Είμαστε στη μέση μιας πανδημίας ευημερίας και πότε η ευεξία είναι πραγματικά ωφέλιμη;
Η ερώτηση μπορεί να φαίνεται περίεργη, ακόμη και αντιφατική. Αλλά η έννοια είναι παντού και εξαπλώνεται: στα μέσα ενημέρωσης, σε κυβερνητικούς θεσμούς και διεθνείς οργανισμούς, στα σχολεία, στους χώρους εργασίας και βέβαια στο εμπόριο.
Δεν είναι μόνο η χρήση της ευημερίας στον δημόσιο λόγο που δημιουργεί αυτή την “πανδημία”. Είναι επίσης η κακή χρήση και εκμετάλλευση του όρου.
Νιώθετε, π.χ., ότι η ευημερία σας ελέγχεται όλο και περισσότερο από συναδέλφους, διευθυντές και διάφορες εταιρείες; Παρατηρείτε έναν αυξανόμενο αριθμό διαφημίσεων που προσφέρουν προϊόντα και υπηρεσίες που υπόσχονται βελτιωμένη ευημερία μέσω της κατανάλωσης; Αν ναι, δεν είστε μόνοι.
Αυτή η εμμονή με την ευημερία μπορεί να έχει το αντίθετο από το επιθυμητό αποτέλεσμα. Για να κατανοήσουμε το γιατί, είναι σημαντικό να εξετάσουμε την προέλευση, την πολιτική και την πολυπλοκότητα της ευημερίας.
Ο όρος έχει αναδειχθεί ως κεντρικό χαρακτηριστικό της σύγχρονης κοινωνικής ζωής. Μια εξήγηση είναι ότι συχνά συγχέεται με έννοιες τόσο διαφορετικές όπως η ευτυχία, η ποιότητα ζωής, η ικανοποίηση από τη ζωή, η εξέλιξη, η επίγνωση και η «ευεξία».
Ο όρος Wellbeing είναι ευέλικτος, με την έννοια ότι μπορεί εύκολα να εισαχθεί σε ένα ευρύ φάσμα πλαισίων. Αλλά περιβάλλεται επίσης από ένα είδος φωτοστέφανου (φαινόμενο halo), που έχει αυτόματα θετικό νόημα, παρόμοιο με έννοιες όπως η μητρότητα, η δημοκρατία και η ελευθερία.
Οι δύο έννοιες της ευημερίας
Το να αμφισβητήσεις την αξία και τη σημασία τέτοιων πραγμάτων κινδυνεύεις να χαρακτηριστείς ταραχοποιός, άπιστος, μη πατριώτης ή χειρότερα.
Υποκειμενική ευημερία
Σήμερα, υπάρχουν δύο βασικές έννοιες της ευημερίας. Το πρώτο – υποκειμενική ευημερία – δίνει έμφαση σε ένα ολιστικό μέτρο της ψυχικής, σωματικής και πνευματικής υγείας ενός ατόμου. Αυτή η προοπτική αντικατοπτρίζεται ίσως καλύτερα στον δείκτη WHO-5 Index του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, που σχεδιάστηκε το 1998 για να μετρήσει την υποκειμενική ευημερία των ανθρώπων σύμφωνα με πέντε καταστάσεις: κέφι, ηρεμία, ζωτικότητα, ξεκούραση και πληρότητα.
Μεταφρασμένο σε περισσότερες από 30 γλώσσες, η συνολική επιρροή του δείκτη WHO-5 δεν πρέπει να υποτιμάται. Τόσο οι κυβερνήσεις όσο και οι εταιρείες το έχουν αγκαλιάσει και έχουν εφαρμόσει πολιτική με βάση αυτό.
Αλλά η εγκυρότητα του δείκτη, και άλλων παρόμοιων, έχει αμφισβητηθεί. Είναι επιρρεπής στην υπεραπλούστευση και στην τάση να περιθωριοποιούν εναλλακτικές προοπτικές, συμπεριλαμβανομένων των προσεγγίσεων για τη σωματική και ψυχική υγεία.
Αντικειμενική ευημερία
Η δεύτερη προοπτική – η αντικειμενική ευημερία – ήταν μια απάντηση στην αυξανόμενη κοινωνική ανισότητα. Επικεντρώνεται στην συνολική εθνική ευημερία.
Ένα παράδειγμα αυτού είναι το Living Standards Framework της Νέας Ζηλανδίας , το οποίο καθοδηγείται από τέσσερις αρχές λειτουργίας: διανομή, ανθεκτικότητα, παραγωγικότητα και βιωσιμότητα.
Το πρόβλημα, ωστόσο, είναι ότι παραμένουν ριζωμένες σε ένα συγκεκριμένο πλαίσιο, στο οποίο η ατομική συμπεριφορά είναι ο κρίκος για την αλλαγή, παρά τις ευρύτερες πολιτικές και οικονομικές δομές γύρω μας.
Αναμφισβήτητα, αυτό μεταφράζεται σε περισσότερη παρακολούθηση και «πειθαρχία» των προσωπικών ενεργειών και δραστηριοτήτων. Σκόπιμα ή όχι, πολλοί οργανισμοί ερμηνεύουν και χρησιμοποιούν αρχές και πολιτικές ευημερίας για να ενισχύσουν τις υπάρχουσες δομές.
Σκεφτείτε πώς εξελίσσεται η ατζέντα για την ευημερία στους εργασιακούς χώρους, για παράδειγμα. Είναι πιθανό να έχετε δει την ανάπτυξη νέων τμημάτων, εργασιακών μονάδων ή επιτροπών, πολιτικών και προγραμμάτων, εργαστηρίων ευεξίας – όλα υποτίθεται ότι συνδέονται με την υγεία και την ευημερία.
Μπορεί ακόμη και να έχετε παρατηρήσει τη δημιουργία νέων ρόλων, όπως προπονητές ή ομάδες ευεξίας ή εμφάνιση προσφορών γιόγκα και διαλογισμού, περιπάτους στη φύση και μια σειρά από άλλες εκδηλώσεις για να υποστηρίξετε την ευημερία σας.
Ο κίνδυνος είναι ότι τέτοιες πρωτοβουλίες αποτελούν πλέον ένα άλλο ημι-υποχρεωτικό έργο, στο βαθμό που η μη συμμετοχή θα μπορούσε να οδηγήσει σε στιγματισμό. Αυτό προσθέτει μόνο άγχος.
Ίσως λοιπόν, η ευημερία να αποτελεί πλέον ένα νέο «πεδίο εξουσίας» και αν η ευημερία γίνεται πανδημία, μπορεί κάλλιστα να χρειαστούμε το «εμβόλιο» του κριτικού στοχασμού.
Άρθρο στο The Conversation των Steven James Jackson, Καθηγητή και Συνδιευθυντή του Κέντρου Αθλητικής Πολιτικής Νέας Ζηλανδίας, Πανεπιστήμιο του Οτάγκο, Marcelle Dawson, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Κοινωνιολογίας, Σπουδών Φύλου και Εγκληματολογίας, στο Πανεπιστήμιο του Οτάγκο και Michael Sam, Αναπληρωτή Καθηγητή Επιστημών Φυσικής Αγωγής, Αθλητισμού και Άσκησης στο Πανεπιστήμιο του Οτάγκο.
Διαβάστε επίσης
Δωρεάν έλεγχος ακοής στα Δημοτικά Ιατρεία της Αθήνας από 1 έως 8 Μαρτίου
Χαρταετός την Καθαρά Δευτέρα – Η ανύψωση προς τον Θεό για την έναρξη της νηστείας
