Η παχυσαρκία προκαλεί μεγάλη οικονομική επιβάρυνση στα κράτη, όπου ενδημεί σε υψηλά ποσοστά. Νέα μελέτη με ελληνική υπογραφή έδειξε ότι στην Ελλάδα η παχυσαρκία στοιχίζει 4,3 δισ. ευρώ τον χρόνο, με τη χρόνια νεφρική νόσο και τις καρδιαγγειακές παθήσεις να είναι οι πιο δαπανηρές συννοσηρότητες.
Τα στοιχεία προκαλούν ανησυχία και προβληματισμό, δεδομένου ότι η παχυσαρκία είναι μια χρόνια, υποτροπιάζουσα και προοδευτική ασθένεια, που πλήττει εκατοντάδες εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως. Ο παγκόσμιος επιπολασμός της παχυσαρκίας αναμένεται να φθάσει το 16% και το 21% στους άνδρες και στις γυναίκες αντίστοιχα έως το 2025, επηρεάζοντας πάνω από 2 δισεκατομμύρια ανθρώπους έως το 2035.
Επικεφαλής της νέας ενδιαφέρουσας μελέτης, που δημοσιεύθηκε στο BMC Health Services Research, είναι ο επίκουρος καθηγητής Οικονομικών της Υγείας και Αξιολόγησης Τεχνολογιών Υγείας στο Τμήμα Πολιτικών Δημόσιας Υγείας του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής και associate editor: International Journal of Technology Assessment in Health Care, Κώστας Αθανασάκης – στη μελέτη συμμετείχαν κι άλλοι επιστήμονες από την Ελλάδα και από το εξωτερικό.
«Θέλαμε να δούμε το άμεσο κόστος της υγειονομικής περίθαλψης, που σχετίζεται με δέκα συννοσηρότητες, που σχετίζονται με την παχυσαρκία στην Ελλάδα, στην Τσεχία, στην Ουγγαρία και στη Ρουμανία.
Η χρόνια νεφρική νόσος και οι καρδιαγγειακές παθήσεις ήταν οι πιο δαπανηρές συννοσηρότητες και στις τέσσερις χώρες. Η ετήσια επιβάρυνση κόστους ανά πάθηση ξεπέρασε τα 1.500 δολάρια ανά ασθενή ετησίως. Σε αυτά περιλαμβάνονται τα κόστη για την αντιμετώπιση των ανεπιθύμητων ενεργειών, που σχετίζονται με τη θεραπεία, με τις επιπλοκές της νόσου και με τις νοσηλείες», είπε στο Healthstories ο κ. Αθανασάκης.
Παχυσαρκία: Ένα νόσημα με τεράστιες επιπτώσεις
Η παχυσαρκία αποτελεί σήμερα μία από τις πιο σοβαρές προκλήσεις για τη δημόσια υγεία παγκοσμίως.
Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία, ένας στους δύο άνδρες και μία στις τρεις γυναίκες στην Ελλάδα είναι υπέρβαροι, ενώ περίπου το 16,4% του πληθυσμού κατατάσσεται ως παχύσαρκο. Η παιδική παχυσαρκία αναδεικνύεται ως σημαντικό ζήτημα, με τις ανησυχίες για τις επιπτώσεις που θα έχει στις επόμενες γενιές να αυξάνονται.
Ορισμένοι από τους βασικούς παράγοντες, που συντελούν στην αύξηση της παχυσαρκίας, είναι η κακή διατροφή και η έλλειψη σωματικής δραστηριότητας. Οο συνδυασμός του υψηλού σωματικού βάρους με την έκθεση σε ανθυγιεινές συνήθειες όπως το κάπνισμα και η αυξημένη κατανάλωση αλκοόλ, επιδεινώνει τον κίνδυνο να εμφανιστούν συννοσηρότητες.
Ενδεικτικά, περίπου το 49,2% των ενηλίκων καταναλώνει φρούτα ή λαχανικά καθημερινά, αλλά αυτό το ποσοστό είναι μειωμένο σε σύγκριση με τα προηγούμενα χρόνια, λόγω της οικονομικής κρίσης που οδήγησε σε χειρότερες διατροφικές συνήθειες. Επιπλέον το 68% των ενηλίκων δεν γυμνάζεται συστηματικά, γεγονός που αυξάνει τον κίνδυνο παχυσαρκίας και σχετικών παθήσεων.
Παχυσαρκία και συννοσηρότητες: Μια δύσκολη εξίσωση
Ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2, η υπέρταση και η υπερλιπιδαιμία είναι μεταξύ των πιο κρίσιμων και διαδεδομένων επιπτώσεων στην υγεία, που σχετίζονται με την παχυσαρκία, μεταξύ άλλων άμεσων επιπτώσεων στο καρδιαγγειακό σύστημα. Σε μια πανελλαδική έρευνα, που έγινε πρόσφατα, φάνηκε ότι στο 50,8% των ατόμων με υπέρταση και αυξημένα επίπεδα χοληστερόλης συνυπήρχε παχυσαρκία.
Πολλές επιστημονικές μελέτες έχουν δείξει ότι τα άτομα με μεγάλο δείκτη μάζας σώματος (ΔΜΣ) έχουν αυξημένο κίνδυνο να εμφανίσουν καρδιαγγειακές παθήσεις, όπως έμφραγμα του μυοκαρδίου και στηθάγχη. Συγκεκριμένα, οι άνδρες με ΔΜΣ άνω των 25 έχουν κατά 69% αυξημένο κίνδυνο να πάθουν έμφραγμα, με εξίσου αυξημένο τον κίνδυνο να πάθουν εγκεφαλικό επεισόδιο.
Επιπλέον είναι γνωστό ότι η παχυσαρκία συνδέεται άμεσα με την εμφάνιση καρκίνου και χρόνιων παθήσεων, όπως η αρθρίτιδα και η κατάθλιψη. Ο συνδυασμός αυτών των παθήσεων οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια σε επιδείνωση της ποιότητας ζωής και παράλληλα σε αύξηση της ζήτησης για υπηρεσίες υγείας.
«Βαραίνουν» τα συστήματα υγείας
Σύμφωνα με τον επίκουρο καθηγητή Οικονομικών της Υγείας και Αξιολόγησης Τεχνολογιών Υγείας στο Τμήμα Πολιτικών Δημόσιας Υγείας του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής, η οικονομική επιβάρυνση της παχυσαρκίας στα συστήματα υγείας είναι ανησυχητική.
«Στην Ελλάδα εκτιμάται ότι το συνολικό κόστος, που σχετίζεται με την παχυσαρκία, αντιστοιχεί στο 2,59% του ΑΕΠ της χώρας. Σε απόλυτους αριθμούς αυτό σημαίνει περίπου 4,3 δισ. ευρώ ετησίως.
Το κόστος αυτό περιλαμβάνει άμεσες δαπάνες υγείας για τη θεραπεία ασθενειών, που σχετίζονται με την παχυσαρκία, όπως καρδιαγγειακά νοσήματα, διαβήτης και καρκίνος, καθώς και έμμεσες δαπάνες, όπως η απώλεια παραγωγικότητας, δηλαδή απουσία από την εργασία λόγω επεισοδίων της νόσου, ακόμη και λόγω πρόωρης θνησιμότητας.
Επιπλέον, η μέση δαπάνη υγείας ανά άτομο αυξάνεται κατά 81,5% για άτομα με ΔΜΣ άνω των 40 kg/m² σε σύγκριση με άτομα φυσιολογικού βάρους. Αυτό καταδεικνύει την σημαντική οικονομική πίεση, που ασκεί η παχυσαρκία στα συστήματα υγείας, και την ανάγκη για άμεσες και αποτελεσματικές παρεμβάσεις».
Ανάγκη για νέες πολιτικές, δυο προτάσεις
Για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της παχυσαρκίας απαιτούνται νέες πολιτικές.
«Οι πολιτικές μπορούν να χωριστούν σε δύο βασικές κατηγορίες: στις ρυθμιστικές παρεμβάσεις και στις παρεμβάσεις που στοχεύουν στην αλλαγή της καταναλωτικής συμπεριφοράς, δηλαδή στη μείωση της έκθεσης σε επιβλαβείς καταναλώσεις», εξηγεί ο κ. Αθανασάκης.
Οι ρυθμιστικές παρεμβάσεις περιλαμβάνουν νομοθετικά μέτρα, όπως η ρύθμιση της περιεκτικότητας των τροφίμων σε ζάχαρη, αλάτι και κορεσμένα λίπη, καθώς και την απαγόρευση του καπνίσματος σε δημόσιους χώρους.
Οι παρεμβάσεις μεταβολής της καταναλωτικής συμπεριφοράς στοχεύουν στην αλλαγή των καταναλωτικών συνηθειών και στην προώθηση υγιεινών επιλογών. Παραδείγματα τέτοιων παρεμβάσεων είναι οι «φόροι υγείας», οι οποίοι επιβάλλονται σε προϊόντα όπως τα ζαχαρούχα αναψυκτικά και τα τρόφιμα με υψηλή περιεκτικότητα σε λιπαρά, προκειμένου να επηρεάσουν τις αποφάσεις των καταναλωτών και να ενθαρρύνουν τη στροφή προς πιο υγιεινές επιλογές.
«Ας δούμε τα δυνητικά έσοδα από τη φορολόγηση επιβλαβών καταναλώσεων (φόροι υγείας). Στα προϊόντα καπνού το ποσοστό φορολογίας επί της αρχικής τιμής είναι 20% και τα δυνητικά φορολογικά έσοδα 371.596.100 ευρώ.
Στα αναψυκτικά με υψηλή περιεκτικότητα σε ζάχαρη το ποσοστό φορολογίας επί της αρχικής τιμής είναι 20% και τα δυνητικά φορολογικά έσοδα 199.485.480 ευρώ. Το δημοσιονομικό αποτέλεσμα δεν είναι αμελητέο.
Παράλληλα με τη φορολόγηση, όμως, είναι σημαντικό να υπάρχουν και αντίρροπες επιδοτήσεις υγιεινών τροφίμων, όπως τα φρούτα και τα λαχανικά. Μια πρόταση θα ήταν η επιστροφή του 13% της δαπάνης (μέσω αποδείξεων) για φρούτα και λαχανικά στα νοικοκυριά, μέσω της χρήσης των διαθέσιμων ψηφιακών εργαλείων, που αναπτύσσει η χώρα», καταλήγει ο κ. Αθανασάκης.
*Το θέμα θα συζητηθεί, μεταξύ άλλων, στο συνέδριο για τις πολιτικές διαχείρισης και τις παρεμβάσεις για την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας, με τίτλο «Αντιμετώπιση της Επιδημίας της Παχυσαρκίας – Συνέδριο 2024». Το συνέδριο αποτελεί πρωτοβουλία της Συμμαχίας για την Καταπολέμηση της Παχυσαρκίας (Action4Obesity) και διεξάγεται από τις 21 έως τις 23 Οκτωβρίου 2024, στην Τεχνόπολη του Δήμου Αθηναίων.
Διαβάστε επίσης
Παιδική παχυσαρκία: Πρωτοβουλία πρόληψης σε υποβαθμισμένες αστικές περιοχές
