Βίκυ Καρατζαφέρη
Οι επιπλοκές της COVID-19 στην υγεία είναι λίγο – πολύ γνωστές. Οι περισσότερες έχουν «ταυτοποιηθεί» από τους επιστήμονες, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι η μελέτη έχει σταματήσει, ίσα-ίσα.
Πολλά, επίσης, λέγονται και γράφονται για τις επιπτώσεις στην υγεία – και δη την ψυχική – λόγω του εγκλεισμού και της κοινωνικής αποστασιοποίησης. Ωστόσο υπάρχει μία, ακόμη, «σκοτεινή» πλευρά της επιδημίας, στην οποία δεν έχει γίνει εκτενής αναφορά. Αφορά στους εφήβους και στη μεγάλη αύξηση των διατροφικών διαταραχών, που παρατηρήθηκε, ως απόρροια της καθολικής απαγόρευσης.
Τα στοιχεία σοκάρουν. Όπως έδειξαν διεθνείς επιστημονικές μελέτες, αλλά και τα στοιχεία από τα εξωτερικά ιατρεία δημόσιων νοσοκομείων, που υποδέχονται τέτοια περιστατικά, οι διαταραχές πρόσληψης τροφής διπλασιάστηκαν μέσα στην καραντίνα.
«Η πανδημία προκάλεσε μια τρομακτική καταιγίδα στους εφήβους. Αν δεν είχε εμφανιστεί η COVID-19 λοίμωξη, πολλοί νέοι άνθρωποι δεν θα είχαν, καν, αναπτύξει κάποια διατροφική διαταραχή», λέει στο Healthstories η ψυχίατρος παιδιών και εφήβων, επιμελήτρια Α’ στο Τμήμα Διαταραχών Πρόσληψης Τροφής Γενικό Νοσοκομείο Σισμανόγλειο Αμαλία Φλέμινγκ, Κάτια Χατζηγεωργίου.
«Στο ειδικό Τμήμα του νοσοκομείου μας διαπιστώσαμε αύξηση στις διαταραχές πρόσληψης τροφής μεταξύ των εφήβων μέσα στην καραντίνα και συγκεκριμένα είδαμε διπλασιασμό των ασθενών έναν χρόνο μετά την έλευση της COVID-19. Το 1/3 από αυτούς τους ασθενείς είναι ηλικίας από 13 έως 17 ετών και το 36% είναι ηλικίας από 18 έως 24 χρόνων».
Το «ξέσπασμα» στο… πιάτο
Το φαινόμενο δεν εξέπληξε τους ειδικούς επιστήμονες. Μάλλον το περίμεναν. Εκείνοι, που αιφνιδιάστηκαν και τρόμαξαν, είναι οι γονείς των εφήβων, οι οποίοι σε αρκετές περιπτώσεις χρειάστηκαν αρκετό χρόνο για να συνειδητοποιήσουν ότι το παιδί τους ξεσπά την απομόνωσή του μέσα από τη διατροφή.
Οι λόγοι, που οι έφηβοι και οι νέοι ενήλικες αντιμετωπίζουν αυτή την περίοδο διαταραχές πρόσληψης τροφής, είναι συνδυαστικοί και αποδίδονται αφενός στον κοινωνικό περιορισμό, αφετέρου στην απώλεια του ελέγχου.
«Δεν προκαλεί έκπληξη ότι η αύξηση στη χρήση των κοινωνικών δικτύων, η συνεχής έκθεση σε ειδήσεις γύρω από την πανδημία, ο κοινωνικός αποκλεισμός, τα κλειστά σχολεία, η αποχή από τις αθλητικές δραστηριότητες έχουν ως αποτέλεσμα αυξημένα ποσοστά άγχους και κατάθλιψης μεταξύ των παιδιών μας», εξηγεί η κα Χατζηγεωργίου.
«Αυτή η απομόνωση επηρεάζει τους εφήβους περισσότερο, επειδή ένα μεγάλο μέρος της εμπειρίας τους στηρίζεται στην κοινωνικοποίησή τους. Η έλλειψη πρόσβασης στις δραστηριότητες και στις ρουτίνες τους, τους κάνει πιο ευάλωτους».
Έχει ενδιαφέρον ότι πιο έντονο είναι το πρόβλημα στους μαθητές υψηλών επιδόσεων. Υπό κανονικές συνθήκες οι μαθητές αυτοί είχαν συνηθίσει να διακρίνονται στο σχολείο και στις αθλητικές δραστηριότητες και τους μήνες της καθολικής απαγόρευσης τους έλειψε αυτή η διάδραση, αισθάνθηκαν, λοιπόν, ότι έχουν ένα κενό, ένιωσαν φόβο, άγχος και υπέστησαν σοκ.
Όπως λέει η ψυχίατρος παιδιών και εφήβων, επιμελήτρια Α’ στο Τμήμα Διαταραχών Πρόσληψης Τροφής Γενικό Νοσοκομείο Σισμανόγλειο Αμαλία Φλέμινγκ, στους εφήβους με διαταραχή πρόσληψης τροφής έλειψε η ξενοιασιά του σχολείου κι αισθάνθηκαν ανία και μοναξιά.
Επιπλέον όλους αυτούς τους μήνες παρατηρήθηκαν πολλά προβλήματα ύπνου στους εφήβους και στους νέους ενήλικες, που κι αυτά συσχετίζονται με αλλαγές στις διατροφικές συνήθειες. Έτσι διπλασιάστηκαν τα περιστατικά ψυχογενούς ανορεξίας, ψυχογενούς βουλιμίας και επεισοδιακής πολυφαγίας.
Πιο ευάλωτα σε αυτές τις διαταραχές είναι τα κορίτσια – η αναλογία είναι ένα αγόρι ανά δέκα κορίτσια. Τις χειρότερες επιπτώσεις έχει η ανορεξία, που μπορεί να πλήξει ανεπανόρθωτα τα όργανα του σώματος.
SOS η έγκαιρη διάγνωση
Όπως στις περισσότερες περιπτώσεις, έτσι κι εδώ η έγκαιρη αναγνώριση των συμπτωμάτων είναι πολύ σημαντική, ενίοτε και καταλυτική για την έκβαση της κατάστασης.
Έτσι αν, μεταξύ άλλων, παρατηρήσετε στο παιδί σας:
- σημαντική διακύμανση του σωματικού του βάρους,
- αλλαγές στη συμπεριφορά του,
- μερική ή ολική χορτοφαγία,
- διατροφή χωρίς γλουτένη ή χωρίς λακτόζη,
- κατανάλωση μόνο υγιεινών τροφών,
- ανωμαλίες στην έμμηνο ρύση ή διακοπή της
- εμέτους,
- υπερβολική άσκηση,
- πόνους στην κοιλιά,
είναι πολύ πιθανό να ξεκινάει μια διατροφική διαταραχή. Μπορεί το πρόβλημα να ξεκινήσει ασυνείδητα, αλλά να τροφοδοτηθεί με ενθαρρυντικά σχόλια από τον περίγυρο («μπράβο που αδυνάτισες») και μετά οι έφηβοι να συνεχίσουν, μπαίνοντας σε έναν φαύλο κύκλο.
«Το να τρώει η οικογένεια μαζί πολύ σημαντικό, ειδικά όταν υποψιαζόμαστε ότι μπορεί να υπάρχει πρόβλημα. Πρέπει να είμαστε σε εγρήγορση, ειδικά αν μας λέει το παιδί μας ότι θέλει να χάσει βάρος, ενώ δεν χρειάζεται. Αν κάνει βραδυκαρδία, να μετρήσουμε τους παλμούς του, πρέπει να μην είναι κάτω από 40», υπογραμμίζει η κα Χατζηγεωργίου.
«Στον πάγο» η Μονάδα στο Σισμανόγλειο
Απόρροια της επιδημίας της λοίμωξης COVID-19 είναι και το γεγονός ότι δεν λειτούργησε ποτέ η πρώτη και η μόνη Μονάδα για νοσηλεία εφήβων και νέων ηλικίας από 16 έως 22 ετών, παρόλο που εγκαινιάστηκε.
Η ειδική Μονάδα ανήκει στο Σισμανόγλειο. Διαθέτει έξι κρεβάτια και αναμένεται η στελέχωσή της με νοσηλευτικό προσωπικό, προκειμένου να αρχίσει να λειτουργεί σε λίγους μήνες, όταν θα έχει περάσει η επιδημία του κορωνοϊού SARS-CoV-2. Προς ώρας τα περιστατικά παρακολουθούνται στα εξωτερικά ιατρεία του νοσοκομείου.
