Ο μικρός Έρικ, ένα αγόρι με αυτισμό, ξεπερνάει τη φοβία του για το κούρεμα αντιμετωπίζοντας τον τρομερό «Ψαλιδοχέρη» προκειμένου να σώσει το λιονταράκι του.
Δραματοθεραπεία για τη φοβία
Η περίπτωση του Έρικ αναλύεται στην καινοτόμο μελέτη της Δρος Χάριτος Καρνέζη και του καθηγητή Kevin Tierney με τίτλο “Treating specific phobias in high functioning children with autism, using the Cognitive Behaviour Drama (CBD) model: A case study”, η οποία δημοσιεύτηκε στο διεθνές επιστημονικό περιοδικό (peer- reviewed Journal) “Practice Innovations”, της Αμερικανικής Ψυχολογικής Εταιρίας (APA, American Psychological Association). Πρόκειται για τη μεγαλύτερη επιστημονική και επαγγελματική οργάνωση ψυχολόγων στις Ηνωμένες Πολιτείες και ταυτόχρονα το μεγαλύτερο σωματείο ψυχολόγων στον κόσμο.
Η παρούσα μελέτη που υλοποιήθηκε στο πανεπιστήμιο του Δουβλίνου της Ιρλανδίας (Trinity College Dublin) προτείνει το μοντέλο του Γνωσιακού Συμπεριφορικού Δράματος (ΓΣΔ) ως μέσο αντιμετώπισης μιας από τις μεγαλύτερες προκλήσεις στη θεραπεία παιδικών φοβιών -αυτή της έλλειψης κινήτρου και της αντίστασης στη θεραπεία.
Έκθεση στη φοβία και το φοβικό ερέθισμα
Το άρθρο περιγράφει πώς το μοντέλο Γνωσιακού Συμπεριφορικού Δράματος (ΓΣΔ) παρείχε το κίνητρο σε ένα εξάχρονο αγόρι με διάγνωση αυτισμού, τον Έρικ, να συμμετάσχει σε μια διαδικασία σταδιακής έκθεσης στο φοβικό ερέθισμα (κομμωτήριο στην συγκεκριμένη περίπτωση), που οδήγησε στην πλήρη εξάλειψη του φόβου του, καθώς και στη διατήρηση των αποτελεσμάτων της θεραπείας για έναν χρόνο μετά την παρέμβαση. Τα αποτελέσματα της παρούσας μελέτης υποστηρίζουν προγενέστερες μελέτες των Καρνέζη και Tierney αναφορικά με την αποτελεσματικότητά του Γνωσιακού Συμπεριφορικού Δράματος ΓΣΔ στην αντιμετώπιση ειδικών φοβιών σε παιδιά με διαταραχές αυτιστικού φάσματος.
Ο μικρός Έρικ είχε πάνω από έναν χρόνο να κόψει τα μαλλιά του εξαιτίας της φοβίας του για τo κούρεμα όταν ξεκίνησε την παρέμβαση και όχι μόνο δεν είχε καμία επιθυμία να αντιμετωπίσει τη φοβία του, αλλά η παραμικρή αναφορά στο θέμα μπορούσε να οδηγήσει σε θερμό επεισόδιο (εκρήξεις θυμού / κλάματα). Ωστόσο μέσα στο πλαίσιο της φανταστικής ιστορίας, δεν δίστασε να αντιμετωπίσει τον τρομερό Ψαλιδοχέρη (φοβικό ερέθισμα) και να κουρευτεί προκειμένου να σώσει το αγαπημένο του λιονταράκι που ήταν παγιδευμένο. Η ικανοποίησή του μάλιστα που τα κατάφερε, έγινε ιδιαιτέρως αντιληπτή στις επόμενες συνεδρίες, καθώς αποζητούσε επίμονα τον Ψαλιδοχέρη για να ξανακουρευτεί και μιλούσε ακατάπαυστα για τα οφέλη του κουρέματος. Η στάση του αυτή είναι ενδεικτική της καίριας σημασίας που έχει για την αυτοεκτίμηση και αυτοεικόνα ενός παιδιού η άμεση αντιμετώπιση φοβιών, ακόμα και όταν αυτές δεν επηρεάζουν την λειτουργικότητά του στην καθημερινότητα, όπως στην περίπτωση του Έρικ.
Η δραματοθεραπεία και το πρωτόκολλο του Γνωσιακού Συμπεριφορικού Δράματος
Το θεραπευτικό πρωτόκολλο του Γνωσιακού Συμπεριφορικού Δράματος συνδυάζει γνωσιακές και συμπεριφορικές προσεγγίσεις, που έχουν αποδειχθεί αποτελεσματικές για την εξάλειψη φοβιών κυρίως σε ενήλικες, με την τέχνη του δράματος.
Στόχος η δημιουργία ενός προγράμματος προσαρμοσμένου αναπτυξιακά σε μικρότερα παιδιά που δεν έχουν την ψυχοσυναισθηματική ωριμότητα να ανταποκριθούν και να ωφεληθούν από τη Γνωσιακή Συμπεριφορική Θεραπεία στην κλασική της μορφή. Μέσα από διαδραστικές περιπέτειες βασισμένες στα ειδικά ενδιαφέροντά τους, επιχειρείται η δημιουργία ενός φανταστικού πλαισίου που θα δελεάσει ακόμα και τα πιο απρόθυμα παιδιά να συμμετέχουν στη θεραπευτική διαδικασία, η οποία είναι δομημένη κατά τέτοιο τρόπο ώστε να τους παρέχει τις δεξιότητες και το κίνητρο να αντιμετωπίσουν τη φοβία και το φοβογόνο ερέθισμα.
Μοναδική μελέτη για τις φοβίες
Πρόκειται ίσως για τη μοναδική μελέτη για φοβίες στην παγκόσμια βιβλιογραφία όπου ο στόχος της θεραπείας δεν γνωστοποιείται στον θεραπευόμενο, δεν συζητείται κατά τη διάρκεια της θεραπείας και η συναίνεσή του δεν αποτελεί προϋπόθεση συμμετοχής, αλλά αναπόσπαστο κομμάτι της στοχοθεσίας της παρέμβασης. Η απόκρυψη μάλιστα του θεραπευτικού στόχου από το παιδιά αποτελεί το βασικό πυλώνα της επιτυχίας του ΓΣΔ, που έχει ως πρωταρχικό στόχο να τονώσει την αυτοεκτίμησή τους δίνοντας έμφαση στις δυνατότητες και όχι στις δυσκολίες και στα ελλείμματά τους.
Έτσι, δημιουργείται ένα μοτίβο υποστήριξης θετικών συμπεριφορών και προσδοκιών αυτό-αποτελεσματικότητας που θα συμβάλει προοδευτικά στην επιτυχή αντιμετώπιση απαιτητικότερων δοκιμασιών, όπως αυτή της έκθεσης στο φοβικό ερέθισμα. Επιπλέον, η χρήση της δραματικής μεταφοράς που δικαιολογεί τη φοβία (π.χ. στην περίπτωση της φοβίας του Έρικ για το κούρεμα, ο κουρέας δεν ήταν ένας απλός άνθρωπος αλλά ο τρομερός Ψαλιδοχέρης που φημολογείται ότι τρώει παιδιά) συμβάλλει περαιτέρω στην προστασία της αυτοεικόνας τους. Συγχρόνως, τους επιτρέπει να υιοθετήσουν μέσα στη φανταστική ιστορία μια διαφορετική ταυτότητα και κατ’ επέκταση συμπεριφορά (του ατρόμητου υπερήρωα που ξεπερνάει όλα τα εμπόδια), από αυτήν που έχουν στην πραγματική τους ζωή (φόβος για τα κουρεία παραδείγματος χάριν), σπάζοντας έτσι τη συμπεριφορική αλυσίδα που συνδέει το φοβικό ερέθισμα με την δυσλειτουργική συμπεριφορά/ αντίδραση (πάλης ή αποφυγής).
Τέλος, η αποσιώπηση του στόχου παρέμβασης διευκολύνει και επιταχύνει την δημιουργία μιας καλής θεραπευτικής σχέσης, αφού το παιδί δεν βλέπει τη συνεδρία ως απειλή και τον θεραπευτή ως αντίπαλο, αλλά ως ισότιμο συμπαίκτη και συνδημιουργό μιας διαδραστικής περιπέτειας στην οποία έχει τον έλεγχο και βιώνει την ικανοποίηση της επιτυχίας.
Διαβάστε επίσης
Διαλέξτε τους πιο υγιεινούς χυμούς στο σούπερ μάρκετ όπως οι διαιτολόγοι
Η τεχνική ύπνου που κάνει θραύση στο Tik Tok – Κοιμάσαι σε 2 λεπτά
Αυτό το μωρό συμπιέζεται σε γυάλινο σωλήνα για απίστευτα καλό λόγο
