Οι περισσότεροι από εμάς πιθανά να αγνοούμε την ύπαρξη των φαρμάκων από ανθρώπινο πλάσμα – γνωστών και ως PDMPs – καθώς αυτά χρησιμοποιούνται πρωτίστως για την αντιμετώπιση χρόνιων και σπάνιων, συχνά κληρονομικών παθήσεων, που σχετίζονται με την απουσία ή τη δυσλειτουργία συγκεκριμένων πρωτεϊνών του αίματος.
Το ξεχωριστό με την αλυσίδα παραγωγής αυτών των φαρμάκων είναι ότι προκύπτει αποκλειστικά από την εθελοντική προσφορά πλάσματος.
Τι είναι, όμως, το πλάσμα? Ο ορισμός που μάθαμε στο μάθημα της βιολογίας στο σχολείο έλεγε ότι είναι ένα υποκίτρινο, διαυγές υγρό που καταλαμβάνει το 55% του ανθρώπινου αίματος και αποτελείται από νερό, πρωτεΐνες, άλατα, ένζυμα και άλλα συστατικά. Αυτό που ίσως δεν γνωρίζουμε είναι ότι πέρα από το ρόλο του στη διατήρηση της υγείας μας, το πλάσμα μπορεί να χρησιμοποιηθεί και ως πρώτη ύλη για την παραγωγή ορισμένων θεραπειών, κρίσιμων για τη ζωή κάποιων ασθενών. Μέσω μιας ασφαλούς και σχετικά απλής διαδικασίας συλλογής πλάσματος, η οποία βασίζεται στον εθελοντισμό, την πλασμαφαίρεση, το πλάσμα διαχωρίζεται από τα υπόλοιπα συστατικά του αίματος και αποκτά νέο ρόλο σε μια αλυσίδα παραγωγής κρίσιμων φαρμάκων.
Οι πρωτοπαθείς και δευτεροπαθείς ανοσοανεπάρκειες, οι ανοσομεσολαβούμενες περιφερικές νευροπάθειες, η αιμορροφιλία, το κληρονομικό αγγειοοίδημα, η νόσος Kawasaki και το σύνδρομο Guillain-Barré, παρότι δεν είναι συχνές διαγνώσεις, αποτελούν την πραγματικότητα εκατοντάδων χιλιάδων ασθενών στην Ε.Ε. Αν αναλογιστούμε, μάλιστα, πως η διαθεσιμότητα των φαρμάκων αυτών είναι περιορισμένη τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο, η αντιμετώπιση αυτών των παθήσεων μετατρέπεται σε μια σύνθετη εξίσωση, καθώς οι περισσότεροι από αυτούς τους ασθενείς πρέπει να λαμβάνουν συστηματικά και εφ’ όρου ζωής τις θεραπείες τους.
Για τον λόγο αυτό,το 2024 ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων(EMA) συμπεριέλαβε πολλά φαρμακευτικά προϊόντα με βάση το πλάσμα στον κατάλογο φαρμάκων κρίσιμης σημασίας. Σε αυτό το πλαίσιο, η διασφάλιση της διαθεσιμότητάς τους για τους ασθενείς, που τα χρειάζονται, αποτελεί πρόκληση για την παγκόσμια ιατροφαρμακευτική κοινότητα και τις σύγχρονεςπολιτικές δημόσιας υγείας.Σκεφτείτε ότι με την διατάραξη της εφοδιαστικής αλυσίδας παγκοσμίως, κατά την διάρκεια της πανδημίας, οι γιατροί χρειάστηκε να διαχειριστούν το διαθέσιμο απόθεμα σε PDMPs και τελικά να επιλέξουν σε ποιους ασθενείς θα παραχωρήσουν αυτές τις απαραίτητες θεραπείες.
Αξίζει να σημειώσουμε πως μπορεί να τεθεί σε κίνδυνο η ζωή πολλών ασθενών, αν αυτοί δεν λάβουν την απαραίτητη θεραπεία τους με βάση το πλάσμα, καθώς μειώνεται σημαντικά το προσδόκιμο ζωής τους. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν οι ασθενείς με κοινή ποικίλη ανοσοανεπάρκεια (CVID)οι οποίοι πριν την ανακάλυψη των PDMPsείχαν μειωμένο προσδόκιμο ζωής. Και ενώ κάποιοι άλλοι ασθενείς μπορεί να μην κινδυνεύουν σημαντικά, επηρεάζεται σε μεγάλο βαθμό η ποιότητα της ζωής τους. Αρκετοί είναι οι ασθενείς που αντιμετωπίζουν σοβαρές επιπλοκές στην υγεία τους, όπως πόνο και κινητικές δυσκολίες που τους εμποδίζουν στην καθημερινότητά τους, ακόμα και αναπηρία.
Η επιβαρυμένη ποιότητα ζωής των ανθρώπων που πάσχουν από μακροχρόνιες ασθένειες εν γένει, είναι μια σημαντικότατη παράμετρος που δεν πρέπει να αγνοούμε. Οφόβος για το μέλλον του ανθρώπου που πάσχει από μια σοβαρή πάθηση και νιώθει ότι βρίσκεται σε αδιέξοδο, καθώς δεν μπορεί να ζήσει φυσιολογικά, επηρεάζει καθοριστικά την ψυχική του υγεία, οδηγώντας πολλές περιπτώσεις ασθενών σε κατάθλιψη.Δεν είναι τυχαίο ότι η παρηγορητική φροντίδα ασθενών με μακροχρόνιες παθήσεις στοχεύει στην ανακούφιση όχι μόνο των σωματικών συμπτωμάτων, αλλά και στην παροχή κοινωνικής, ψυχικής και πνευματικής υποστήριξης, τόσο για τους ίδιους όσο και για τις οικογένειές τους.
Από την άλλη, λαμβάνοντας συστηματικά την ενδεδειγμένη για την πάθηση τους αγωγή με βάση το πλάσμα, οι ασθενείς μπορούν να ζουν μια αυτόνομη και ανεξάρτητη ζωή, σαν έναν μέσο, υγιή άνθρωπο που δεν πάσχει από μια σοβαρή ασθένεια. Μπορούν να εργάζονται, να ταξιδεύουν, να συμμετέχουν σε δραστηριότητες. Οι κρίσιμες αυτές θεραπείες επιτρέπουν στους ασθενείς να απολαμβάνουν απλές καθημερινές στιγμές, γεγονός που συμβάλλει σημαντικά και στην βελτίωση της ψυχολογίας τους. Και όπως έχουν δείξει πολλές έρευνες, μια καλή ψυχολογία συμβάλει ευεργετικά στην πορεία οποιασδήποτε θεραπείας.
Κατανοούμε ότι τα φάρμακα με βάση το ανθρώπινο πλάσμα δεν είναι απλώς μια θεραπεία για τους ασθενείς, αλλά μια ευκαιρία να ζήσουν περισσότερο και καλύτερα. Για να έχουν, λοιπόν, οι ασθενείς αυτή την ευκαιρία, απαραίτητη είναι η επάρκεια πλάσματος, η οποία επιτυγχάνεται μέσω της εθελοντικής προσφοράς.
Έτσι, κάθε δωρεά πλάσματος συνθέτει τον πρώτο κρίκο μιας αλυσίδας φροντίδας που συμβάλλει ουσιαστικά στην βελτίωση της καθημερινότητας των συνανθρώπων μας που πάσχουν από αυτές τις σπάνιες ασθένειες. Η προσφορά αυτή, που αντανακλά το νοιάξιμο και την αλληλεγγύη προς μια μικρότερη, αλλά ιδιαίτερα ευάλωτη μερίδα του πληθυσμού, αποτελεί τον πυρήνα της συμπεριληπτικότητας των σύγχρονων κοινωνιών, όπως αυτή θα έπρεπε να εκφράζεται μέσα από τις δημόσιες πολιτικές και τα δίκτυα ιατρικής και φαρμακευτικής περίθαλψης.
