Στην Ελλάδα, δύο στους 5 εφήβους ηλικίας 11, 13 και 15 ετών διαβάζουν κάποια λογοτεχνικά βιβλία εκτός σχολείου, αλλά το ποσοστό αυτό διαφοροποιείται σημαντικά ανάλογα με τα δημογραφικά και τα κοινωνικο-οικονομικά χαρακτηριστικά τους.
Η ανάγνωση βιβλίων κι η έκθεση των εφήβων σε πλήθος βιβλίων στο σπίτι συνδέονται με συμπεριφορές που προάγουν την ψυχοκοινωνική υγεία.
Αυτό προκύπτει από την Πανελλήνια Έρευνα για τις Συμπεριφορές που Συνδέονται με την Υγεία των Εφήβων (HBSC/WHO 2022) που πραγματοποίησε το Ερευνητικό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Ψυχικής Υγείας (ΕΠΙΨΥ) ενόψει της Παγκόσμιας Ημέρας Βιβλίου την Κυριακή 23 Απριλίου.
Οι έφηβοι που την περίοδο της έρευνας (φθινόπωρο 2022) διαβάζουν λογοτεχνία σε υψηλότερο ποσοστό:
• νιώθουν συχνά ότι η δουλειά που έχουν για το σχολείο έχει νόημα και σημασία,
• συζητούν συχνά με τους γονείς τους για ζητήματα της κοινωνίας και της πολιτικής και
• δεν βρίσκονται υψηλά στην κλίμακα παθολογικής ενασχόλησης με τα κοινωνικά δίκτυα.
Σύμφωνα με την έρευνα του ΕΠΙΨΥ, οι έφηβοι που διαβάζουν λογοτεχνία εκτός σχολείου και εκείνοι που στο σπίτι τους είναι εκτεθειμένοι σε πλήθος βιβλίων, είναι μακροπρόθεσμα πιθανότερο να έχουν διευρυμένο λεξιλόγιο και ενισχυμένες τις δεξιότητες της ανάγνωσης, της γραφής και της κριτικής σκέψης.
Το «πλήθος των βιβλίων στο σπίτι» αποτελεί τον ευρύτερα χρησιμοποιούμενο δείκτη για την αντικειμενική μέτρηση του πολιτισμικού κεφαλαίου στο νοικοκυριό. Η έκθεση σε βιβλία στο σπίτι συνδέεται θετικά με τη σχολική επίδοση και την υιοθέτηση υγιεινών προτύπων συμπεριφοράς από τους εφήβους
Ανάγνωση λογοτεχνικών βιβλίων στην εφηβεία
Στην Ελλάδα, οι έφηβοι ηλικίας 11, 13 και 15 ετών ρωτήθηκαν εάν αυτή την περίοδο (σ.σ. η έρευνα έγινε το φθινόπωρο) διαβάζουν κάποιο λογοτεχνικό βιβλίο εκτός σχολείου. Μπορούσαν να επιλέξουν μεταξύ του «Ναι» και του «Όχι».
Λογοτεχνικό βιβλίο εκτός σχολείου ανέφεραν ότι διαβάζουν οι δύο στους 5 εφήβους (40,7%), σε σημαντικά υψηλότερο ποσοστό:
• τα κορίτσια (48,7%, έναντι 31,8% των αγοριών),
• οι 11χρονοι (51,6%), συγκριτικά με τους 13χρονους και τους 15χρονους, αλλά και οι 13χρονοι (39,8%), συγκριτικά με τους 15χρονους (32,6%) και
• έφηβοι από οικογένειες υψηλότερου οικονομικού επιπέδου (46,8%, έναντι εφήβων οικογενειών μέσου ή χαμηλότερου οικονομικού επιπέδου).
Βιβλία στα σπίτια των εφήβων
Οι έφηβοι ρωτήθηκαν για τον αριθμό των βιβλίων που υπάρχουν στο σπίτι τους. Είχαν να επιλέξουν από «Κανένα» έως «>500 βιβλία».
• Η επικρατέστερη επιλογή (28,5%) ήταν 26-100 βιβλία, ενώ
• στο σπίτι των 2 από τους 5 εφήβους (39,0%) υπήρχαν τουλάχιστον 100 βιβλία.
100+ βιβλία
Τουλάχιστον 100 βιβλία αναφέρθηκαν σε σημαντικά υψηλότερο ποσοστό στο σπίτι εφήβων από:
• οικογένειες υψηλότερου οικονομικού επιπέδου (έναντι των εφήβων από οικογένειες μέσου και, κυρίως, χαμηλότερου οικονομικού επιπέδου).
• τους νομούς Αττικής και Θεσσαλονίκης (έναντι των εφήβων όλων συνολικά των λοιπών περιοχών της χώρας).
Σημαντικά περισσότερα βιβλία κατά μέσον όρο ανέφεραν ότι είχαν στο σπίτι τους οι έφηβοι-μαθητές/ριες που:
• διάβαζαν κάποιο λογοτεχνικό βιβλίο την περίοδο της έρευνας,
• ένιωθαν συχνά ότι η δουλειά που έχουν να κάνουν για το σχολείο έχει νόημα και σημασία,
• συζητούσαν συχνά με τους γονείς για ζητήματα της κοινωνίας και της πολιτικής και
• δεν βρίσκονταν υψηλά στην κλίμακα παθολογικής ενασχόλησης με τα κοινωνικά δίκτυα.
Συμπερασματικά, η έρευνα αποτυπώνει την έκταση και τη σημασία της ανάγνωσης λογοτεχνικών βιβλίων από τους εφήβους, καθώς αυτή φαίνεται να συνδέεται με συμπεριφορές που προάγουν την ψυχοκοινωνική τους υγεία.
Τα ευρήματά της αναδεικνύουν επιπλέον μια διαφοροποιημένη πρόσβαση των εφήβων στο βιβλίο στο σπίτι. Οι μεγαλύτεροι σε ηλικία έφηβοι διαβάζουν λιγότερο, κάτι που πιθανώς συνδέεται με την αύξηση αφενός των ακαδημαϊκών τους υποχρεώσεων, αφετέρου της κοινωνικοποίησης τους εκτός οικογενειακού περιβάλλοντος.
Επιπλέον, οι έφηβοι οικογενειών χαμηλότερου (αναλογικά) οικονομικού επιπέδου και οι έφηβοι που διαμένουν εκτός Ν. Αττικής και Θεσσαλονίκης φαίνεται να εκτίθενται σε χαμηλότερο αριθμό βιβλίων στο σπίτι, συγκριτικά με τους ομοτίμους τους από οικογένειες υψηλότερου οικονομικού επιπέδου και μητροπολιτικών περιοχών—εύρημα που υπογραμμίζει την ανάγκη της περαιτέρω καλλιέργειας της φιλαναγνωσίας και ανάπτυξης των Σχολικών Βιβλιοθηκών σε όλα σχολεία της χώρας.
Διαβάστε επίσης
Οι 6 “κόκκινες σημαίες” που δείχνουν ότι ο σύντροφός σας έχει χαμηλή συναισθηματική νοημοσύνη
Η φιλόδοξη Φωτεινή, η Όλγα της Υγείας και ο γκρινιάρης Κώστας