Όταν κάποιος είναι 20 ή και 30 ετών, το τελευταίο που σκέφτεται είναι η υγεία και η φροντίδα των ματιών του. Ωστόσο η διαφύλαξη της όρασης πρέπει να αρχίζει νωρίς στη ζωή, γιατί πολλές παθήσεις που εμφανίζονται μετά τα 50 και τα 60 έτη, μπορούν να αποφευχθούν με ορισμένες καλές συνήθειες.
«Καθώς αυξάνεται το προσδόκιμο ζωής, παθήσεις όπως η ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς και ο καταρράκτης γίνονται ολοένα πιο συχνές. Η προστασία των ματιών από τον καπνό των τσιγάρων είναι απαραίτητη για την πρόληψη και των δύο. Έχει βρεθεί ότι οι καπνιστές όχι μόνο διατρέχουν τετραπλάσιο κίνδυνο να αναπτύξουν εκφύλιση της ωχράς, αλλά την εμφανίζουν έως και 5,5 χρόνια νωρίτερα απ’ ό,τι οι μη καπνιστές. Οι παθητικοί καπνιστές, εξάλλου, έχουν διπλάσιο κίνδυνο ηλικιακής εκφύλισης της ωχράς. Οι καπνιστές έχουν επίσης 2-3 φορές περισσότερες πιθανότητες να εκδηλώσουν καταρράκτη, σε σύγκριση με τους μη καπνιστές», αναφέρει ο δρ Αναστάσιος-Ι. Κανελλόπουλος, MD, Χειρουργός-Οφθαλμίατρος, ιδρυτής και επιστημονικός διευθυντής του Ινστιτούτου Οφθαλμολογίας LaserVision, Καθηγητής Οφθαλμολογίας του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης.
Ο καπνός των τσιγάρων εμπλέκεται και σε άλλες οφθαλμοπάθειες, όπως η επιδείνωση της διαβητικής αμφιβληστροειδοπάθειας. Την πάθηση αυτή αναπτύσσουν οι περισσότεροι ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη. Υπολογίζεται ότι ποσοστό 80-90% των διαβητικών έχουν εκδηλώσει κάποιου βαθμού αμφιβληστροειδοπάθεια μέσα στην πρώτη 10ετία της νόσου τους.
Εξίσου σημαντικό είναι να προστατεύουν οι νέοι την όρασή τους και από την υπεριώδη ακτινοβολία (UV). Είτε προέρχεται από τον ήλιο είτε από εσωτερικές, τεχνητές πηγές, η μακροχρόνια έκθεση στην UV προκαλεί βλάβες στους επιφανειακούς ιστούς του οφθαλμού, καθώς και στον κερατοειδή χιτώνα και τον κρυσταλλοειδή φακό, οδηγώντας τελικά στον καταρράκτη και αυξάνοντας τον κίνδυνο καρκίνου στο μάτι.
Η καθημερινή χρήση προστατευτικών γυαλιών ηλίου, ανεξάρτητα από την εποχή του χρόνου, είναι απαραίτητη για την διαφύλαξη της υγείας των ματιών. Οι νέοι χρειάζονται γυαλιά ηλίου που θα απορροφούν κατά 99-100% τόσο την υπεριώδη ακτινοβολία Α (UVA), όσο και την υπεριώδη ακτινοβολία Β (UVB). Πρέπει επίσης να τα φορούν ακόμα και όταν έχει συννεφιά, τονίζει ο καθηγητής.
Η προσεγμένη διατροφή και η συστηματική γυμναστική επίσης τους είναι απαραίτητες.
Πολλές μελέτες έχουν δείξει ότι η καθημερινή κατανάλωση ποικιλίας φρούτων, λαχανικών και γενικότερα φυτικής προελεύσεως τροφίμων μπορεί να προστατεύσει από παθήσεις, όπως η ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς κηλίδας και το γλαύκωμα. Αντιθέτως, η υπερκατανάλωση κορεσμένων ή ζωικών λιπαρών είναι επιζήμια. Ανάλογα οφέλη στα μάτια παρέχει και η μέτριας έντασης άσκηση για 30 λεπτά την ημέρα, επί τουλάχιστον 5 φορές την εβδομάδα.
Ο καλός έλεγχος υποκείμενων συστηματικών νοσημάτων επίσης είναι σημαντικός. Τα νοσήματα αυτά επηρεάζουν ολόκληρο τον οργανισμό, καθώς έχουν επιπτώσεις στα αγγεία και τα νεύρα. Επομένως πολλά πλήττουν και τα μάτια. Οι επιπτώσεις του διαβήτη, για παράδειγμα, είναι μία από τις κύριες αιτίες αποτρέψιμης τύφλωσης.
Τα νοσήματα που έχουν οφθαλμολογικές εκδηλώσεις είναι πολλά. Μεταξύ αυτών συμπεριλαμβάνονται αυτοάνοσες παθήσεις (π.χ. συστηματικός ερυθηματώδης λύκος, σαρκοείδωση), λοιμώδεις νόσοι (π.χ. HIV/AIDS λοίμωξη, σύφιλη), μεταβολικές/ενδοκρινικές διαταραχές (π.χ. σακχαρώδης διαβήτης, παθήσεις του θυρεοειδούς), αγγειακές διαταραχές (π.χ. υπέρταση, δρεπανοκυτταρική νόσος) και πολλές άλλες.
«Αν πάσχετε από οποιοδήποτε χρόνιο νόσημα, συμβουλευθείτε τον γιατρό σας για τις τυχόν οφθαλμολογικές επιπτώσεις του. Να ακολουθείτε επίσης τις οδηγίες του γιατρού σας για πρόληψη και θεραπεία, και βέβαια να μην παραλείπετε τις προγραμματισμένες ιατρικές επισκέψεις σας», συνιστά ο κ. Κανελλόπουλος.
Παρά το νεαρό της ηλικίας τους, οι 20άρηδες και οι 30άρηδες πρέπει ακόμα να ζητήσουν από τους γονείς τους να ενημερωθούν για το ιατρικό ιστορικό όλων των παθήσεων στην οικογένειά τους. Πολλές οφθαλμοπάθειες αλλά και συστηματικές παθήσεις έχουν κληρονομικό υπόβαθρο και μπορεί να χρειάζονται πρώιμες προληπτικές εξετάσεις.
Μελέτες, π.χ., έχουν δείξει ότι ποσοστό έως και 60% των ασθενών με γλαύκωμα έχουν ιστορικό στην οικογένειά τους. Επιπλέον, τείνουν να το εκδηλώνουν νωρίτερα και να είναι και πιο σοβαρό. Έχει βρεθεί ότι οι συγγενείς πρώτου βαθμού (π.χ. γονείς ή αδέλφια) των ασθενών με γλαύκωμα έχουν 22% πιθανότητες να το εκδηλώσουν και οι ίδιοι, όταν ο γενικός πληθυσμός έχει 2,3% πιθανότητες να το παρουσιάσει.
Αντίστοιχα, οι συγγενείς πρώτου βαθμού των ασθενών με ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς κηλίδας έχουν 50% πιθανότητες να την παρουσιάσουν και οι ίδιοι. Επομένως, «αν έχετε οικογενειακό ιστορικό οφθαλμοπαθειών ή συστηματικών παθήσεων με οφθαλμολογικές εκδηλώσεις, συμβουλευθείτε τον οφθαλμίατρό σας. Μπορεί να χρειάζεστε περιοδικό προληπτικό έλεγχο από νεαρή ηλικία, ακόμα και πριν από τα 40 σας έτη», επισημαίνει ο καθηγητής.
Την υγεία των ματιών βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα μπορούν να προστατεύσουν και άλλες καλές συνήθειες, όπως η προστασία των ματιών κατά τα αθλήματα και στη δουλειά, η σχολαστική φροντίδα των φακών επαφής, η αποφυγή κοινής χρήσης προϊόντων μακιγιάζ (μπορεί να μεταδοθούν λοιμώξεις, ορισμένες από τις οποίες είναι σοβαρές) και η ανανέωση των προϊόντων μακιγιάζ για τα μάτια κάθε τρεις μήνες.
«Τα οφθαλμολογικά προβλήματα είναι πάρα πολύ συχνά και οι επιπτώσεις στην όραση μπορεί να φθάσουν έως την απώλειά της. Σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση στο ιατρικό περιοδικό The Lancet, το 2020 ζούσαν σε όλο τον κόσμο 596 εκατομμύρια άνθρωποι με διαταραχή της μακρινής όρασης λόγω οφθαλμοπαθειών (εξαιρουμένων των διαθλαστικών σφαλμάτων, όπως η μυωπία), εκ των οποίων τα 43 εκατομμύρια έπασχαν από τύφλωση. Τα ποσοστά αυτά εκτιμάται ότι θα έχουν φτάσει στα 895 εκατ. και 61 εκατ., αντίστοιχα, μέχρι το 2050. Αυτό σημαίνει ότι θα αυξηθούν κατά σχεδόν 50% τα επόμενα χρόνια. Επειδή όμως στο 90% των περιπτώσεων οι παθήσεις που τα προκαλούν μπορούν να αποφευχθούν ή έστω να επιβραδυνθούν, είναι σημαντική η φροντίδα των ματιών από τα πρώτα χρόνια της ενήλικης ζωής», καταλήγει ο κ. Κανελλόπουλος.
photo shutterstock
Διαβάστε επίσης
Η τεχνητή νοημοσύνη στην αξιολόγηση ωαρίων: Ελπίδα για το μέλλον της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής
Αντιγριπικός εμβολιασμός: Πάνω από 3,5 εκατ. εμβόλια στα φαρμακεία – Οι φετινές ιδιαιτερότητες
