Πώς επηρεάζει η ακρίβεια την διατροφή των Ελλήνων και τι λένε οι ειδικοί; Η οικονομική πίεση που βιώνουν τα ελληνικά νοικοκυριά λόγω της αύξησης των τιμών των τροφίμων δεν είναι απλώς ένα θέμα των οικονομολόγων ή των προϋπολογισμών, γίνεται καθημερινή πρόκληση για τη διατροφική μας συνήθεια, την ποιότητα της διατροφής και, τελικά, την υγεία.
Η Δρ. Ιωάννα Μαρία Καραγκούνη, μοριακή βιολόγος και διαιτολόγος-διατροφολόγος, αναλύει πώς οι εξελίξεις της αγοράς και οι αλλαγές στο οικογενειακό εισόδημα επηρεάζουν τη διατροφική συμπεριφορά των Ελλήνων και τι μπορούν να κάνουν τα νοικοκυριά, για να κρατήσουν σταθερή την διατροφή τους.
Ακρίβεια στη διατροφή
Η τελευταία περίοδος χαρακτηρίζεται από ραγδαία αύξηση των τιμών των βασικών ειδών διατροφής στην Ελλάδα.
Σύμφωνα με στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, οι τιμές χονδρικής εισαγόμενων τροφίμων αυξήθηκαν κατά 7,2 % τον Αύγουστο 2025, προϊδεάζοντας για νέες ανατιμήσεις στη λιανική. Σε ετήσια βάση, τα είδη διατροφής εξακολουθούν να καταγράφουν σημαντική αύξηση τιμών: για τον Σεπτέμβριο του 2025, η άνοδος σε πολλές υποκατηγορίες παραμένει διψήφια, η σοκολάτα σημείωσε +22,2 %, ο καφές +19,8 %, το κρέας +8,4 %. Άλλες μελέτες δείχνουν πως από το 2020 έως το 2024 οι τιμές των ειδών διατροφής στην Ελλάδα αυξήθηκαν κατά περίπου 29,3 % ενώ ο γενικός δείκτης τιμών καταναλωτή κατά 17,7 %.
Η επίπτωση είναι ιδιαίτερα έντονη για τα νοικοκυριά με χαμηλότερο εισόδημα. Για το φτωχότερο 20 % του πληθυσμού στη χώρα, το μερίδιο της δαπάνης για διατροφή ανέρχεται σε 33,5 % των συνολικών δαπανών τους, και είναι πολλαπλάσιο αυτού των πλουσιότερων στρωμάτων.
Η πραγματικότητα αυτή θέτει έναν διπλό περιορισμό στην καθημερινότητα. Αφενός το υψηλότερο κόστος των τροφίμων, αφετέρου την ανάγκη για ισορροπημένη διατροφή. Η Δρ. Καραγκούνη σημειώνει πως η ακρίβεια δεν αφορά μόνο “στη μείωση” της κατανάλωσης, αλλά και στην αναδιάρθρωση της:
“Όταν το ψωμί, το κρέας και τα γαλακτοκομικά ακριβαίνουν, οι οικογένειες αναγκάζονται να περιορίσουν τις επιλογές τους, συχνά προς τρόφιμα με χαμηλότερο κόστος αλλά και συχνά με χαμηλότερη θρεπτική αξία”.
Με βάση αυτές τις συνθήκες, η ειδικός επισημαίνει πως οι Έλληνες σταδιακά “μετακινούν” τη διατροφή τους: πιο συχνές επιλογές φθηνότερων προϊόντων, περιορισμός της κατανάλωσης κόκκινου κρέατος, πιθανώς μικρότερη ποικιλία σε φρούτα και λαχανικά, στοιχεία που μπορούν να επηρεάσουν την ποιότητα της διατροφής μακροπρόθεσμα. Στην ανάλυσή της σημειώνει:
“Η πίεση στην τσέπη μεταφράζεται σε πίεση στο πιάτο. Δεν αρκεί να λέμε ότι “όλοι γνωρίζουν” πως η μεσογειακή διατροφή είναι η καλύτερη. Αυτό που βλέπουμε είναι πως η επιλογή της γίνεται πιο δύσκολη με το κόστος. Και όταν το εισόδημα πιέζεται, η διατροφή μετατρέπεται σε μεσολαβητή της οικονομίας και όχι της υγείας”.
Η πίεση στην τσέπη μεταφράζεται σε πίεση στο πιάτο
Η εικόνα που προκύπτει, λοιπόν, είναι: η αύξηση της τιμής των τροφίμων λειτουργεί ως παράγοντας που “σφίγγει” την καθημερινότητα της διατροφής. Όμως τι σημαίνει αυτό πρακτικά;
Πρώτον, η επιλογή βασικών τροφίμων γίνεται πιο κρίσιμη: ψωμί, δημητριακά, κρέατα, γαλακτοκομικά, φρούτα και λαχανικά αποτελούν τις κατηγορίες με τις μεγαλύτερες μεταβολές.
Δεύτερον, η ανισότητα στην πρόσβαση σε ποιοτική διατροφή μεγαλώνει: όσοι διαθέτουν χαμηλότερα εισοδήματα αντιμετωπίζουν μεγαλύτερο βάρος από την ακρίβεια, όχι μόνο σε χρήμα, αλλά σε θρεπτική ποιότητα. Τρίτον, η μετατόπιση προς φθηνότερα υποκατάστατα μπορεί να σημαίνει μείωση στην κατανάλωση τροφίμων υψηλής διατροφικής αξίας: π.χ. λιγότερα φρέσκα φρούτα ή λαχανικά, ή μικρότερη κατανάλωση καλών πρωτεϊνών.
Προτάσεις
Η Δρ. Καραγκούνη προτείνει πως η λύση δεν βρίσκεται μόνο στην αύξηση εισοδήματος ή στη μείωση τιμών, αν και αυτά είναι σημαντικά, αλλά στην ενίσχυση της πληροφόρησης και της στρατηγικής επιλογής από πλευράς καταναλωτών.
“Η διατροφή δεν είναι πολυτέλεια, είναι επένδυση”, τονίζει. “Ακόμη και όταν το κόστος ανεβαίνει, υπάρχουν λύσεις: επιλογές που διατηρούν θρεπτική αξία χωρίς να είναι ιδιαίτερα ακριβές. Η έξυπνη αγορά, η σωστή προετοιμασία τροφίμων και η αξιοποίηση τοπικών προϊόντων μπορούν να λειτουργήσουν ως αντίβαρο”.
Για παράδειγμα, η επιστροφή σε βασικά προϊόντα της μεσογειακής διατροφής (όπως όσπρια, δημητριακά ολικής αλέσεως και λαχανικά εποχής) μπορεί να προσφέρει ισορροπία μεταξύ κόστους και ποιότητας. Παράλληλα, η μείωση σπατάλης και η σωστή διαχείριση των αγορών (προγραμματισμός, λίστα, ψώνια με σύνεση) αποτελούν “όπλα” κατά της επιδείνωσης του οικογενειακού διατροφικού προϋπολογισμού.
Έξυπνες διατροφικές επιλογές
Σε αυτό το πλαίσιο, οι “έξυπνες διατροφικές επιλογές” δεν έχουν μόνο οικονομικό χαρακτήρα, αλλά και διατροφικό και λειτουργικό. Για παράδειγμα, πολλοί άνθρωποι εμφανίζουν μειωμένη ανοχή στη λακτόζη· ακόμη και όταν οι τιμές πιέζουν, η στροφή σε ζυμωμένα πρόβεια ή κατσικίσια γαλακτοκομικά και ώριμα τυριά μπορεί να διατηρήσει υψηλή θρεπτική αξία, με χαμηλότερη περιεκτικότητα σε λακτόζη και καλύτερη ανεκτικότητα για αρκετούς.
Επιπλέον, οι επιλογές αυτές συχνά είναι πιο συμφέρουσες σε σχέση με ορισμένα φυτικά ροφήματα, τα οποία, παρά το υψηλότερο κόστος τους, μπορεί να έχουν χαμηλότερη περιεκτικότητα σε πρωτεΐνη και μειωμένη συνολική θρεπτική πυκνότητα. Πρόκειται, λοιπόν, για μια πρακτική και ρεαλιστική προσέγγιση που δείχνει ότι η ποιότητα μπορεί να διατηρηθεί χωρίς υπερβολικές δαπάνες, αρκεί οι επιλογές να γίνονται με γνώση και στρατηγική.
Η εικόνα είναι ξεκάθαρη. Η αύξηση των τιμών των τροφίμων στην Ελλάδα δεν φαίνεται να αναστρέφεται άμεσα και πλήρως.
Παρ’ όλα αυτά, η έγκαιρη ενημέρωση των καταναλωτών, η λήψη “έξυπνων” διατροφικών αποφάσεων και η υποστήριξη από ειδικούς μπορεί να περιορίσει τις επιπτώσεις στο πιάτο μας και άρα στην υγεία μας. Η φροντίδα της διατροφής δεν πρέπει να γίνεται “δεύτερη σκέψη” λόγω του κόστους, αλλά πρώτης. Και η φροντίδα αυτή γίνεται πιο κρίσιμη όσο η οικονομία στενεύει τα περιθώρια. Εν εποχή ακρίβειας, η ποιότητα της διατροφής μας μπορεί και πρέπει να παραμείνει επιλογή.
photo shutterstock
Διαβάστε επίσης
Η αξία και τα όρια του προληπτικού ελέγχου για τον καρκίνο του προστάτη: Νεότερα δεδομένα
Η ιστορία του Αλέξη – Μήνυμα ελπίδας για την υγεία των πνευμόνων από τη FairLife
