Στις γιορτές, ποτέ δεν λείπουν τα καλέσματα και τα τραπέζια, με μεγάλη ποικιλία εδεσμάτων, γλυκών και αναψυκτικών, που μας βάζουν σε πειρασμό. Πολύ εύκολα όμως μπορούμε να οδηγηθούμε σε υπερφαγία και να πάρουμε βάρος.
Αγώνα για να νικήσουν την παρόρμησή τους για φαγητό, μπροστά σε κάποιο γιορτινό τραπέζι με ποικιλία εδεσμάτων, καλούνται να δώσουν αυτές τις ημέρες πολλοί άνθρωποι και κυρίως αυτοί που προσπαθούν να ελέγξουν ή να μειώσουν το βάρος τους. Σε τι οφείλεται η παρόρμηση για το φαγητό; Είναι ρεαλιστικό να τηρήσουμε ένα διατροφικό πλάνο την περίοδο των γιορτών; Τι μπορούμε να κάνουμε για να διαχειριστούμε την υπερφαγία των γιορτών ώστε να μην μας «τρώει» αυτό που τρώμε;
Απαντήσεις στα ερωτήματα αυτά αλλά και συμβουλές δίνουν, μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, οι ψυχολόγοι – ψυχοθεραπεύτριες Φρόσω Μήτσιου και Άννα Καλυμνιού καθώς και η εξειδικευμένη σε θέματα διατροφικών διαταραχών, διαιτολόγος – διατροφολόγος Κική Γούτα.
«Η παρόρμηση για το φαγητό άλλοτε μπορεί να έχει βιολογικό υπόβαθρο- και τότε πράγματι ο οργανισμός να χρειάζεται ανατροφοδότηση, και άλλες φορές να έχει γνωστικό ή συναισθηματικό υπόβαθρο- και τότε μιλάμε για το συναισθηματικό φαγητό/συναισθηματική πείνα. Σε αυτή την περίπτωση δεν πεινά το στομάχι μας αλλά το μυαλό μας και η καρδιά μας. Σκέψεις και συναισθήματα είναι αυτά που μας ωθούν να τρώμε και είναι δύσκολο κάποιες φορές να το σταματήσουμε, αν δεν φάμε όλα τα γλυκά που υπάρχουν στο ψυγείο ή ό,τι βάλουμε στο μάτι.
Η ανάγκη να ελέγξουμε το φαγητό είναι και αυτή που ενεργοποιεί την παρόρμησή μας στο φαγητό. Όσο μας απαγορεύεται κάτι άλλο τόσο το μέσα μας επιθυμεί να το κάνει πράξη, ακόμη κι αν δεν το θέλει πραγματικά. Την περίοδο των γιορτών, ο καθένας μας κουβαλά προσδοκίες, φόβους, μοναξιά, συναντήσεις με συγγενείς που τον στραγγίζουν, όνειρα που δεν υλοποιήθηκαν, αναμνήσεις ανθρώπων που δεν ζουν πια, μια καθημερινότητα χωρίς νόημα ή μια έντονη κούραση. Όλα αυτά λειτουργούν ταυτόχρονα και ως παράγοντες που πυροδοτούν το συναισθηματικό φαγητό» σημειώνει η κ. Μήτσιου.
Διατροφικό πλάνο την περίοδο των γιορτών
«Οι γιορτές είναι συγκεκριμένες περίοδοι, όπου παραδοσιακά στην Ελλάδα το φαγητό παίζει σημαντικό ρόλο καθώς φτιάχνουμε παραδοσιακά εδέσματα, κουραμπιέδες, μελομακάρονα κ.λπ. και μαζευόμαστε στα τραπέζια με φίλους και συγγενείς για να ανταλλάξουμε ευχές. Το φαγητό είναι ένας τρόπος σύνδεσης με τους άλλους και μπορεί να εγείρει γλυκές αναμνήσεις των παιδικών χρόνων. Η σχέση των συναισθημάτων και του φαγητού είναι αρκετά σύνθετη και εδραιωμένη από την πρώτη στιγμή της γέννησής μας» σημειώνει, από την πλευρά της, η κ. Καλυμνιού και προσθέτει:
«Εφόσον επιλέγουμε να γιορτάσουμε παραδοσιακά και είμαστε εκτεθειμένοι σε αρκετά ερεθίσματα δεν φαίνεται να είναι ρεαλιστική η προσδοκία μας να συνεχίσουμε να τηρούμε την περίοδο των γιορτών το διατροφικό πλάνο που τηρούσαμε τις προηγούμενες ημέρες. Δεν είναι απαραίτητα δυσλειτουργικό το ότι τρώμε περισσότερο ή πιο άστατα αυτές τις ημέρες και δεν αποτελεί κλινική οντότητα η “υπερφαγία” αυτού του τύπου. Από την άλλη, υπάρχει η περίπτωση να τρώμε περισσότερο και πιο άστατα επειδή το φαγητό μπορεί να υποκαθιστά την έλλειψη ουσιαστικής επικοινωνίας στα τραπέζια. Σκέφτεται κανείς: “καλύτερα να τρώω παρά να μιλάω γιατί μπορεί να μην πάνε καλά τα πράγματα αν μιλήσω” κι έτσι, αντί να εξωτερικεύσει τις σκέψεις του τρώει αντί να επικοινωνήσει».
Πώς να διαχειριστείς την υπερφαγία
Κράτησε σημειώσεις και δες πότε και σε ποιες συνθήκες το συναισθηματικό φαγητό έρχεται στη ζωή σου. Πρωί, μεσημέρι, βράδυ; Όταν αισθάνεσαι άγχος, κούραση, μοναξιά; Σημείωσέ το ώστε την επόμενη φορά να μπορείς να επιλέξεις τι θέλεις να το κάνεις.
Είναι πολύ σημαντικό, τη στιγμή που έρχεται στο μυαλό σου η ιδέα του συναισθηματικού φαγητού να ρωτήσεις τον εαυτό σου: «τώρα πεινάω ή μήπως αισθάνομαι κούραση, άγχος, ανία, μοναξιά;». Αυτό είναι πολύτιμο γιατί σε βοηθά ώστε κάθε επόμενη φορά να παρατείνεις τον χρόνο που θα πας στο φαγητό και να αποδυναμώνεις τη σύνδεση που υπάρχει στο μυαλό σου, ότι όταν δεν είσαι καλά θα υπάρχει αυτή η επιλογή.
Δες αν η διατροφή, ο ύπνος, η ξεκούραση, η ενυδάτωση, η άσκηση υπάρχουν σε ικανοποιητικό επίπεδο στη ζωή σου. Όταν δεν είναι σε ικανοποιητικό επίπεδο, συνήθως καταφεύγουμε πιο συχνά σε τσιμπολογήματα. Η πείνα και η δίψα είναι δύο πόρτες δίπλα δίπλα. Πολλές φορές πιστεύουμε ότι θέλουμε να φάμε, στην πραγματικότητα όμως πιθανόν να μην έχουμε ενυδατωθεί αρκετά. Την επόμενη φορά που το μυαλό σου θα θέλει να σε πάει στο φαγητό, πιες και λίγο νερό.
Αφού δεις πιο καθαρά τι είναι αυτό που «τσιμπάει» το δικό σου μυαλό, άρχισε να το ταΐζεις με άλλες εναλλακτικές. Π.χ. αν για σένα υπάρχει το άγχος που πυροδοτεί το συναισθηματικό φαγητό δοκίμασε να βγεις έξω να περπατήσεις, να κάνεις κάποιας μορφής άσκηση, να κάνεις ένα χαλαρωτικό μπάνιο. Αν κάτι σε θυμώνει, άρχισε να το γράφεις, αν η μοναξιά πυροδοτεί το συναισθηματικό φαγητό, δοκίμασε εκείνη τη στιγμή να πάρεις κάποιον ένα τηλέφωνο, να κάνεις κάτι που θα σε κάνει να νιώσεις πιο όμορφα.
Όλα αυτά δεν σταματάνε αυτόματα το συναισθηματικό φαγητό. Σου δίνουν όμως τον χρόνο να καταλάβεις και να συνειδητοποιήσεις τι γίνεται στο μυαλό σου και στην ψυχή σου. Γιατί όσο περισσότερο τρώμε, όλα αυτά που καταπίνουμε στην πραγματικότητα είναι συναισθήματα και σκέψεις και πιθανόν μέσα σου, η ψυχή σου να θέλει να πει πράγματα.
Δοκίμασε να είσαι πιο καλός με τον εαυτό σου και μην τον στήσεις στη γωνία και τον πονέσεις. Μπορεί για άλλη μια φορά να έφαγες συναισθηματικά, αλλά αύριο μπορείς να πας όλο και καλύτερα.
Η κ. Γιούτα, από την πλευρά της, σημειώνει ότι για τον περιορισμό της υπερφαγίας στις γιορτές χρειάζεται να δει κανείς τις προσδοκίες που έχει από τον εαυτό του αυτή την περίοδο σε σχέση με το να ακολουθήσει αυστηρά το διατροφικό του πλάνο και να αποδεχτεί ότι είναι αναμενόμενο στις γιορτές, εφόσον βγαίνει από την καθημερινή ρουτίνα, να έχει ένα πιο άστατο πρόγραμμα διατροφής.
Διαβάστε επίσης
Δοκίμασε μια πειραματική θεραπεία για την υπερφαγία και πέτυχε
Μεθύσι: Τι πρέπει να φάτε για να επανέλθετε άμεσα
