Αν νιώθετε καλύτερα όταν βλέπετε ταινίες τρόμου, δεν είστε οι μόνοι, ούτε πρέπει να ανησυχείτε.
Τα τέρατα κάτω από το κρεβάτι, τα ζόμπι που σηκώνονται από τον τάφο και οι τύποι με αλυσοπρίονο δεν είναι ακριβώς τα πρώτα πράγματα που έρχονται στο μυαλό όταν κάποιος θέλει να διασκεδάσει.
Ωστόσο, για τους λάτρεις των ταινιών τρόμου, μέρος της έλξης αυτού του είδους κινηματογράφου είναι η χαλάρωση μέσα από έντονες συγκινήσεις και ρίγη.
Σε μια συνέντευξη για το «Fear in the Dark» (1991), ο καταξιωμένος σκηνοθέτης Wes Craven («A Nightmare on Elm Street», «Scream») δήλωσε: «Οι ταινίες τρόμου δεν δημιουργούν φόβο, τον απελευθερώνουν».
Με απλά λόγια ο Craven είπε ότι η ενασχόληση με πράγματα που φοβίζουν μπορεί να είναι η δική του μορφή κάθαρσης.
Αδρεναλίνη από τις ταινίες τρόμου
Η αδρεναλίνη που αυξάνεται λόγω μιας ταινίας τρόμου μπορεί στην πραγματικότητα να είναι καλή για το μυαλό κάποιου θεατή.
Βέβαια υπάρχουν και οι επιστήμονες που δεν βλέπουν κανένα όφελος από τις ταινίες τρόμου.
«Στη δεκαετία του ’30, υπήρχε πολύ άγχος για το τι έβλεπαν οι άνθρωποι και αν τους μεταμόρφωνε. Ειδικά τα παιδιά», λέει ο Andrew Scahill, PhD, επίκουρος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Κολοράντο Ντένβερ.
«Υπήρχε μια ανησυχία για το τι αποκομίζουν οι άνθρωποι από τα θρίλερ», είπε ο Scahill. «Η πρώιμη κριτική υποστήριζε ότι ο κινηματογράφος τρόμου επέτρεπε τον σαδισμό. Έδινε σάρκα και οστά σε φαντασιώσεις που δεν έπρεπε να ενισχυθούν».
Όμως, καθώς οι ταινίες συνεχίζουν να επηρεάζουν τη λαϊκή κουλτούρα, οι μελετητές άρχισαν να αλλάζουν την αντίληψή τους.
Χτίζοντας ανθεκτικότητα στον φόβο
Αρχικά θεωρήθηκε ως μια παθητική δραστηριότητα. Οι ακαδημαϊκοί σημείωναν ότι οι θεατές στον κινηματογράφο λειτουργούν ως ενεργοί υποδοχείς στο υλικό που τους παρουσιάζεται. Η εμπλοκή τους με «το σκοτάδι» μπορεί στην πραγματικότητα να μιλήσει με το υποσυνείδητο.
«Τι μας προσφέρει ο τρόμος, πώς θα μπορούσε να είναι με οποιονδήποτε τρόπο ευχάριστος; Γιατί να υποβάλλουμε τους εαυτούς μας σε αρνητικές επιπτώσεις; Φαίνεται αντίθετο σε οποιαδήποτε εξελικτική εικόνα της ανθρωπότητας», είπε ο Scahill. «Σήμερα, όμως οι ταινίες τρόμου μας επιτρέπουν, κατά κάποιο τρόπο, να ελέγξουμε τον φόβο μας για το θάνατο μέσα από μια παρένθετη εμπειρία».
Διαδικασία θεραπείας
«Το σώμα μας μας λέει ότι κινδυνεύουμε, αλλά ξέρουμε ότι είμαστε ασφαλείς στα άνετα καθίσματα του κινηματογράφου», πρόσθεσε ο Scahill. «Το να επιτρέπετε στον εαυτό σας να ενεργοποιηθεί σε ένα ασφαλές περιβάλλον μπορεί να είναι μια διαδικασία θεραπείας».
Σύμφωνα με τον Kurt Oaklee, MA, MFT, ιδρυτή της Oaklee Psychotherapy στο Σαν Φρανσίσκο της Καλιφόρνια, η υποκατάστατη εμπειρία του κοινού με ταινίες τρόμου είναι παρόμοια με την πρακτική της θεραπείας έκθεσης. Στη θεραπεία αυτή ένας ασθενής εκτίθεται στις φοβίες του σε ένα ελεγχόμενο περιβάλλον. Ο στόχος της θεραπείας είναι να μειωθεί ο αντίκτυπός τους στο πέρασμα του χρόνου.
Ο τρόμος μας διδάσκει
«Ο τρόμος μπορεί πραγματικά να μας διδάξει πώς να χειριζόμαστε καλύτερα το στρες του πραγματικού κόσμου», είπε ο Oaklee. «Κατά τη διάρκεια μιας αγχωτικής ταινίας, εκθέτουμε σκόπιμα τον εαυτό μας σε ερεθίσματα που παράγουν άγχος. Συνήθως δεν συμμετέχουμε με τους ίδιους ανθυγιεινούς μηχανισμούς αντιμετώπισης που χρησιμοποιούμε στην πραγματική ζωή. Μαθαίνουμε πώς να διαχειριζόμαστε το άγχος. Αυτή η πρακτική μπορεί να μας βοηθήσει να διαχειριστούμε τους καθημερινούς στρεσογόνους παράγοντες και τους φόβους». Για τα περιθωριοποιημένα άτομα, μπορεί να χρησιμεύσει ως μήνυμα ενδυνάμωσης.
Για άλλους, η ικανότητα του τρόμου μέσα από ένα θρίλερ δίνει σάρκα και οστά σε υποσυνείδητους φόβους τους οποίους μπορεί να καταλάβει ίσως λίγο καλύτερα.
Οι ταινίες τρόμου μπορούν να μας βοηθήσουν να αντιμετωπίσουμε τους φόβους μας
Ο σκηνοθέτης Τζόναθαν Μπάρκαν έκανε ένα ντοκιμαντέρ για το θέμα, με τον εύστοχο τίτλο «Ψυχική Υγεία και Τρόμος».
Ο Μπάρκαν λέει ότι αναγνώρισε την καθαρτική ευκαμψία του είδους από νωρίς, ενώ αντιμετώπιζε την πραγματική τραγωδία της μάχης της αδελφής του με τον καρκίνο.
«Απλώς ήξερα ότι υπήρχε κάποιο απρόσωπο, αόρατο τέρας που της επιτέθηκε», είπε ο Μπάρκαν. «Ο τρόμος έγινε ένας τρόπος να αντιμετωπίσεις αυτό το τέρας και, το πιο σημαντικό, να δεις αυτό το τέρας, αυτό το κακό, να νικηθεί».
«Τόσοι πολλοί άνθρωποι βλέπουν και χρησιμοποιούν τον τρόμο με μοναδικούς, τρόπους για να βοηθήσουν την ψυχική τους υγεία», είπε ο Μπάρκαν. «Οι τρόποι με τους οποίους ασχολούμαστε με τον τρόμο είναι τόσο διαφορετικοί και εκπληκτικοί όσο το ίδιο το είδος».
Το να αισθάνεστε φόβο σε έναν ασφαλή χώρο μπορεί να είναι μεγάλη ανακούφιση
Ταινίες τρόμου και πανδημία
Σύμφωνα με το Business Insider, τον Μάιο του 2020, στην κορύφωση της πανδημίας COVID-19, οι πωλήσεις ταινιών τρόμου στην εφαρμογή ψηφιακών ταινιών Movies Anywhere αυξήθηκαν κατά 194% από τον προηγούμενο Μάιο. Σε μια εποχή που ο κόσμος αντιμετώπιζε τους δικούς του φόβους, το κοινό έβλεπε θρίλερ ίσως για απόδραση.
Παρά την παγκόσμια κρίση, ο Oaklee πιστεύει ότι αυτή η αύξηση του ενδιαφέροντος για ταινίες τρόμου είναι απολύτως λογική.
«Δεν είναι ασυνήθιστο για τους ανθρώπους να ελκύονται από θρίλερ σε περιόδους υψηλού στρες», είπε. «Οι ταινίες τρόμου σε αναγκάζουν να είσαι υπερσυγκεντρωμένος. Το μυαλό δεν περιστρέφεται πλέον στους στρεσογόνους παράγοντες του πραγματικού κόσμου. Αντίθετα, το σώμα σας βρίσκεται σε λειτουργία μάχης ή φυγής και τίποτα δεν έχει σημασία εκτός από το τρομακτικό τέρας στην οθόνη. Κατά τη διάρκεια μιας παγκόσμιας πανδημίας, αυτό είναι πολύ ελκυστικό».
Ο Oaklee ανέφερε μια μελέτη του 2020 που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό NeuroImage. Διαπιστώθηκε ότι οι τρομακτικές ταινίες μπορούν πράγματι να ενεργοποιήσουν τον μηχανισμό φόβου. Προκαλούν μια ερώτηση «μάχη ή φυγή» όπως μπορεί ένα τρομακτικό γεγονός στην πραγματική ζωή.
Αρνητική επίδραση
Ο Oaklee σημείωσε ότι οι ταινίες τρόμου μπορούν να επηρεάσουν αρνητικά μερικούς ανθρώπους. Ιδιαίτερα σε όσους είναι πιο ευαίσθητοι στο άγχος, μία ταινία τρόμου μπορεί να αυξήσει το άγχος.
Αλλά για άλλους η απελευθέρωση της έντασης από μία ταινία, μπορεί να βοηθήσει στην ανακούφιση από το άγχος της καθημερινότητας. Όταν τελειώνει η ταινία υπάρχει μία αίσθηση δύναμης και αντοχής.
Οι ιστορικοί της ποπ κουλτούρας έχουν αναφέρει την ικανότητα του τρόμου και του φανταστικού να αντιμετωπίσει σύγχρονα ζητήματα. Π.χ. ο Frankenstein ασχολείται με τη συζήτηση «Θεός εναντίον επιστήμης» της τότε εποχής. Ο Godzilla είναι μια άμεση απάντηση στη χρήση ατομικών όπλων, κ.λπ.
Απλή διασκέδαση
Φυσικά, πέρα από την κρυφά υποσυνείδητα, οι ταινίες τρόμου, είναι και απλή διασκέδαση.
Μερικές φορές, μπορούμε να βγούμε έξω από τον πραγματικό κόσμο και να δούμε κάτι που φέρνει χαμόγελο ή κάποιο φόβο.
Πηγή: healthline.com
Διαβάστε επίσης
Άσχημη μυρωδιά στις πετσέτες – Ο αποκρουστικός λόγος που μυρίζουν μούχλα