Τα φάρμακα από πλάσμα (Plasma-Derived Medicinal Products – PDMPs) είναι εξειδικευμένα βιολογικά φάρμακα που προέρχονται από ανθρώπινο πλάσμα και χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία σοβαρών και σπάνιων παθήσεων. Το πλάσμα είναι το υγρό συστατικό του αίματος και περιέχει εκατοντάδες πρωτεΐνες απαραίτητες για ζωτικές λειτουργίες, όπως η ανοσολογική άμυνα και η πήξη του αίματος.
Σε αντίθεση με τα συνθετικά φάρμακα, τα φάρμακα από πλάσμα δεν μπορούν να παραχθούν εργαστηριακά. Η πρώτη ύλη, το ανθρώπινο πλάσμα, συλλέγεται αποκλειστικά μέσω εθελοντικής αιμοδοσίας ή πλασμαφαίρεσης, ενώ η διαδικασία παραγωγής τους είναι πολύπλοκη και χρονοβόρα, διαρκώντας έως και 12 μήνες.
Τα φάρμακα από πλάσμα περιλαμβάνουν:
- Ανοσοσφαιρίνες (IVIG) για την υποστήριξη του ανοσοποιητικού συστήματος
- Παράγοντες πήξης (π.χ. FVIII, FIX) για ασθενείς με αιμορροφιλία
- Αντιθρυψίνη άλφα-1 για ασθενείς με σχετική γενετική ανεπάρκεια
- Πρωτεΐνες για σπάνια νευρολογικά σύνδρομα όπως το Guillain-Barré και η CIDP
Αυτά τα εξειδικευμένα φάρμακα είναι σωτήρια για ασθενείς με:
- Πρωτοπαθείς και δευτεροπαθείς ανοσοανεπάρκειες
- Αιμορροφιλία Α και Β
- Κληρονομικό αγγειοοίδημα
- Νευρολογικές φλεγμονώδεις παθήσεις
- Σπάνιες πνευμονοπάθειες και ηπατικές νόσους
- Χρησιμοποιούνται επίσης σε περιπτώσεις μεταμοσχεύσεων, σοβαρών λοιμώξεων, χειρουργικών επεμβάσεων και δαγκωμάτων ζώων.
Γιατί τα φάρμακα από πλάσμα είναι μοναδικά και μη ανταλλάξιμα;
Κάθε φάρμακο από πλάσμα είναι μοναδικό, καθώς η διαδικασία παραγωγής και ο βιολογικός χαρακτήρας του πλάσματος οδηγούν σε μη τυποποιημένα σκευάσματα. Αυτό σημαίνει πως τα PDMPs δεν είναι βιοϊσοδύναμα και δεν μπορούν να αντικαθίστανται μεταξύ τους χωρίς αυστηρή ιατρική καθοδήγηση.
Η μοναδικότητα αυτή καθιστά τα φάρμακα από πλάσμα αναντικατάστατα και ενισχύει τη σημασία τους στην εξατομικευμένη ιατρική φροντίδα.
Το επιτυχημένο παράδειγμα της Τσεχίας
Η επάρκεια σε φάρμακα από πλάσμα εξαρτάται άμεσα από τη συλλογή πλάσματος σε κάθε χώρα. Στο πλαίσιο του Διεθνούς Συνεδρίου Πρωτεϊνών Πλάσματος (IPPC), ο Τσέχος Υφυπουργός Υγείας, Jakub Dvořáček επισήμανε την ανάγκη αυτοδυναμίας των κρατών της ΕΕ στην παραγωγή φαρμάκων από πλάσμα.
Η Τσεχία, χώρα με πληθυσμό αντίστοιχο της Ελλάδας, συλλέγει πάνω από 1,3 εκατομμύρια λίτρα πλάσματος ετησίως μέσω ενός μικτού δημόσιου και ιδιωτικού συστήματος, στο οποίο προβλέπεται και χρηματική αποζημίωση για τους δότες.
Αυτό το μοντέλο επιτρέπει στην Τσεχία να καλύπτει τις εθνικές ανάγκες σε φάρμακα από πλάσμα και να συμβάλλει σημαντικά στην ευρωπαϊκή παραγωγή.
Τι γίνεται στην Ελλάδα
Στην Ελλάδα, η συλλογή πλάσματος παραμένει πολύ περιορισμένη, γεγονός που οδηγεί σε εξάρτηση από εισαγωγές φαρμάκων από πλάσμα. Αυτό ενέχει σοβαρούς κινδύνους για τη σταθερή πρόσβαση των ασθενών σε σωτήριες θεραπείες.
Ο Κώστας Πετράκης, Αντιπρόεδρος του Συλλόγου Φίλων Ασθενών με Πρωτοπαθείς Ανοσοανεπάρκειες «ΑΡΜΟΝΙΑ», δήλωσε χαρακτηριστικά:
«Η έλλειψη επαρκούς συλλογής πλάσματος στη χώρα μας δημιουργεί ανασφάλεια. Δεν ξέρουμε αν θα έχουμε πρόσβαση στα φάρμακά μας. Καλούμε την Πολιτεία να αναλάβει δράση και να ενισχύσει το σύστημα συλλογής πλάσματος».
Η ανάγκη ενίσχυσης της δωρεάς πλάσματος στην Ελλάδα
Η συλλογή πλάσματος αποτελεί κρίσιμη προτεραιότητα δημόσιας υγείας. Μόνο τέσσερις χώρες στην ΕΕ (Αυστρία, Γερμανία, Ουγγαρία, Τσεχία) διαθέτουν μεικτά συστήματα συλλογής πλάσματος που εξασφαλίζουν αυτονομία και επάρκεια.
Αντίθετα, χώρες με αποκλειστικά δημόσια μοντέλα, όπως η Γαλλία, καλύπτουν μόνο το 50% των εθνικών τους αναγκών και αναγκάζονται να εισάγουν πλάσμα.
Για την Ελλάδα, η επένδυση σε ένα σύγχρονο σύστημα συλλογής πλάσματος με ασφαλή και διαφανή διαδικασία, ενδεχομένως και με κίνητρα για τους δότες, είναι απαραίτητη για την ασφάλεια της φαρμακευτικής αλυσίδας.
Τα φάρμακα από πλάσμα αποτελούν θεμέλιο λίθο της σύγχρονης εξατομικευμένης ιατρικής, ιδιαίτερα για ασθενείς με σπάνιες και απειλητικές παθήσεις. Η ανεπάρκεια πλάσματος μπορεί να οδηγήσει σε ελλείψεις και κινδύνους για τη ζωή.
Η Ελλάδα καλείται να αναπτύξει ολοκληρωμένη στρατηγική συλλογής πλάσματος, ώστε να διασφαλιστεί η μακροπρόθεσμη πρόσβαση σε σωτήρια φάρμακα και να θωρακιστεί το σύστημα υγείας απέναντι σε μελλοντικές κρίσεις επάρκειας.
Photo Shutterstock
Διαβάστε επίσης
Παχυσαρκία και διαβήτης: Τα νέα φάρμακα έχουν ανάλογα αποτελέσματα με την βαριατρική χειρουργική
 είναι εξειδικευμένα βιολογικά φάρμακα που){kind=link}