Δυσανεξία στη γλουτένη και τότε το ψωμί γίνεται απαγορευτικό. Ή μήπως όχι; Η δυσανεξία στη γλουτένη, είναι μια κατάσταση που τα τελευταία χρόνια έχει γίνει πολύ της μόδας λόγω της συσχέτισής της με την απώλεια βάρους. Ωστόσο η δυσανεξία στη γλουτένη ή κοιλιοκάκη είναι ένα σημαντικό πρόβλημα υγείας που ξεπερνάει κατά πολύ το θέμα του αδυνατίσματος. Ας δούμε όμως τα πράγματα στη σωστή τους βάση.
Η κοιλιοκάκη ή αλλιώς εντεροπάθεια λόγω γλουτένης ή δυσανεξία στη γλουτένη είναι μια παθολογική κατάσταση του λεπτού εντέρου. Προκαλείται στον ανθρώπινο οργανισμό από την ανοσολογική απάντηση του μετά από την κατανάλωση μιας πρωτεΐνης των δημητριακών, η οποία ονομάζεται γλουτένη.
Η γλουτένη βρίσκεται σε δημητριακά όπως στο σιτάρι, στη σίκαλη, στο κριθάρι και οδηγεί με άμεσο τρόπο στην καταστροφή του βλεννογόνου του εντέρου και κατά συνέπεια δυσχεραίνει την ολοκλήρωση της σωστής πέψης και της απορρόφησης των θρεπτικών συστατικών από τον οργανισμό. Τα συμπτώματα και οι εκδηλώσεις της κοιλιοκάκης διαφέρουν, συχνά κατά πολύ, από περίπτωση σε περίπτωση και ανάλογα με την ηλικία και διακρίνονται σε γαστρεντερικές και άλλες. Συνήθως εκδηλώνεται στα βρέφη μόλις εισαχθούν δημητριακά στη διατροφή τους, σε ηλικία 6 μηνών περίπου, αλλά και σε ενήλικες που μπορεί να ζουν χωρίς συμπτώματα για πολλά χρόνια και να νοσήσουν πολύ αργότερα.
Παρόλο που η κοιλιοκάκη είναι μία αρκετά σοβαρή χρόνια πάθηση, είναι σημαντικό το γεγονός ότι μπορεί να αντιμετωπίζεται εξαιρετικά αποτελεσματικά, χωρίς φάρμακα ή ιατρικές επεμβάσεις. Βασικότερο τρόπο αντιμετώπισής της αποτελεί η αποφυγή οποιουδήποτε τροφίμου περιέχει γλουτένη, ακόμη και σε ελάχιστες ποσότητες, όπως αυτά αναφέρονται παρακάτω.
Τροφές που περιέχουν γλουτένη και απαγορεύονται
Σιτάρι, κριθάρι, σίκαλη και προϊόντα τους όπου αυτά βρίσκονται (αλεύρι, ψωμί, δημητριακά, ζυμαρικά, ζύμες, μπισκότα, κρουασάν, κέικ) κ.α.
Υδατανθρακούχες τροφές που επιτρέπονται
Προϊόντα ελεύθερα γλουτένης, ρύζι, πατάτα, καλαμπόκι.
Παλαιότερα η καθημερινότητα των ανθρώπων με δυσανεξία στη γλουτένη ήταν ιδιαίτερα δύσκολη, καθώς αναγκάζονταν να ζήσουν χωρίς σημαντικά τρόφιμα που όλοι καθημερινά καταναλώνουμε, όπως το ψωμί, οι φρυγανιές, τα ζυμαρικά κ.α. Μια σημαντικότατη βελτίωση της ποιότητας ζωής και διατροφής τους επήλθε τα τελευταία χρόνια λόγω των προϊόντων που είναι ελεύθερα γλουτένης. Τα προϊόντα χωρίς γλουτένη αποτελούν μια ειδική κατηγορία τροφίμων, στα οποία χρησιμοποιούνται άλευρα χωρίς γλουτένη, από πατάτα, ρύζι, καλαμπόκι κ.α…. Κατά αυτόν τον τρόπο μπορεί κάποιος με κοιλιοκάκη να απολαμβάνει αγαπημένες του γεύσεις χωρίς να τον ενοχλούν. Ειδικά για το ψωμί θα πρέπει να γίνει ιδιαίτερη μνεία, καθώς αποτελεί ίσως ένα από τα πιο συχνά καταναλισκόμενα τρόφιμα.
Το ψωμί είτε ως συστατικό ενός σάντουιτς ή τοστ είτε ως κομμάτι ενός γεύματος ή snack αποτελούσε παλαιότερα έναν αγαπημένο απαγορευμένο καρπό για τα άτομα με δυσανεξία στη γλουτένη.
Ψωμί χωρίς γλουτένη
Σήμερα όμως υπάρχει λύση, καθώς πλέον ψωμί χωρίς γλουτένη διατίθεται συσκευασμένο εύκολα στα ράφια των σούπερ μάρκετ, αλλά και σε μικρότερα καταστήματα.
Το ψωμί χωρίς γλουτένη δίνει πλέον τη δυνατότητα σε όσους έχουν αποκλείσει τη γλουτένη από τη διατροφή τους να μην στερούνται γεύσης, ποικιλίας και ποιότητας, βάζοντας στην καθημερινή τους διατροφή το αγαπημένο τους ψωμί. Έτσι, στην αγορά μπορούμε να βρούμε πλέον επώνυμο ψωμί χωρίς γλουτένη σε φέτες – λευκό ή πολύσπορο – με προζύμι είτε για σάντουιτς και τοστ είτε για να συνοδεύσουμε το φαγητό μας,
Στο σημείο αυτό θα πρέπει να τονίσουμε κάτι που χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή! Προτιμάμε τα συσκευασμένα από τα χύμα προϊόντα και αυτά που ρητά αναγράφουν «χωρίς γλουτένη» και φέρουν την ανάλογη σηματοδότηση, εφόσον μόνο τότε μιλάμε για πιστοποιημένα προϊόντα χωρίς γλουτένη. Η προετοιμασία του ψωμιού χωρίς γλουτένη είναι κάτι που απαιτεί ιδιαίτερους χειρισμούς, ώστε να αποφύγουμε τυχόν προσμίξεις ή επαφή του ψωμιού με άλευρα ή άλλα τρόφιμα που περιέχουν γλουτένη και έχουν προετοιμαστεί στον ίδιο πάγκο, με τα ίδια σκεύη.
Τέλος, όταν ψωνίζουμε, δίνουμε ιδιαίτερη προσοχή στην επισήμανση των συστατικών στην ετικέτα του τρόφιμου, καθώς η γλουτένη μπορεί να «κρύβεται» σε άγνωστα σε εμάς συστατικά όπως πρόσθετα (συντηρητικά, χρωστικές κλπ). Γι’ αυτό προσέχουμε την αναγραφή των συστατικών αυτών καθώς τα συστατικά που περιέχουν γλουτένη (πχ πρωτεΐνη σίτου, σιτάλευρο) θα πρέπει να εμφανίζονται με διαφορετικό τρόπο στην ετικέτα (πχ με πιο έντονα γράμματα η υπογραμμισμένα). Επίσης, τα προϊόντα στα οποία αναγράφεται ότι μπορεί να περιέχουν ίχνη γλουτένης, θα πρέπει να αποφεύγονται από άτομα με δυσανεξία στη γλουτένη.
Γενικότερα, τα άτομα με δυσανεξία στη γλουτένη μπορούν σήμερα να απολαμβάνουν μιας πολύ πιο ποιοτικής διατροφής, λόγω της εξέλιξης της βιομηχανίας, που προσφέρει πλέον πλήθος τροφίμων χωρίς γλουτένη. Αν σε αυτά προσθέσουμε τα φρούτα, τα λαχανικά, το κρέας, το ψάρι, το κοτόπουλο και όλα τα τρόφιμα που αναφέρθηκαν ότι μπορούν να καταναλώνονται ελεύθερα, μιλάμε πια για μια πλήρη και απολύτως ισορροπημένη διατροφή.
Χάρης Γεωργακάκης,
Κλινικός Διαιτολόγος – Διατροφολόγος,
Αντιπρόεδρος του Ελληνικού Ιδρύματος Καρδιαγγειακής Υγείας και Διατροφής
