Όλα όσα θέλετε να ξέρετε για το τυρί – Τι προσφέρει ανά είδος, τι να προσέχουμε

Το τυρί αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι του καθημερινού μας διαιτολογίου και κατέχει πρωταγωνιστικό ρόλο στην πυραμίδα της μεσογειακής διατροφής, καθώς, μαζί με τα υπόλοιπα γαλακτοκομικά, συστήνεται να καταναλώνεται καθημερινά σε μέτριες ποσότητες.

Λίγη ιστορία

Η παρασκευή και η κατανάλωση τυριού χρονολογείται πολλά χρόνια πίσω, έως και 4000. Η ιστορία λέει ότι το πρώτο τυρί παρασκευάστηκε… κατά λάθος! Ένας Άραβας έμπορος αποθήκευσε το γάλα του σε ένα σακί, το οποίο ήταν φτιαγμένο από στομάχι προβάτου. Κατά τη διάρκεια του ταξιδιού του μέσα στην έρημο, η θερμότητα οδήγησε στον διαχωρισμό του γάλακτος σε τυρόπηγμα και τυρόγαλο. Στο τέλος της ημέρας, ο Άραβας συνειδητοποίησε ότι το στερεό υπόλειμμα (τυρόπηγμα) είχε ευχάριστη γεύση και κατάφερε να τον χορτάσει.

Τα χαρακτηριστικά των τυριών

Παρότι παραδοσιακά ανήκει  στα γαλακτοκομικά προϊόντα, το τυρί ξεχωρίζει από το γάλα και το γιαούρτι λόγω της επεξεργασίας την οποία έχει υποστεί αλλά και λόγω της ξεχωριστής διαθρεπτικής του σύστασης, καθώς η υψηλή του περιεκτικότητα σε πρωτεΐνη το κατατάσσει στην ομάδα του κρέατος.

Ένα από τα βασικότερά του χαρακτηριστικά του είναι η υψηλή του συγκέντρωση σε ασβέστιο, καθώς και σε άλλα μέταλλα, που είναι απαραίτητα για έναν γερό σκελετό, όπως είναι το μαγνήσιο και ο φώσφορος. Παράλληλα, μας εφοδιάζει και με πολύτιμες βιταμίνες, όπως η Α, η D και οι βιταμίνες του συμπλέγματος Β. Όσον αφορά στην περιεκτικότητά του σε θρεπτικά συστατικά, το τυρί περιέχει λιπαρά – ως επί το πλείστον κορεσμένα – πρωτεΐνη και υδατάνθρακες σε μικρότερες ποσότητες.

Η βασικότερη πρωτεΐνη που βρίσκουμε στο τυρί είναι η καζεΐνη, ενώ ο κυριότερος υδατάνθρακας είναι η λακτόζη. Παρόλη όμως τη θρεπτική του αξία, η υψηλή περιεκτικότητα αρκετών ειδών τυριού σε λιπαρά ή/ και αλάτι έχουν καταστήσει απαραίτητο τον καθορισμό συστάσεων όσον αφορά στον τύπο και την ποσότητα του τυριού που μπορούμε να καταναλώνουμε καθημερινά.

Τι να προσέχουμε

• Προσοχή στο αλάτι. Τα τυριά που διατηρούνται σε άλμη είναι ιδιαίτερα πλούσια σε νάτριο, γεγονός που τα καθιστά ακατάλληλα για άτομα με υπέρταση ή άλλους παράγοντες κινδύνου για καρδιαγγειακά νοσήματα. Καλό είναι τα αλμυρά τυριά να αντικαθίστανται από άλλα είδη, όπως πχ, το ανθότυρο ή η μυζήθρα.
• Περιορισμός των λιπαρών.  Τα λιπαρά τυριά αποτελούν πηγή «κακών» κορεσμένων λιπαρών και χοληστερόλης. Προτιμούμε λοιπόν είτε τυριά που είναι από τη φύση τους φτωχά σε λιπαρά είτε light τυριά. Αυτές οι επιλογές μπορούν να ωφελήσουν άτομα υπέρβαρα ή παχύσαρκα ή όσους πρέπει για λόγους υγείας να μειώσουν τη διατροφική πρόσληψη λιπαρών.
• Ασφαλής συντήρηση. Το τυρί δε θα πρέπει να μένει εκτεθειμένο στον αέρα, αλλά να διατηρείται στο ψυγείο μέσα στη συσκευασία του. Όταν η συσκευασία ανοιχτεί ή το τυρί κοπεί, τότε καλό είναι να αποθηκεύεται μέσα σε κάποιο πλαστικό σκεύος  έτσι ώστε να μην έρθει σε επαφή με τον αέρα και προκληθούν αλλοιώσεις.

Βασικές κατηγορίες

Φέτα (ανά 100g): 332kcal/ 23,5g λίπους/ 431mg ασβεστίου/ 558mg νατρίου

Ανθότυρο (ανά 100g): 193kcal/ 16,9g λίπους/ 238mg ασβεστίου/ 251mg νατρίου

Μυζήθρα (ανά 100g): 239kcal/ 16,3g λίπους/ 238mg ασβεστίου/ 191mg νατρίου

Cottage(ανά 100g): 98kcal/ 4,3g λίπους/ 83mg ασβεστίου/ 364mg νατρίου

Παρμεζάνα (ανά 100g): 392kcal/ 25,8g λίπους/ 1184mg ασβεστίου/ 1602mg νατρίου

Προϊόντα ΠΟΠ

Οι Έλληνες δείχνουμε ιδιαίτερη αδυναμία στα τυριά, τόσο στα ελληνικά όσο και στα ξένα, με τη χώρα μας να  έχει κατοχυρώσει 20 Προστατευόμενες Ονομασίες Προέλευσης (ΠΟΠ) για 20 είδη τυριών. Τα συγκεκριμένα τυριά πληρούν κοινές προδιαγραφές, αφού παρασκευάζονται με παραδοσιακό τρόπο από πρόβειο, κατσικίσιο ή αγελαδινό γάλα.

Η φέτα αποτελεί από τα πιο αγαπημένα τυριά των Ελλήνων και ξεχωρίζει για τη χαρακτηριστική αλμυρή και ελαφρά όξινη γεύση της. Παράγεται από πρόβειο ή μίγμα πρόβειου και γίδινου γάλακτος σε συγκεκριμένες περιοχές της Ελλάδας, όπως η Μακεδονία, η Θράκη, η Ήπειρος, η Θεσσαλία, η Στερεά Ελλάδα, η Πελοπόννησος και η Λέσβος.

Το ανθότυρο είναι ένα ελληνικό μαλακό τυρί, που παράγεται από πρόβειο ή/ και κατσικίσιο γάλα κι έχει χαμηλή περιεκτικότητα σε αλάτι, ενώ η μυζήθρα είναι ένα, επίσης, παραδοσιακό ελληνικό τυρί και διατίθεται στην αγορά είτε ως χλωρή είτε ως ξερή.

Το cottage είναι ένα ξένο μαλακό λευκό τυρί, που παράγεται από γάλα αγελάδας και η υφή του είναι κρεμώδης, με σβώλους. Μάλιστα θεωρείται ιδανικό για δίαιτες αδυνατίσματος, λόγω της χαμηλής του περιεκτικότητας σε λίπος.

Η παρμεζάνα από την άλλη (ιταλικό τυρί), ενώ παράγεται κι εκείνη από γάλα αγελάδας, έχει σκληρή υφή και έχει ιδιαίτερα έντονη γεύση, ωστόσο καλό είναι να την καταναλώνουμε αραιά και σε μικρές ποσότητες, λόγω της υψηλής περιεκτικότητάς της σε νάτριο.

Άπειρες επιλογές

Όσον αφορά στο κομμάτι της ένταξης του τυριού στο καθημερινό μας τραπέζι, τα πολλά και διαφορετικά είδη τυριών μας προσφέρουν άπειρες επιλογές, καθώς μπορούμε να τα καταναλώσουμε σκέτα, σε συνδυασμό με άλλες ομάδες τροφίμων ή ως συστατικό γευστικών συνταγών.

Το τυρί μπορεί να συνοδεύσει τα λαδερά φαγητά και τα όσπρια, να μπει μέσα σε σαλάτες, σε ομελέτες ή σε πίτσες, αλλά και να καταναλωθεί σε συνδυασμό με φρούτα. Δύο από τα ιδανικότερα «συνοδευτικά» του τυριού είναι σίγουρα το κρασί και το ψωμί. Ο κανόνας λέει ότι τα λευκά τυριά ταιριάζουν με λευκά κρασιά και τα κίτρινα τυριά με κόκκινα κρασιά, ενώ τα διαφορετικά είδη ψωμιού (χωριάτικο, σικάλεως κ.ά.) μπορούν να αναδείξουν τις ξεχωριστές γεύσεις των διαφόρων τύπων τυριού.

Το τυρί αποτελεί ιδανική επιλογή για άτομα με δυσανεξία στη λακτόζη, καθώς, λόγω της ζύμωσης, την οποία έχει υποστεί, έχει χάσει αρκετό μέρος της λακτόζης του αρχικού γάλακτος, συνεπώς είναι ευκολότερα ανεκτό από άτομα με το συγκεκριμένο πρόβλημα.

Κωσταλένια Καλλιανιώτη MSc Κλινικός Διαιτολόγος – Διατροφολόγος

Διαβάστε επίσης

Τα δύο έμβρυα, που μετέφεραν στη μήτρα, έγιναν τρία

Η εξομολόγηση του Πάπα Φραγκίσκου: Ένας νοσοκόμος μου έσωσε τη ζωή