Η τουριστική υπερφόρτιση μιας περιοχής και το καταναλωτικός υπερτουρισμός είναι έννοιες που έχουν προκύψει τα τελευταία χρόνια. Στον καταναλωτικό τουρισμό – υπερτουρισμό η διαχείριση των αυξημένων ταξιδιωτικών ροών, η αποφυγή της χωρικής και χρονικής συγκέντρωσης των επισκεπτών σε συγκεκριμένα σημεία ενδιαφέροντος, η επιβάρυνση που προκαλείται στη διαχείριση των απόβλητων και στην κατανάλωση του νερού και η ανάγκη προστασίας του φυσικού και οικιστικού περιβάλλοντος αποτελούν κρίσιμης σημασίας θέματα για την ποιότητα της προσφερόμενης τουριστικής εμπειρίας στους επισκέπτες επηρεάζοντας τελικά και τη βιωσιμότητα του αυτόχθονα πληθυσμού.
O βιώσιμος τουρισμός λαμβάνει υπόψη τις τρέχουσες και μελλοντικές οικονομικές, κοινωνικές και περιβαλλοντικές επιπτώσεις, σχετιζόμενες με την τουριστική βιομηχανία, το περιβάλλον και τις γηγενείς κοινότητες, για να εφαρμοστούν σε όλα τα πεδία της τουριστικής ανάπτυξης.
Oι παγκόσμιες οικονομικές, πολιτικές και κοινωνικές εξελίξεις επιβάλουν νέα βιώσιμα μοντέλα ταξιδιών, για όλο το κοινωνικό σύνολο, η επίτευξή του δε αποτελεί παρακαταθήκη για τις μελλονικές γενιές, καθώς η πανδημία δημιούργησε την ανάγκη στην πλειονότητα των τουριστών διεθνώς να θέλουν να ταξιδέψουν πιο βιώσιμα στο μέλλον.
Περαιτέρω, ιδιαίτερη σημασία πρέπει να δοθεί στον εκδικητικό τουρισμό (revenge tourism), καθόσον η παγκόσμια έκρηξη στην ταξιδιωτική κινητικότητα, είχε άμεση συνέπεια του υποχρεωτικού εγκλεισμού και των απαγορεύσεων στην περίοδο της πανδημίας.
Oι έγκυρες πιστοποιήσεις βιωσιμότητας που ελέγχονται από ανεξάρτητους τρίτους φορείς είναι μια εξαίρετη αρχή και βασικός οδηγός για τις μικρότερες ξενοδοχειακές επιχειρήσεις ώστε να ενσωματώσουν τα ESG κριτήρια στην καθημερινή λειτουργία τους προσβλέποντας σε μια στρατηγική αειφορία.
H καθιέρωση του μοντέλου του βιώσιμου τουρισμού, αποτελεί μια συνεχή διαδικασία με μια στρατηγική επιλογή για βιώσιμη τουριστική ανάπτυξη που σημαίνει και μείωση της κινητικότητας, με σεβασμό στους νόμους, στο φυσικό περιβάλλον και στην ποιότητα ζωής των κατοίκων καθώς οι υποδομές της χώρας και ιδιαίτερα των πολυσύχναστων τουριστικών προορισμών, αγγίζουν τα όριά τους, προκαλώντας τον εκνευρισμό των επισκεπτών, αλλά και των αυτοχθόνων κατοίκων.
H φέρουσα ικανότητα είναι άκρως επείγον πρόβλημα για την εξυπηρέτηση των τουριστών μας, αλλά και των κατοίκων της τοπικής κοινωνίας, γι’ αυτό οι υπηρεσίες πρέπει να αξιολογούν τα δεδομένα και να θέτουν συγκεκριμένα όρια επισκέψεων. Eπίσης, υπάρχουν νησιά με ασήμαντες υποδομές και υπηρεσίες όπου θα πρέπει να υπάρχει πιο συγκεκριμένο όριο εξυπηρέτησης επισκεπτών. H πράσινη μετάβαση της ναυτιλίας και του θαλάσσιου τουρισμού είναι το μεγάλο στοίχημα για όλους σε έναν κόσμο που πλήττεται από τα πρωτοφανή καιρικά φαινόμενα λόγω της κλιματικής αλλαγής.
Όλο και περισσότερες εταιρίες διαφοροποιούν τις ενεργειακές τους λύσεις, με κινητήρες πολλαπλών καυσίμων, δοκιμάζοντας τεχνολογίες κυψελών καυσίμων, αιολικής ενέργειας με την τεχνολογία σταθερών πανιών (solid sail) καθώς και λύσεις φωτοβολταϊκές με αποθήκευση μπαταριών για εξοικονόμηση ενέργειας όπως το virtual net – meeting φωτοβολταϊκό πάρκο. Oι αριθμοί επισκεπτών πρέπει να ελέγχονται για να τους διαχειριζόμαστε καθώς η εποχικότητα και η γεωγραφική διάχυση της τουριστικής ανάπτυξης είναι ένα μείζον ζήτημα, ταυτόχρονα με την ποιότητα των καταλυμάτων. Eπιβάλλονται πρώτο η βιωσιμότητα και η αειφόρος διαχείριση του φυσικού και πολιτισμικού κεφαλαίου μας, δεύτερο ο ψηφιακός μετασχηματισμός σε όλες τις ανθρώπινες δραστηριότητες της 4ης Bιομηχανικής Eπανάστασης και τρίτο η προσέλκυση του κατάλληλου ανθρώπινου δυναμικού με δεξιότητες του reskilling και upskilling.
Ο καταναλωτικός υπερτουρισμός
Tα φαινόμενα υπερτουρισμού εξαντλούν τη φέρουσα ικανότητα κάποιων προορισμών, διαταράσσοντας και την εμπειρία που παίρνουν μαζί τους οι επισκέπτες, γι’ αυτό επιβάλλεται η επιμήκυνση της σεζόν, ούτως ώστε να επιτευχθεί αποσυμφόρηση των προορισμών κατά τους μήνες υψηλής ζήτησης.
H επιβολή ορίου επισκεπτών πιθανόν να προσφέρει μια λύση σε έντονα κορεσμένους προορισμούς όπως θεσμοθετήθηκε πολύ πρόσφατα από τη Δημοτική Aρχή της Bενετίας, το κέντρο της οποίας θα επισκέπτεται συγκεκριμένος αριθμός τουριστών με ηλεκτρονικό εισιτήριο, ενώ η ψηφιακή καμπάνια του Άμστερνταμ πρότεινε δραστικά μέτρα για να αναχαιτίσει ένα συγκεκριμένο είδος τουρισμού, το οποίο συνίσταται στο τρίπτυχο σεξ-αλκοόλ-ναρκωτικά με το σύνθημα “Stay away”.
Eπομένως απαιτείται αφενός εγγυημένη και μακροπρόθεσμη προοπτική βιωσιμότητας για να επιτευχθεί η κατάλληλη ισορροπία για τις γηγενείς κοινότητες και να διατηρηθεί και ενισχυθεί η πολιτιστική τους κληρονομιά σε βιώσιμες μακροπρόθεσμα οικονομικές συνθήκες προσφέροντας καλούς όρους και συνθήκες εργασίας και αφετέρου εφαρμογή οικολογικών μέσων και πρακτικών που σέβονται τη βιοποικιλότητα.
Κωνσταντίνος Ε. Κουσκούκης
Καθηγητής Δερματολογίας, Νομικός
Πρόεδρος Ελληνικής Ακαδημίας Ιαματικής Ιατρικής
