Τι πρέπει να ξέρετε για το έλκος: Αιτιολογία, διάγνωση και θεραπεία

Φούσκωμα, ναυτία, κοιλιακή δυσφορία, πόνος, ερυγή (ρέψιμο), καούρα, κόπωση, αίσθημα κορεσμού με μικρή ποσότητα τροφής… συμπτώματα που, όταν επιμένουν, «μιλάνε» για έλκος στομάχου ή δωδεκαδακτύλου.

Μια νοσηρή οντότητα που, στο 90% περίπου των περιπτώσεων, σημαίνει μόλυνση από το ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού (H. Pilori).

Ένα βακτηρίδιο που μπορεί να υπάρχει στο μικροβίωμα του στομάχου ή του ανώτερου πεπτικού πολλών ανθρώπων, χωρίς, όμως, να δίνει συμπτώματα ή να οδηγεί σε έλκος σε όλες τις περιπτώσεις.

Ωστόσο, τόσο το ελικοβακτηρίδιο όσο και το έλκος καθαυτό σχετίζονται με τον καρκίνο του στομάχου, με μια σχέση όχι επαρκώς «φωτισμένη» ακόμα στις λεπτομέρειές της, αλλά σίγουρα επικίνδυνη για τον άνθρωπο που νοσεί.

Έτσι, είτε εξαιτίας των δικών του συμπτωμάτων, είτε γιατί μπορεί να οδηγήσει σε κάτι χειρότερο ή, ακόμα, και να το υποκρύπτει, το έλκος πρέπει να θεραπεύεται. Και, στις μέρες μας, θεραπεύεται απολύτως. Όπως πάντα, το πρώτο βήμα σε αυτή τη θεραπεία είναι η σωστή ενημέρωση.

Τι είναι το έλκος;

Έλκος είναι στην ουσία μια «πληγή» στην εσωτερική επιφάνεια του στομάχου ή της συνέχειάς του, του δωδεκαδακτύλου.

Αιτιολογία

Λοίμωξη από ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού, αντιφλεγμονώδη φάρμακα, αλκοόλ και κάπνισμα, στρες, πιθανώς κάποια γενετική προδιάθεση είναι παράγοντες που προδιαθέτουν στην εμφάνιση έλκους.

Ποια είναι τα συμπτώματα

Συνήθως, οι ασθενείς επισκέπτονται το γιατρό λόγω επιγαστρικού καύσου και επεισοδίων επιγαστραλγίας. Στην περίπτωση του δωδεκαδακτυλικού έλκους, η επιγαστραλγία παρέρχεται με τη λήψη τροφής, ενώ, αν πρόκειται για γαστρικό έλκος, η λήψη τροφής επιδεινώνει την επιγαστραλγία.

Και στις δυο περιπτώσεις, ο πόνος υποχωρεί με λήψη αντιόξινων φαρμάκων (ευρέως πια χρησιμοποιούμενα), ενώ μπορεί να συνοδεύεται από ναυτία, εμετό και ενίοτε ήπια απώλεια βάρους.

Διάγνωση 

Η πιο ειδική και ευαίσθητη διαγνωστική εξέταση σήμερα είναι η ενδοσκόπηση ανώτερου πεπτικού. Αυτή προσφέρει το πλεονέκτημα της λήψης βιοψιών για τον αποκλεισμό της κακοήθειας, αλλά και τη δυνατότητα θεραπευτικής παρέμβασης επί ύπαρξης επιπλοκών (π.χ. δυνατότητα αιμόστασης στην αιμορραγία του πεπτικού έλκους).

Μετά την ανεύρεση του πεπτικού έλκους θα πρέπει πάντα να γίνεται έλεγχος για λοίμωξη από το ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού. Πιο ειδικές εξετάσεις (π.χ. μέτρηση γαστρίνης, αξονική τομογραφία) μπορεί να είναι απαραίτητες σε κάποιες περιπτώσεις που εγείρουν στο γιατρό υποψία για άλλη νόσο, που συνοδεύεται από έλκη.

Είναι πολύ σημαντικό, όταν διαγιγνώσκεται ένα έλκος στομάχου, να αποκλείεται η πιθανότητα κακοήθειας. Και αυτό, δεδομένου ότι και ένας καρκίνος μπορεί να έχει ελκωτική μορφή, είναι σε πολλές περιπτώσεις δύσκολο έως και αδύνατο.

Κάποια ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του καλοήθους έλκους του στομάχου, όπως η τοπογραφία του, η ύπαρξη ομαλών πτυχών, ακτινοειδώς διαμορφωμένων, εφόσον αναγνωριστούν κατά την ενδοσκόπηση θέτουν την υπόνοια της καλοήθειας.

Επίσης, η τάση επούλωσης με φαρμακευτική αγωγή είναι χαρακτηριστική στα καλοήθη έλκη. Τονίζεται όμως η σημασία της λήψης πολλαπλών βιοψιών για τον αποκλεισμό κακοήθειας. Το γαστρικό έλκος σήμερα αντιμετωπίζεται με χρήση φαρμάκων και προσαρμοσμένες διατροφικές συνήθειες.

Χειρουργική επέμβαση κρίνεται απαραίτητη στις ακόλουθες περιπτώσεις:

• Αποτυχία της συντηρητικής αγωγής (μετά από τουλάχιστον 8 εβδομάδες θεραπείας).
• Υποτροπή του έλκους κατά τη διάρκεια συντηρητικής αγωγής ή εντός 2 ετών.
• Αδυναμία να αποκλειστεί η κακοήθεια.
• Εμφάνιση επιπλοκών (π.χ. διάτρηση, αιμορραγία, απόφραξη, κακοήθης εξαλλαγή).

Οι επεμβάσεις που σήμερα χρησιμοποιούνται πιο συχνά στη χειρουργική αντιμετώπιση του πεπτικού έλκους βασίζονται στη βαγοτομή. Βαγοτομή ονομάζεται η διατομή των κλάδων ενός νεύρου του στομάχου (πνευμονογαστρικού), που έχει ως αποτέλεσμα τη μείωση έκκρισης γαστρικού οξέος.

Έτσι, το έλκος επουλώνεται. Η επέμβαση συνοδεύεται πάντα από μια παροχετευτική του στομάχου επέμβαση, καθώς το διατμηθέν νεύρο είναι υπεύθυνο για το φυσιολογικό άδειασμα του στομάχου και την προώθηση της τροφής πιο περιφερικά στο δωδεκαδάκτυλο και το έντερο.

Δρ Ιωάννης Κ. Κοζαδινός, Διευθυντής Α’ Ρομποτικής Χειρουργικής Κλινικής Metropolitan Ηospital