Η άνοια που σχετίζεται με την ηλικία, φαίνεται ότι δεν ήταν άγνωστη στην αρχαία Ελλάδα και στη Ρώμη, αλλά μια ανάλυση των κλασικών ελληνικών και ρωμαϊκών ιατρικών κειμένων υποδηλώνει ότι η σοβαρή απώλεια μνήμης – που εμφανίζεται σε επιδημικά επίπεδα σήμερα – ήταν εξαιρετικά σπάνια πριν από 2.000 έως 2.500 χρόνια.
Ωστόσο, η μελέτη αυτή αποδεικνύει τη σχέση της άνοιας με τους περιββαλοντικούς παράγοντες που υπάρχουν σήμερα και φαίνεται ότι σχετίζονται με την αύξηση της νόσου
Η έρευνα του Πανεπιστημίου της Νότιας Καλιφόρνιας (USC), που δημοσιεύτηκε στο Journal of Alzheimer’s Disease, ενισχύει την ιδέα ότι η νόσος του Alzheimer και οι άνοιες είναι ασθένειες του σύγχρονου κόσμου, με την καθιστική ζωή και την έκθεση στην ατμοσφαιρική ρύπανση και τον μόλυβδο να ευθύνονται σε μεγάλο βαθμό.
Η άνοια στην αρχαία Ελλάδα και στη Ρώμη
«Οι αρχαίοι Έλληνες είχαν πολύ, πολύ λίγες – αλλά τις βρήκαμε – αναφορές για συμπτώματα που θα έμοιαζαν με ήπια γνωστική εξασθένηση», ανέφερε ένας από τους συγγραφείς της μελέτης, ο Caleb Finch, καθηγητής Πανεπιστημίου στο USC Leonard Davis School of Gerontology. «Όταν φτάσαμε στους Ρωμαίους ανακαλύψαμε τουλάχιστον τέσσερις δηλώσεις που υποδηλώνουν σπάνιες περιπτώσεις προχωρημένης άνοιας».
Οι αρχαίοι Έλληνες αναγνώριζαν ότι η γήρανση συνήθως προκαλούσε προβλήματα μνήμης που θα λέγαμε σήμερα ως ήπια γνωστική εξασθένηση, αλλά τίποτα δεν έδειχνε σημαντική απώλεια μνήμης, ομιλίας και λογικής όπως συμβαίνει με το Αλτσχάιμερ και άλλους τύπους άνοιας.
Οι ερευνητές, εξέτασαν ένα σημαντικό μέρος των κειμένων του Ιπποκράτη. Τα κείμενα καταγράφουν παθήσεις των ηλικιωμένων, όπως κώφωση, ζάλη και πεπτικές διαταραχές — αλλά δεν έχουν καμία αναφορά στην απώλεια μνήμης.
Αιώνες αργότερα στην αρχαία Ρώμη, μερικές αναφορές εμφανίζονται. Ο Γαληνός παρατηρεί ότι στην ηλικία των 80, ορισμένοι ηλικιωμένοι αρχίζουν να δυσκολεύονται να μάθουν νέα πράγματα. Ο Πλίνιος ο Πρεσβύτερος σημειώνει ότι ο διάσημος ρήτορας Valerius Messalla Corvinus ξέχασε το όνομά του. Ο Κικέρων παρατήρησε με σύνεση ότι «η ανοησία των ηλικιωμένων… είναι χαρακτηριστικό των ανεύθυνων ηλικιωμένων, αλλά όχι όλων των ηλικιωμένων».
Οι ερευνητές εικάζουν ότι καθώς οι ρωμαϊκές πόλεις γίνονταν πιο πυκνές, η ρύπανση αυξανόταν, αυξάνονταν τα περιστατικά γνωστικής παρακμής. Επιπλέον, οι Ρωμαίοι αριστοκράτες χρησιμοποιούσαν δοχεία μαγειρέματος με μόλυβδο, σωλήνες νερού από μόλυβδο και πρόσθεταν ακόμη και οξικό μόλυβδο στο κρασί τους για να το γλυκάνουν – δηλητηριάζοντας άθελά τους την ισχυρή νευροτοξίνη του εγκεφάλου.
Για αυτή τη μελέτη, ο Finch δεν σκέφτηκε μόνο τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία ή τους αρχαίους Έλληνες. Ελλείψει δημογραφικών δεδομένων για την αρχαία Ελλάδα και τη Ρώμη, ο Finch στράφηκε σε ένα εκπληκτικό μοντέλο για την αρχαία γήρανση: τους σημερινούς Tsimane Amerindians, έναν αυτόχθονα λαό του Αμαζονίου της Βολιβίας.
Οι Tsimane —όπως οι αρχαίοι Έλληνες και οι Ρωμαίοι— έχουν έναν προβιομηχανικό τρόπο ζωής που είναι πολύ σωματικά δραστήριοι και έχουν εξαιρετικά χαμηλά ποσοστά άνοιας. Μια διεθνής ομάδα γνωστικών ερευνητών με επικεφαλής τη Margaret Gatz, καθηγήτρια ψυχολογίας, γεροντολογίας και προληπτικής ιατρικής στο USC Leonard Davis School, διαπίστωσε ότι μεταξύ των ηλικιωμένων ατόμων Tsimane, μόνο περίπου το 1% πάσχει από άνοια. Αντίθετα, το 11% των ατόμων ηλικίας 65 ετών και άνω που ζουν στις Ηνωμένες Πολιτείες έχουν άνοια, σύμφωνα με την Ένωση Αλτσχάιμερ.
«Τα δεδομένα για τους Tsimane είναι πολύ πολύτιμα», είπε ο Finch. «Αυτός είναι ο καλύτερα τεκμηριωμένος μεγάλος πληθυσμός ηλικιωμένων που έχουν ελάχιστη άνοια και όλα αυτά δείχνουν ότι το περιβάλλον είναι ένας τεράστιος καθοριστικός παράγοντας στον κίνδυνο άνοιας».
Διαβάστε επίσης
Το παρασκήνιο για τα λεφτά του RRF και η αποκάλυψη από τον ΕΟΦ
Πώς επηρεάζει η COVID-19 την ανδρική γονιμότητα και το σπέρμα
