Στην ερώτηση ποιος είναι ο πιο δημοφιλής καφές στην Ελλάδα, η απάντηση είναι ο φραπέ (frappé). Ο στιγμιαίος καφές, είτε ζεστός είτε κρύος, αποτελεί ένα κομμάτι συνυφασμένο με την καθημερινότητα πολλών και είναι ένα από τα πιο διαδεδομένα ροφήματα σε όλο τον κόσμο. Στη χώρα μας κατέχει μια ιδιαίτερη θέση και αποτελεί μια από τις πιο αγαπημένες συνήθειες των Ελλήνων, καθώς στην κρύα του μορφή, ως frappé, αποτελεί μια «ελληνική πατέντα».
Το ταξίδι του καφέ
Πρώτη ύλη για την παρασκευή του στιγμιαίου καφέ αποτελεί ο καρπός του καφεόδεντρου. Όταν οι καρποί ωριμάσουν, συλλέγονται προσεκτικά, στεγνώνουν με φυσικό τρόπο στον ήλιο και αφαιρείται ο εξωτερικός φλοιός. Ακολούθως ξεπλένονται με νερό, ώστε να απομακρυνθεί και το τελευταίο ίχνος πούλπας και αφαιρείται το εσωτερικό φλούδι, ώστε να προκύψουν οι πράσινοι κόκκοι καφέ.
Σε επόμενη φάση γίνεται ανάμιξη των διαφόρων ειδών, για να επιλεγεί και να προκύψει το γνωστό μας χαρμάνι. Μετά οι εκλεκτοί κόκκοι καφέ καβουρδίζονται και ακολούθως αλέθονται με ιδιαίτερη φροντίδα, αναδεικνύοντας πλήρως τις αρωματικές και τις γευστικές τους ιδιότητες.
O καβουρδισμένος και αλεσμένος καφές εκχυλίζεται σε ειδικά σχεδιασμένα φίλτρα, που κρατούν το κατακάθι. Το ένα φιλτράρισμα διαδέχεται το άλλο, μέχρι να αποβληθεί και το τελευταίο ίχνος από το κατακάθι. Αξίζει να σημειωθεί ότι η εν λόγω διαδικασία πραγματοποιείται εφτά φορές και αφού φιλτραριστεί πλήρως και απομακρυνθεί όλο το κατακάθι, ουσιαστικά φτάνει στην κούπα μας μόνο η «καρδιά» του καφέ, ένα 100% φυσικό προϊόν.
Αυτό βράζεται σε νερό και εν συνεχεία αφυδατώνεται, για να προκύψει ένα τελικό προϊόν στιγμιαίου καφέ. Η διαδικασία αυτή είναι απόλυτα φυσική και γίνεται ώστε να μπορεί να διαλυθεί εύκολα και ομοιόμορφα σε ζεστό ή σε κρύο νερό. Αυτό είναι, λοιπόν, το ταξίδι του στιγμιαίου καφέ, από το δέντρο μέχρι την κούπα ή το ποτήρι.
Τα οφέλη στην υγεία
O στιγμιαίος καφές αποτελεί ένα ρόφημα με πολύ έντονο ερευνητικό ενδιαφέρον, χάρη στα οφέλη, που φαίνεται να έχει για την υγεία. Είτε ζεστός είτε κρύος (frappé) εμπεριέχει καφεΐνη και πολλά σημαντικά αντιοξειδωτικά συστατικά. Αυτά είναι που του δίνουν σημαντικές ιδιότητες, όσον αφορά στην υγεία μας.
Τα κυριότερα από αυτά είναι τα χλωρογενικά οξέα, που ανήκουν στην «οικογένεια» των πολυφαινολών και ασκούν ισχυρή αντιοξειδωτική δράση, προστατεύοντας τον οργανισμό από την επιβλαβή δράση των ελευθέρων ριζών. Με αυτόν τον τρόπο συμβάλλουν στην μείωση του κινδύνου εμφάνισης νοσημάτων, που συνδέονται με το οξειδωτικό στρες, όπως οι καρδιαγγειακές παθήσεις, ο σακχαρώδης διαβήτης και πολλές μορφές καρκίνου. Ακόμη, πρόσφατες μελέτες δείχνουν ότι τα αντιοξειδωτικά του καφέ πιθανόν να συνδέονται με την πρόληψη εκφυλιστικών νοσημάτων του νευρικού συστήματος, όπως Πάρκινσον και Αλτσχάιμερ.
Ελληνική μελέτη
Τα τελευταία χρόνια πραγματοποιήθηκε μία πολύ σημαντική μελέτη στην Ελλάδα, σε σχέση με την επίδραση του στιγμιαίου καφέ στην υγεία μας και πιο συγκεκριμένα στο καρδιαγγειακό μας σύστημα.
Πραγματοποιήθηκε από επιστήμονες από την Μονάδα Καρδιαγγειακής Πρόληψης & Έρευνας, την Κλινική του Εργαστηρίου Παθολογικής Φυσιολογίας της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ και του Τμήματος Επιστήμης Διαιτολογίας-Διατροφής του Χαροκόπειου Πανεπιστημίου, με επικεφαλής τον καθηγητή Παθολογικής Φυσιολογίας της Ιατρικής Σχολής Αθηνών Αθανάσιο Πρωτογέρου.
Συμμετείχαν 1.041 άτομα (άνδρες και γυναίκες). Από τα αποτελέσματα της μελέτης προέκυψαν πολύ σημαντικά δεδομένα σε σχέση με τα οφέλη του στιγμιαίου καφέ για το καρδιαγγειακό μας σύστημα. Πιο συγκεκριμένα φάνηκε ότι η καθημερινή, μακροχρόνια κατανάλωση στιγμιαίου καφέ σχετίζεται με πιο ελαστικές αρτηρίες, δηλαδή έχει πιθανή ευεργετική επίδραση στα αγγεία, καθυστερώντας την αρτηριακή γήρανση (αρτηριοσκλήρυνση).
Τα αποτελέσματα της μελέτης ανακοινώθηκαν στο 9ο Πανελλήνιο Συνέδριο της Ελληνικής Εταιρείας Αθηροσκλήρυνσης. Το εύρημα αυτό έρχεται σε συμφωνία με τις διαθέσιμες επιδημιολογικές μελέτες παρατήρησης, που συσχετίζουν την μακροχρόνια καθημερινή χρήση του καφέ με μεγαλύτερη επιβίωση.
Στο σημείο αυτό θα πρέπει να τονιστεί ότι ο καφές, όχι μόνο περιέχει μεγάλη ποσότητα αντιοξειδωτικών, αλλά υπερτερεί και έναντι ροφημάτων, όπως το τσάι. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι ένα ποτήρι κρύου στιγμιαίου καφέ (300 ml με 4 γραμμάρια καφέ) περιέχει 860 mg αντιοξειδωτικών, μια κούπα ζεστού στιγμιαίου (200 ml με 3 γραμμάρια καφέ) περιέχει 645 mg αντιοξειδωτικών, ενώ ένα φλιτζάνι πράσινο τσάι (150 ml) περιέχει 172 mg αντιοξειδωτικών και ένα φλιτζάνι μαύρο τσάι 144 mg αντιοξειδωτικών.
Τι ισχύει για τις θερμίδες
Κάτι που απασχολεί αρκετούς είναι οι θερμίδες που περιέχει ένας καφές και το πώς αυτές μπορεί να επηρεάζουν το σωματικό μας βάρος. Αν, λοιπόν, δεν προσέξουμε και επιλέξουμε είδη καφέ με πολύ γάλα, κρέμες και ζάχαρη, τότε δεν μιλάμε θερμιδικά για ροφήματα, αλλά για γεύματα.
Προς την κατεύθυνση αυτή είναι σημαντικό να επιλέξουμε καφέ χωρίς μεγάλη θερμιδική επιβάρυνση. Μια τέτοια επιλογή είναι ο στιγμιαίος καφές. Δεν απαιτεί οπωσδήποτε γάλα ή αφρόγαλα ή κάποια κρέμα από γάλα για να καταναλωθεί. Το γεγονός αυτό του δίνει ένα σημαντικό συγκριτικό πλεονέκτημα, σε σχέση με άλλα είδη καφέ, όπως ο καπουτσίνο ή ροφήματα καφέ με φυτικές κρέμες ή άλλα πρόσθετα λιπαρά.
Από εκεί και πέρα, όπως ισχύει για όλα τα είδη καφέ, η ζάχαρη που θα βάλουμε προσδίδει επιπλέον θερμίδες, που αντιστοιχούν σε είκοσι ανά κουταλάκι του γλυκού. Κατά συνέπεια, όσο λιγότερη ζάχαρη τόσο το καλύτερο. Η χρήση κάποιου γλυκαντικού, όπως η στέβια, θα μπορούσε να μας γλιτώσει από τις επιπλέον θερμίδες. Επιλέξτε τον καφέ σας σε όσο το δυνατόν πιο απλή μορφή γίνεται.
Χάρης Γεωργακάκης Κλινικός Διαιτολόγος – Διατροφολόγος, MSc, Αντιπρόεδρος Ελληνικού Ιδρύματος Καρδιαγγειακής Υγείας και Διατροφής
Διαβάστε επίσης
Σημάδια κατάθλιψης που δεν πρέπει να αγνοήσετε
Σε πρώτο πρόσωπο: Η ζωή μου με την Ατοπική Δερματίτιδα
Μην φοράτε ποτέ αυτό το ρούχο σε αεροπλάνο, προειδοποιεί φροντιστής
