Ο προσυμπτωματικός έλεγχος για διάφορες μορφές καρκίνου αποτελεί μία από τις πιο αποτελεσματικές στρατηγικές δημόσιας υγείας, καθώς επιτρέπει την ανίχνευση προκαρκινικών αλλοιώσεων και πρώιμων μορφών καρκίνου σε άτομα που δεν εμφανίζουν συμπτώματα.
Τα στοιχεία δείχνουν ότι η συστηματική εφαρμογή προγραμμάτων screening όχι μόνο σώζει εκατομμύρια ζωές, αλλά μειώνει και το οικονομικό βάρος που προκαλεί η θεραπεία προχωρημένων μορφών της νόσου.
Μεταξύ 1975 και 2020, υπολογίζεται ότι ο έλεγχος και η πρόληψη απέτρεψαν σχεδόν πέντε εκατομμύρια θανάτους από καρκίνο στις ΗΠΑ, με εντυπωσιακά αποτελέσματα ιδιαίτερα στον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας και του παχέος εντέρου.
Στον πρώτο, η μείωση της θνητότητας οφείλεται αποκλειστικά στον έλεγχο και την αφαίρεση προκαρκινικών βλαβών, ενώ στον δεύτερο, σχεδόν οκτώ στις δέκα σωζόμενες ζωές προήλθαν από τον έλεγχο με κολονοσκόπηση και την αφαίρεση πολυπόδων.
Οι Ιατροί της Θεραπευτικής Κλινικής (Νοσοκομείο Αλεξάνδρα) της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ Θεοδώρα Ψαλτοπούλου (Παθολόγος, Καθηγήτρια Θεραπευτικής-Επιδημιολογίας-Προληπτικής Ιατρικής) και Θάνος Δημόπουλος (τ. Πρύτανης ΕΚΠΑ, Καθηγητής Θεραπευτικής – Ογκολογίας – Αιματολογίας, Διευθυντής Θεραπευτικής Κλινικής) αναφέρουν ότι σύμφωνα με τις κατευθυντήριες οδηγίες της U.S. Preventive Services Task Force (USPSTF), συνιστάται τακτικός έλεγχος για τον καρκίνο του μαστού, του τραχήλου της μήτρας, του παχέος εντέρου, του πνεύμονα και του προστάτη.
- Για τον καρκίνο του μαστού, προτείνονται μαστογραφίες σε γυναίκες ηλικίας 40 έως 74 ετών, με τις τεχνολογικές εξελίξεις όπως η τρισδιάστατη μαστογραφία (DBT) να βελτιώνουν την έγκαιρη διάγνωση και να μειώνουν τα ψευδώς θετικά αποτελέσματα.
- Ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας μπορεί να προληφθεί με τεστ κατά Παπανικολάου και τεστ HPV DNA σε γυναίκες ηλικίας 21 έως 65 ετών.
- Για τον καρκίνο του παχέος εντέρου, η κολονοσκόπηση παραμένει το «χρυσό πρότυπο», με μεσοδιάστημα ελέγχου τα 10 χρόνια μετά από αρνητικό αποτέλεσμα, ενώ μη επεμβατικές μέθοδοι όπως τα τεστ κοπράνων (FIT) κερδίζουν έδαφος, ιδιαίτερα σε περιοχές με περιορισμένους πόρους.
- Στον καρκίνο του πνεύμονα, προτείνεται χαμηλής δόσης αξονική τομογραφία σε ενήλικες 50-80 ετών με ιστορικό έντονου καπνίσματος, αν και η συμμετοχή παραμένει χαμηλή, μόλις 17% των επιλέξιμων ατόμων στις ΗΠΑ.
- Όσον αφορά τον καρκίνο του προστάτη, το PSA συνιστάται μετά από συζήτηση με τον γιατρό, λαμβάνοντας υπόψη τα οφέλη και τους πιθανούς κινδύνους υπερδιάγνωσης.
Οι έρευνες δείχνουν επίσης ότι οι τακτικές προληπτικές εξετάσεις μειώνουν την πιθανότητα διάγνωσης σε προχωρημένο στάδιο και ως εκ τούτου την ανάγκη για πιο επιθετικές θεραπείες. Επιπλέον, ο οικονομικός αντίκτυπος είναι σαφής: το κόστος του προσυμπτωματικού ελέγχου είναι χαμηλότερο σε σχέση με την αντιμετώπιση καρκίνων προχωρημένου σταδίου.
Νέες μέθοδοι, όπως η τεχνητή νοημοσύνη, τα μη επεμβατικά τεστ αίματος και οι κινητές μονάδες μαστογραφίας και αξονικής τομογραφίας, διευρύνουν την πρόσβαση και αυξάνουν τη συμμετοχή πληθυσμών που παραδοσιακά μένουν εκτός προγραμμάτων screening.
Παρά τις προαναφερθείσες προόδους, εξακολουθούν να υπάρχουν σοβαρά εμπόδια. Κοινωνικοοικονομικές ανισότητες, έλλειψη ενημέρωσης, γεωγραφικοί περιορισμοί και δομικά προβλήματα στα συστήματα υγείας περιορίζουν τη συμμόρφωση με τις οδηγίες. Προγράμματα που συνδυάζουν αποστολή των τεστ στο σπίτι, κινητές μονάδες και «patient navigation» – δηλαδή προσωπική καθοδήγηση για την υπέρβαση πρακτικών και οικονομικών δυσκολιών – έχουν αποδείξει ότι αυξάνουν σημαντικά τη συμμετοχή, μειώνουν τις ανισότητες και ως εκ τούτου οδηγούν σε περισσότερες έγκαιρες διαγνώσεις.
Συνολικά, η εικόνα είναι σαφής: ο προσυμπτωματικός έλεγχος αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο στη μάχη κατά του καρκίνου. Οι συστάσεις των ειδικών οργανισμών πρέπει να εφαρμόζονται ευρέως, ενώ η πολιτεία και τα συστήματα υγείας οφείλουν να επενδύουν σε προγράμματα που διασφαλίζουν ισότιμη ενημέρωση και πρόσβαση για όλους. Ο προσυμπτωματικός έλεγχος αποτελεί το μοναδικό τρόπο να σωθούν περισσότερες ζωές και να μειωθεί δραστικά ο αντίκτυπος του καρκίνου στην κοινωνία.
photo shutterstock
Διαβάστε επίσης
ΕΟΔΥ: Αύξηση της γρίπης, αλλά σε ήπια επίπεδα – 9 θάνατοι από COVID-19
Αναβάλλονται ραντεβού στα διαγνωστικά κέντρα – Η 24ωρη κινητοποίηση των γιατρών
