Σοκ έχει προκαλέσει στην Ευρώπη η αποκάλυψη ότι τουλάχιστον 52 παιδιά στο Βέλγιο συνελήφθησαν μέσω υποβοηθούμενης αναπαραγωγής από έναν και μόνο δότη σπέρματος, ο οποίος φέρει σπάνια γενετική μετάλλαξη που αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνων πρώιμης έναρξης. Η υπόθεση αποκαλύφθηκε από τη βρετανική εφημερίδα The Guardian και αναπαράγεται από τη βελγική Le Soir.
Ο Δανός δότης, γνωστός ως «δότης Χ», φέρει μετάλλαξη του γονιδίου TP53, που προκαλεί το σύνδρομο Li-Fraumeni (LFS) – μια σπάνια, κληρονομική νόσος που συνδέεται με υψηλή πιθανότητα εμφάνισης επιθετικών μορφών καρκίνου, όπως λευχαιμία και λέμφωμα, ήδη από την παιδική ηλικία. Σύμφωνα με τα έως τώρα στοιχεία, δέκα παιδιά που συνελήφθησαν από το γενετικό του υλικό έχουν ήδη εμφανίσει καρκίνο.
67 παιδιά στην Ευρώπη
Συνολικά, ο δότης φαίνεται να έχει συμβάλει στη γέννηση 67 παιδιών σε ευρωπαϊκές χώρες, εκ των οποίων τα 52 στο Βέλγιο, σε 12 διαφορετικά κέντρα γονιμότητας και από 37 γυναίκες. Το σπέρμα του δόθηκε σε διάστημα εννέα ετών, μεταξύ 2008 και 2017. Ορισμένες από τις γυναίκες γέννησαν περισσότερα από ένα παιδιά από τον ίδιο δότη.
Σύμφωνα με τις βελγικές αρχές, κάθε παιδί έχει πιθανότητα 50% να φέρει τη μετάλλαξη – και κατά συνέπεια, τον αυξημένο κίνδυνο για την ασθένεια. «Είναι ένα διπλό τραύμα για τους γονείς: η γνώση του γενετικού κινδύνου και η ανακάλυψη ότι το παιδί τους προήλθε από έναν τόσο ευρέως χρησιμοποιημένο δότη», δήλωσε ο Υπουργός Υγείας του Βελγίου σε συνέντευξη Τύπου.
Εμπλοκή και άλλων χωρών
Το Υπουργείο Υγείας στο Βέλγιο, ανακοίνωσε ότι ο δότης ενδέχεται να έχει χρησιμοποιηθεί και σε άλλες χώρες, μεταξύ των οποίων η Ελλάδα, καθώς και η Γερμανία, η Ισπανία, η Ολλανδία, η Ουγγαρία, η Ιρλανδία, η Βουλγαρία, η Πολωνία, η Κύπρος. Οι εθνικές υγειονομικές αρχές έχουν ήδη ειδοποιηθεί μέσω του ευρωπαϊκού μηχανισμού επαγρύπνησης.
Ερωτήματα για τις τράπεζες σπέρματος
Η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Σπέρματος (ESB), από όπου προερχόταν το γενετικό υλικό, φέρεται να απέκλεισε προσωρινά τον δότη το 2020 όταν ένα από τα παιδιά του διαγνώστηκε με καρκίνο. Ωστόσο, μετά από γενετικό έλεγχο που δεν εντόπισε τη μετάλλαξη TP53, εγκρίθηκε εκ νέου.
Το τελικό «καμπανάκι» ήχησε μόλις τον Οκτώβριο του 2023, όταν νέα ανάλυση επιβεβαίωσε την παρουσία της μετάλλαξης και ο δότης αποκλείστηκε οριστικά. Τότε ενημερώθηκαν και τα ευρωπαϊκά κέντρα γονιμότητας. Η ESB υποστηρίζει ότι ο άνδρας ήταν υγιής, χωρίς οικογενειακό ιστορικό καρκίνου και ότι είχε εξεταστεί με βάση τις τότε οδηγίες. Όμως, η συγκεκριμένη μετάλλαξη δεν ήταν καν γνωστή ή ανιχνεύσιμη εκείνη την περίοδο.
Νομικό πλαίσιο
Η υπόθεση αποκαλύπτει σημαντικά κενά στο ρυθμιστικό πλαίσιο της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής στην Ευρώπη. Στο Βέλγιο, ο νόμος ορίζει ότι κάθε δότης μπορεί να χρησιμοποιηθεί από έως έξι γυναίκες, ανεξαρτήτως εθνικότητας ή χώρας κατοικίας. Παρ’ όλα αυτά, δεν υπάρχει αποτελεσματικός μηχανισμός παρακολούθησης, με αποτέλεσμα ο συγκεκριμένος δότης να έχει ξεπεράσει κατά πολύ το επιτρεπόμενο όριο.
Χαρακτηριστικά, το ανώτατο όριο γεννήσεων ανά δότη διαφέρει από χώρα σε χώρα: 10 γεννήσεις στη Γαλλία, 12 στο Ηνωμένο Βασίλειο, 15 σε Γερμανία και Δανία. Η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Σπέρματος, ωστόσο, φέρεται να ακολουθεί ιδιαίτερα υψηλό όριο: έως και 75 παιδιά ανά δότη, γεγονός που εγείρει σοβαρά ερωτήματα για την εποπτεία και τη διαφάνεια του συστήματος.
Photo Shutterstock
Διαβάστε επίσης
Δωρεές στον Ευαγγελισμό από τις οικογένειες Ντε Γκρες, Δαυΐδ και Σπανού
Στρατιωτικός γιατρός πέταξε με αεροπλάνο του ΕΚΑΒ σε Σαντορίνη και Μυτιλήνη και έσωσε δύο ζωές
