Οι περισσότεροι άνθρωποι γνωρίζουν καλά τους κινδύνους που κρύβει το κάπνισμα για τους πνεύμονες ή την καρδιά, αλλά δεν συνειδητοποιούν ότι βλάπτει και τα μάτια τους. Ούτε γνωρίζουν ότι και η χρήση ηλεκτρονικών τσιγάρων ενέχει κινδύνους, αν και διαφορετικούς απ’ ό,τι το κάπνισμα συμβατικών τσιγάρων.
«Οι οφθαλμολογικοί κίνδυνοι από το κάπνισμα συμβατικών τσιγάρων είναι πολλοί και καλά μελετημένοι. Το κάπνισμα σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης πολλών οφθαλμοπαθειών, ορισμένες από τις οποίες μπορεί να απειλήσουν την όραση. Μπορεί επίσης να επιδεινώσει παθήσεις των ματιών που έχουν άλλες αιτίες», εξηγεί ο δρ Αναστάσιος-Ι. Κανελλόπουλος, MD, Χειρουργός-Οφθαλμίατρος, ιδρυτής και επιστημονικός διευθυντής του Ινστιτούτου Οφθαλμολογίας LaserVision, Καθηγητής Οφθαλμολογίας του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καπνίσματος (31 Μαΐου).
Οι κίνδυνοι για τα μάτια από το κάπνισμα
Αιτία γι’ αυτό είναι οι επιδράσεις του καπνού και των χημικών του σε ευαίσθητες δομές των ματιών, στις οποίες συμπεριλαμβάνονται ο οφθαλμικός φακός στην επιφάνεια των ματιών (είναι υπεύθυνος για την εστίαση του φωτός), ο αμφιβληστροειδής χιτώνας στο πίσω μέρος τους (είναι η δομή που περιέχει τα κύτταρα-υποδοχείς του φωτός) και η ωχρά κηλίδα (το πιο ευαίσθητο τμήμα του αμφιβληστροειδούς).
Ειδικότερα, το κάπνισμα σχετίζεται με την ξηροφθαλμία, η οποία αναπτύσσεται όταν τα μάτια δεν παράγουν αρκετά ή καλής ποιότητας δάκρυα. Έχει βρεθεί ότι το κάπνισμα επιδεινώνει την ξηρότητα των ματιών, εντείνοντας τον κνησμό (φαγούρα), το αίσθημα καύσου (κάψιμο) και το κοκκίνισμα που αυτή προκαλεί.
Οι καπνιστές διατρέχουν επίσης αυξημένο κίνδυνο να εκδηλώσουν με το πέρασμα του χρόνου ορισμένες οφθαλμοπάθειες στις οποίες συμπεριλαμβάνονται ο καταρράκτης και η ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς κηλίδας.
Ο καταρράκτης είναι το θόλωμα του φυσικού οφθαλμικού φακού. Όταν αναπτυχθεί, αντιμετωπίζεται μόνο με χειρουργική επέμβαση. Οι καπνιστές έχουν δύο έως τρεις φορές περισσότερες πιθανότητες να τον εκδηλώσουν σε σύγκριση με τους μη καπνιστές.
Επιπλέον, οι καπνιστές έχουν τετραπλάσιες πιθανότητες να εκδηλώσουν ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς κηλίδας. Μάλιστα την εκδηλώνουν και νωρίτερα από το αναμενόμενο. Στην πραγματικότητα, το κάπνισμα την επισπεύδει κατά 5,5 χρόνια κατά μέσο όρο, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ). Όσοι, δε, ζουν σε σπίτια με καπνιστές, έχουν διπλάσιες πιθανότητες να την αναπτύξουν λόγω του παθητικού καπνίσματος.
Το κάπνισμα ευνοεί και τα προβλήματα του οπτικού νεύρου, το οποίο συνδέει τα μάτια με τον εγκέφαλο. Οι βλάβες στο οπτικό νεύρο μπορεί να οδηγήσουν στην τύφλωση.
Οι ασθενείς με διαβήτη που καπνίζουν, εξάλλου, διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο να εκδηλώσουν διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια, η οποία οφείλεται σε βλάβες στα αιμοφόρα αγγεία του αμφιβληστροειδούς χιτώνα. Και όσοι πάσχουν από θυρεοειδική οφθαλμοπάθεια (ή νόσο του Graves) διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο επιδείνωσής της εάν καπνίζουν.
Οι κίνδυνοι για τα μάτια από το άτμισμα
Το άτμισμα κρύβει διαφορετικούς κινδύνους, κατά τον κ. Κανελλόπουλο. «Τα διαλύματα που χρησιμοποιούνται στα ηλεκτρονικά τσιγάρα συχνά έχουν υψηλότερες συγκεντρώσεις νικοτίνης απ’ ό,τι τα συμβατικά τσιγάρα. Παρότι δεν παράγουν πίσσα ή μονοξείδιο του άνθρακα, περιέχουν χημικές ουσίες με γνωστές και άγνωστες επιπτώσεις στα μάτια. Τις επιπτώσεις αυτές ακόμα τις μελετάμε και το ακριβές εύρος τους δεν είναι γνωστό. Ξεχωριστή περίπτωση είναι όσοι καπνίζουν και συμβατικά και ηλεκτρονικά τσιγάρα, γιατί οι δικοί τους κίνδυνοι είναι συνδυαστικοί», αναφέρει.
Το άτμισμα αρχικά είχε εισαχθεί ως μέσο υποβοήθησης της διακοπής του καπνίσματος, συνεχίζει. Για πολλούς ανθρώπους όμως έχει πια μετατραπεί σε μια καθημερινή συνήθεια-υποκατάστατο του καπνίσματος, που τους εκθέτει πολλές φορές καθημερινά σε νέου είδους χημικά.
«Έχει βρεθεί, μεταξύ άλλων, ότι οι αλδεΰδες και οι ελεύθερες ρίζες που περιέχουν τα ηλεκτρονικά τσιγάρα μπορεί να προκαλέσουν διαταραχή στη σταθερότητα της δακρυϊκής στοιβάδας, ευνοώντας την ξηροφθαλμία. Οι αρωματικές ουσίες τους διεγείρουν την παραγωγή των ελευθέρων ριζών, που είναι δραστικά μόρια τα οποία προκαλούν βλάβες στα κύτταρα και αυξάνουν τον κίνδυνο καταρράκτη. Η χρήση ηλεκτρονικών τσιγάρων μπορεί επίσης να μειώσει τη ροή αίματος στα μάτια, πλήττοντας την λειτουργία του αμφιβληστροειδή», εξηγεί.
Το άτμισμα μπορεί επίσης να προκαλέσει φλεγμονώδεις αντιδράσεις στα επιθηλιακά κύτταρα του κερατοειδή χιτώνα στην επιφάνεια των ματιών, ενώ η νικοτίνη προκαλεί νυσταγμό (ακούσιες επαναλαμβανόμενες κινήσεις των ματιών) και αγγειοσύσπαση στα οφθαλμικά αγγεία.
Ξεχωριστά οφθαλμολογικά προβλήματα προκαλεί ο συνδυασμός του καπνίσματος με το άτμισμα, που είναι εξαιρετικά συχνός ειδικά στους νέους. Υπολογίζεται ότι το 40% των μαθητών Γυμνασίου και Λυκείου που καπνίζουν, χρησιμοποιούν και τα δύο προϊόντα.
Ωστόσο μελέτη σε περισσότερους από 4.300 νέους ηλικίας 13-24 ετών έδειξε πως όσοι ήταν «διπλοί χρήστες» ήταν πιθανότερο να αναφέρουν προβλήματα όπως η θολή όραση, η ξηροφθαλμία, το κοκκίνισμα των ματιών, ο πόνος στα μάτια, η ευαισθησία στο φως και οι πονοκέφαλοι. Μάλιστα τα προβλήματα στα μάτια ήταν πιο έντονα και πιο συχνά στους «διπλούς χρήστες», έναντι όσων χρησιμοποιούσαν μόνο το ένα ή το άλλο προϊόν.
«Ακόμα και στα βρέφη έχουν παρατηρηθεί σοβαρά οφθαλμολογικά προβλήματα, όταν οι μητέρες τους καπνίζουν κατά την εγκυμοσύνη. Ένα από τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι η αμφιβληστροειδοπάθεια της προωρότητας, μία διαταραχή που παρατηρείται στα μωρά που γεννιούνται πρόωρα και μπορεί να προκαλέσει μόνιμη μείωση της όρασης ή και τύφλωση. Τα δε παιδιά που μεγαλώνουν σε σπίτια με καπνιστή γονέα είναι πιθανό να παρουσιάζουν ενδείξεις οφθαλμικής βλάβης ήδη από τα 6 τους χρόνια, λόγω του παθητικού καπνίσματος», υπογραμμίζει ο καθηγητής.
Η αποφυγή του καπνίσματος και του ατμίσματος, καθώς και η αποφυγή της έκθεσης στον καπνό και των δύο, «είναι η καλύτερη επένδυση που μπορείτε να κάνετε για την μακροχρόνια υγεία των ματιών σας», καταλήγει ο κ. Κανελλόπουλος.
Photo Shutterstock
Διαβάστε επίσης
Συμβουλές για τη διαχείριση του άγχους των εξετάσεων, από το «Μαζί για το Παιδί»
Πολλαπλή Σκλήρυνση: Νέες δυνατότητες για έγκαιρη διάγνωση και εξατομικευμένη θεραπεία
