Αν έχετε νιώσει έντονη ενόχληση στη σκέψη ότι υπάρχουν χιλιόμετρα νερού κάτω από το σκάφος στο οποίο βρίσκεστε ή ακόμα και πάνω στο πλοίο, τότε μπορεί να έχετε θαλασσοφοβία.
Δεν είναι ασυνήθιστο να φοβάσαι το άγνωστο. Ιστορίες για τέρατα, απύθμενα χάσματα και για αρχαίους ανθρώπους που κατοικούν στη θάλασσα έχουν διαμορφώσει διάφορους θρύλους για τη θάλασσα, αλλά για μερικούς ανθρώπους με θαλασσοφοβία, είναι κάτι περισσότερο από απλή επιστημονική φαντασία. Μπορεί να τους εμποδίσει να κάνουν μια δροσερή βουτιά στη θάλασσα, να επισκεφθούν την παραλία ή να απολαύσουν οικογενειακές διακοπές.
Τι είναι η θαλασσοφοβία;
Σύμφωνα με το sciencefocus.com η θαλασσοφοβία είναι ένας έντονος φόβος για μεγάλα και/ή βαθιά υδάτινα σώματα, όπως ωκεανοί, θάλασσες και λίμνες.
Δεν υπάρχουν ιδιαίτερες αναφορές στη διαγνωστική βίβλο της ψυχιατρικής, το Diagnostic and Statistical Manual (DSM) – αντίθετα, θα μπορούσε να θεωρηθεί μια από τις πολλές «ειδικές φοβίες», μαζί με αμέτρητες άλλες, όπως ο φόβος για τα φίδια, τα αεροπλάνα, τις βελόνες, ή το κούρεμα.
Η υδροφοβία
Η θαλασσοφοβία δεν πρέπει να συγχέεται με την υδροφοβία, η οποία είναι ένας πολύ πιο γενικός φόβος για το νερό, όπως το ντους, το μπάνιο ή ακόμα και για το πόσιμο νερό.
Πόσο συχνή είναι η θαλασσοφοβία;
Δεν υπάρχουν δεδομένα από επιστημονικές έρευνες, αλλά σκεφτείτε ότι η υδροφοβία έχει εκτιμηθεί στο 2 έως 3% του γενικού πληθυσμού και πιθανώς όλοι αυτοί οι άνθρωποι θα έχουν επίσης θαλασσοφοβία.
Μάλιστα, υπάρχει ένα ενεργό φόρουμ στο Reddit αφιερωμένο στη θαλασσοφοβία, το οποίο απαριθμεί πάνω από ένα εκατομμύριο μέλη.
Τι προκαλεί τη θαλασσοφοβία; Από πού προέρχεται;
Όπως συμβαίνει με τις περισσότερες ειδικές φοβίες, η θαλασσοφοβία είναι πιθανό να αναπτυχθεί μετά από δυσάρεστες εμπειρίες προσωπικές ή άλλων. Έτσι, εάν κάποιος έχει μια τρομακτική εμπειρία ως παιδί – όπως το να βουτήξει σε βαθιά νερά πριν προλάβει να κολυμπήσει – αυτό θα μπορούσε να θέσει τα θεμέλια για τη θαλασσοφοβία του.
Εάν στη συνέχεια αρχίσουν να αποφεύγουν οποιαδήποτε μεγάλη έκταση νερού, αυτό είναι πιθανό να εντείνει τον φόβο τους. Αυτό συμβαίνει γιατί όταν μένουμε μακριά από εκείνα τα πράγματα που φοβόμαστε, δεν έχουμε ποτέ την ευκαιρία να μάθουμε ότι τελικά δεν είναι τόσο τρομακτικά.
Επίσης, ένα παιδί που μεγαλώνει από γονείς που φοβούνται και αποφεύγουν τα βαθιά νερά είναι πιθανό να διατρέχει μεγαλύτερο κίνδυνο να αναπτύξει θαλασσοφοβία.
Ένας επιπλέον βασικός παράγοντας είναι η διάθεση κάποιου για φόβο και άγχος γενικά. Υπάρχει μια μεγάλη γενετική συνιστώσα σε αυτή την ευπάθεια, επομένως κάποιος γενικά επιρρεπής στο φόβο και το άγχος λόγω της γενετικής του σύνθεσης είναι πιο πιθανό να αναπτύξει θαλασσοφοβία σε περίπτωση που έχει μια τρομακτική εμπειρία με βαθιά νερά.
Η επίδραση της θαλασσοφοβίας στην ανθρώπινη ιστορία και πολιτισμό
Από το τέρας του Λοχ Νες μέχρι τα τρομακτικά πλάσματα των υδάτων που αφθονούν στην αρχαία μυθολογία μέχρι τις δημοφιλείς ταινίες “Σαγόνια του Καρχαρία”, Deep Blue Sea , Open Water και άλλες ταινίες τρόμου με βάση τη θάλασσα, όλα μαρτυρούν τη δύναμη του νερού να εμπνέει τρόμο.
Από την άλλη, το άγνωστο της βαθιάς θάλασσας ελάχιστα μείωσε το περιπετειώδες πνεύμα των θαλασσοπόρων καθώς περιηγούνταν στους ωκεανούς ανακαλύπτοντας νέα εδάφη.
Ωστόσο, η θαλασσοφοβία μπορεί να έχει αρνητική επίδραση στις ανθρώπινες δραστηριότητες. Το 2021, μια ομάδα επιστημόνων της θάλασσας έγραψε ένα άρθρο στο οποίο κατηγόρησε την έλλειψη ενδιαφέροντος του κοινού για την επιστήμη των βαθέων υδάτων (ειδικά σε σύγκριση με την εξερεύνηση του διαστήματος) στη συλλογική συνειδητή και ασυνείδητη θαλασσοφοβία μας.
Όπως σημείωσαν αυτοί οι συγγραφείς, η θαλασσοφοβία φαίνεται να διαπερνά το πεδίο τους: «…τα βαθιά βάθη ονομάζονται τεχνικά άβυσσος (3.000–6.000m) και hadal (>6000m), όπου άβυσσος σημαίνει «ένα βαθύ ή φαινομενικά απύθμενο χάσμα» και το hadal προέρχεται από τον Άδη, τον άρχοντα και το βασίλειο του κάτω κόσμου, όπου οι ψυχές πηγαίνουν μετά το θάνατο, στην ελληνική μυθολογία».
Υπάρχουν κάποια εξελικτικά ή άλλα οφέλη από την ύπαρξη θαλασσοφοβίας ή άλλων φοβιών;
Ο φόβος και το άγχος είναι φυσιολογικές ανθρώπινες αντιδράσεις. Οι άνθρωποι που είναι εντελώς ατρόμητοι και απερίσκεπτοι τείνουν να μην ζουν πολύ.
Έτσι, οι φόβοι και τα άγχη μας προστατεύουν από τον κίνδυνο – και φυσικά τα βαθιά νερά είναι πολύ επικίνδυνα. Είναι λογικό να το φοβόμαστε, ως ένα βαθμό. Αυτό που συμβαίνει με τις φοβίες, ωστόσο, είναι ότι η κλίμακα της αντίδρασης του φόβου των ανθρώπων είναι δυσανάλογη με την απειλή.
Πώς είναι η θαλασσοφοβία;
Ένα άτομο με θαλασσοφοβία συνήθως αισθάνεται πανικό στη σκέψη ότι θα εκτεθεί σε βαθιά νερά, η καρδιά του θα χτυπά γρήγορα και μπορεί να τρέμει και να ιδρώσει.
Όσο πιο κοντινή και άμεση είναι η επαφή με τα βαθιά νερά, τόσο πιο έντονες θα είναι αυτές οι φυσιολογικές αντιδράσεις – έτσι το να κάθεσαι σε μια λέμβο πάνω από βαθιά νερά μπορεί να προκαλέσει αληθινό πανικό μαζί με έντονους φόβους για επικείμενο θάνατο.
Για μερικούς ανθρώπους με θαλασσοφοβία, μπορεί να είναι καλά μέχρι εκεί που πατώνουν στη θάλασσα. Αν όμως βρεθούν σε άπατα μέρη στη θάλασσα ή την πισίνα μπορεί να τρομοκρατηθούν.
Πώς να αντιμετωπίσετε ή και να ξεπεράσετε τη θαλασσοφοβία
Για τα άτομα με ήπια θαλασσοφοβία, μπορεί να μην αποτελεί πρόβλημα στην καθημερινή ζωή τους. Ωστόσο, αν υπάρξει μία συγκυρία και η θάλασσα γίνει μέρος της επαγγελματικής ή οικογενειακής ζωής για διάφορους λόγους, τότε αξίζει να σκεφτείτε να λάβετε κάποια θεραπεία.
Σε γενικές γραμμές, οι φοβίες είναι εξαιρετικά θεραπεύσιμες. Η Γνωσιακή Συμπεριφορική Θεραπεία που βασίζεται στη θεραπεία «σταδιακής έκθεσης» θα ήταν η συνήθης προσέγγιση.
Ο θεραπευτής θα σας εκθέσει σταδιακά σε ερεθίσματα που σχετίζονται με το νερό. Ίσως, ξεκινώντας από τη φαντασία σας και προχωρώντας σε φωτογραφίες και βίντεο και καταλήγοντας στην πραγματικότητα να κολυμπήσετε ή να κάνετε βαρκάδα πάνω από το νερό, ενώ θα σας διδάξει τεχνικές χαλάρωσης για να αντιμετωπίσετε κάθε βήμα της διαδρομής.
Σταδιακά, θα απευαισθητοποιηθείτε και μέσα από την έκθεση στους φόβους σας, θα μάθετε ότι ο κίνδυνος τελικά δεν είναι τόσο απειλητικός.
Διαβάστε επίσης
Είναι αλήθεια τόσο κακό το πλύσιμο του προσώπου με σαπούνι; Extra info: Το μαύρο σαπούνι της Μέριλιν
Αυτός είναι ο πιο γρήγορος τρόπος για να ψήσετε μπιφτέκια, σύμφωνα με τα μαθηματικά
Ο Δημήτρης Αναγνωστάκης για τους εργαζόμενους, οι ελλείψεις φαρμάκων και το άγχος του Μάριου