Σπέρμα δότη από τη Δανία, που χωρίς να το ξέρει ήταν φορέας γενετικής μετάλλαξης που αυξάνει δραματικά τον κίνδυνο καρκίνου, έχει γίνει πατέρας τουλάχιστον 197 παιδιών σε όλη την Ευρώπη. Μάλιστα, μεταξύ των χωρών βρίσκεται και η Ελλάδα, με δημοσιογραφική έρευνα από 14 οργανισμούς να αποκαλύπτει ότι επτά κλινικές στη χώρα μας έλαβαν σπέρμα από τον Δανό. Σύμφωνα με την Εθνική Αρχή Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής, στην Ελλάδα με γεννητικό υλικό του εν λόγω δότη έχουν γεννηθεί 18 παιδιά (υπάρχουν οικογένειες με περισσότερα του ενός τέκνα).
Σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία, η υπόθεση άρχισε να ξετυλίγεται όταν, το 2020, Έλληνας παιδονεοπλασιολόγος εντόπισε την παρουσία της μετάλλαξης TP53 σε τρία παιδιά της ίδιας οικογένειας, τα οποία είχαν συλληφθεί με εξωσωματική γονιμοποίηση και αναζητήθηκε συστηματικά η προέλευση. Η μετάλλαξη αυτή συνδέεται με το Σύνδρομο Li-Fraumeni, μια σπάνια κατάσταση που αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου σε νεαρή ηλικία.
Οι έλεγχοι έδειξαν ότι το επικίνδυνο αλληλόμορφο σπέρμα, εντοπίζεται σε σημαντικό ποσοστό των γαμετικών κυττάρων του δότη, εκτιμήσεις που φτάνουν έως και το 19–20%. Η αποκάλυψη ώθησε τράπεζες κρυοσυντήρησης και ρυθμιστικές αρχές να προχωρήσουν σε κοινοποιήσεις και αναστολή διάθεσης του συγκεκριμένου γενετικού υλικού.
Σε ποιες χώρες διακινήθηκε το σπέρμα
Η λίστα που παρουσίασε το BBC περιλαμβάνει: Ισλανδία, Γερμανία, Δανία, Ισπανία, Ουγγαρία, Σερβία, Αλβανία, Βόρεια Μακεδονία, Ελλάδα, Γεωργία, Κύπρος και άλλες χώρες όπου χρησιμοποιήθηκαν δόσεις από τον συγκεκριμένο άνδρα.
Ειδικοί συνιστούν ότι γονείς που είχαν υποβληθεί σε εξωσωματική στο διάστημα όπου διακινήθηκε το σπέρμα, πρέπει να επικοινωνήσουν με:
- την κλινική γονιμότητας
- τις εθνικές αρχές υποβοηθούμενης αναπαραγωγής
- γενετικό σύμβουλο, εφόσον υπάρχει ανησυχία
- Η έγκαιρη διάγνωση μειώνει σημαντικά τους κινδύνους μέσω προληπτικής παρακολούθησης.
Τι εισηγούνται οι ελληνικές αρχές
Η Εθνική Αρχή Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής κίνησε λεπτομερή έλεγχο και αποφάσισε τη διακοπή διάθεσης του δείγματος. Παράλληλα, καλεί τους θεράποντες ιατρούς να συλλέξουν και να καταχωρίσουν δεδομένα για την έκβαση των κύκλων υποβοηθούμενης αναπαραγωγής, να παρακολουθήσουν συστηματικά την κατάσταση υγείας των παιδιών και, όπου χρειάζεται, να διενεργήσουν εξειδικευμένο μοριακό έλεγχο για να διαπιστωθεί εάν έχει γίνει κληρονομική μετάδοση της μετάλλαξης.
Οι αποδέκτες των δειγμάτων θα πρέπει να ενημερωθούν έγκαιρα και να λάβουν καθοδήγηση από ειδικούς γενετιστές και ογκολογούς ώστε να υιοθετηθούν πρωτόκολλα παρακολούθησης και πρόληψης. .
photo shutterstock
Διαβάστε επίσης
Nature: Τα 10 πρόσωπα που διαμορφώνουν το μέλλον της επιστήμης
