
Τον Ιούλιο του 2020 ανεξάρτητη εμπειρογνώμονας του ΟΗΕ έκανε έκκληση για την παγκόσμια απαγόρευσή τους, αναφέροντας ότι προκαλούν εκτεταμένο ψυχικό πόνο σε ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα.
