Η COVID-19 ανέδειξε διλήμματα, αλλά και 5 ηθικά ζητήματα. Πέντε πτυχές μιας κοινωνίας, που τόσο καιρό μετά ψάχνει τα πατήματά της, θρηνώντας ακόμη καθημερινά πολλούς νεκρούς ανά τον κόσμο.
Η ηθική έγινε ζήτημα ζωής και θανάτου κυριολεκτικά. Γκρεμίστηκαν αξίες, “πέσαν οι μάσκες”, δημιουργείται νέο αξιακό σύστημα.
Το τείχος της ανοσίας χτίζεται αργά, μεν, αλλά σταθερά. Τα εμβόλια αναπτύχθηκαν σε χρόνο ρεκόρ, ζήσαμε και ζούμε σε έναν μεγάλο βαθμό το “ο θάνατός σου η ζωή μου”. Αλλά τα ηθικά ζητήματα, που ανέδειξε η νόσος, παραμένουν, για να μας δείχνουν πώς οι άνθρωποι “μεταλλάσσονται” σαν άλλος ιός, για να προσαρμοστούν στη νέα συνθήκη. Νικητές και ηττημένοι, αρνητές και μη, πλούσιοι και φτωχοί.
Υπό αυτό το πρίσμα, πέντε σημαντικοί ξένοι επιστήμονες αναλύουν τα 5 ηθικά ζητήματα, που ανέδειξε η νόσος COVID-19.
Δεν είναι ποτέ τόσο απλό
Με την πρώτη ματιά, το αν κάποιος πρέπει να υποχρεωθεί να κάνει το εμβόλιο, είναι ένα ηθικό ζήτημα. Και, όπως ακούμε συνεχώς, έχουμε καθήκον να εμβολιαστούμε. Αλλά, όπως εξηγεί ο διευθυντής του μεταπτυχιακού προγράμματος Βιοηθικής, Ερευνητικός Μελετητής στο Berman Institute of Bioethics και συνεργάτης του Κέντρου για τη Δημόσια Υγεία στο John’s Hopkins, Travis Rieder, δεν είναι τόσο εύκολο.
Στην πραγματικότητα είναι μάλλον περίπλοκο. Δεν λέει ότι δεν υπάρχουν πολλοί και σημαντικοί λόγοι για να εμβολιαστούμε. Απλά λέει ότι αυτοί οι λόγοι δεν συνιστούν καθήκον.
Ο Reider αναρωτιέται αν είναι σωστό να αναγκάζουμε κάποιον να ασχοληθεί με κάτι τόσο προσωπικό. «Ο εμβολιασμός περιλαμβάνει την έγχυση μιας ουσίας στο σώμα, κάτι το οποίο είναι μια μορφή σωματικής οικειότητας», όπως γράφει.
Πληρώνουν ανθρώπους για να εμβολιαστούν
Πολύς λόγος τελευταία για το… τυράκι, που θα παρακινήσει όλους όσοι δεν έχουν εμβολιαστεί, να το κάνουν. Χρήματα, δωρεάν φαγητό, μέχρι και αυτοκίνητα έχουν επιστρατευθεί για να πείσουν τους πολίτες.
Όπως εξηγεί ο καθηγητής Νομικής στο Πανεπιστήμιο της Βοστώνης, Christopher Robertson, τα κίνητρα στην υγειονομική περίθαλψη χρησιμοποιούνται καιρό τώρα και έχουν αποδειχτεί αποτελεσματικά στην αλλαγή ανθυγιεινών συμπεριφορών, όπως το κάπνισμα.
Ωστόσο, σημειώνει ότι εγείρεται ένα ηθικό ζήτημα για τους φτωχούς ανθρώπους, που δεν έχουν άλλη επιλογή, παρά να εμβολιαστούν για το μπόνους.
Ο Robertson υποστηρίζει ότι «δεν υπάρχει καμία ένδειξη ότι η προσφορά χρημάτων είναι πραγματικά επιζήμια για αυτούς τους πληθυσμούς. Η λήψη χρημάτων είναι κάτι καλό. Το να αρνηθούμε τις προσφορές, για να προστατέψουμε τους ενήλικες, μπορεί να θεωρηθεί πατερναλισμός».
Η ηθική του “εγώ πρώτος”
Η ηθική συζήτηση δεν αφορά μόνο σε εκείνους που αρνούνται ή διστάζουν να εμβολιαστούν. Όσοι έσπευσαν να είναι πρώτοι στη σειρά, αντιμετώπισαν τα δικά τους ηθικά ερωτήματα. Και εκείνοι, που βρήκαν έναν τρόπο να παρακάμψουν τους άλλους εντελώς, μπορεί να έχουν περάσει μια ηθική γραμμή, υποστηρίζει η Katharine Young αναπληρώτρια κοσμήτορας στη Νομική Σχολή του Boston College.
Η Young έχει μελετήσει τον ρόλο της ουράς στην οικοδόμηση εμπιστοσύνης. «Εκείνοι, που παραλείπουν τη γραμμή, όχι μόνο εκτοπίζουν εκείνους που περιμένουν πίσω τους, αλλά παραβιάζουν τους άτυπους κανόνες του παιχνιδιού που, με τους κατάλληλους κανόνες προτεραιότητας, καθιστούν την εμβολιαστική διαδικασία πιο δίκαιη από εναλλακτικές λύσεις, που βασίζονται σε λαχειοφόρους αγορές», όπως αναφέρει.
Είναι υγιής η ενοχή για το εμβόλιο;
Όσοι παρακάμπτουν την ουρά για το εμβόλιο, θα έπρεπε να αισθάνονται λίγο ένοχοι, σχολιάζει η αναπληρώτρια καθηγήτρια Ιατρικής Ηθικής στο Πανεπιστήμιο του Σινσινάτι, Elizabeth Lanphier.
Για τους υπόλοιπους από εμάς, το να νιώθουμε ενοχές, επειδή κάναμε νωρίτερα το εμβόλιο από άλλους, που μπορεί να το είχαν μεγαλύτερη ανάγκη ή που ζουν σε φτωχές χώρες, χωρίς ίση πρόσβαση στο εμβόλιο της COVID-19, μπορεί να είναι καλό.
H Lanphier γράφει: «Ένας καλός λόγος, για να αισθανθεί κάποιος ενοχές, που έκανε το εμβόλιο, είναι ότι συμμετείχε σε κάποιο άδικο σύστημα. Αυτό μπορεί, επίσης, να δώσει ώθηση στην καλύτερη διαχείριση τέτοιων θεμάτων, μέσα σε κοινωνικές και πολιτικές οργανώσεις, οι οποίες είναι υπεύθυνες για τα συστήματα υγειονομικής περίθαλψης γενικά και για την COVID-19 συγκεκριμένα».
Το διαβατήριο σε έναν κόσμο με (εμβολιαστικές) ανισότητες
Την ώρα που στην Ευρώπη ταξιδεύουμε με ασφάλεια, χάρη στο πράσινο πιστοποιητικό εμβολιασμού και η πρόσβαση στο εμβόλιο στις πλούσιες χώρες θεωρείται εκ των ων ουκ άνευ, λιγότερο από το 1% των ανθρώπων σε φτωχές και αναπτυσσόμενες χώρες με χαμηλό εισόδημα έχει κάνει τουλάχιστον μία δόση του εμβολίου.
Αυτό εγείρει ηθικά ζητήματα, όπως επισημαίνει η λέκτορας Παγκόσμιας Διαχείρισης Υγείας και Πληροφορικής στο Πανεπιστήμιο της Κεντρικής Φλόριντα, Yara Asi.
Η απόδειξη του εμβολιασμού κατά της COVID-19 είναι απαραίτητη προϋπόθεση για τη συμμετοχή σε δραστηριότητες αναψυχής και σε ταξίδια. «Δεδομένης της παγκόσμιας ανισορροπίας, όσον αφορά στη διαθεσιμότητα εμβολίων, δεν είναι δύσκολο να φανταστούμε μια κατάσταση, όπου οι πολίτες των πλούσιων χωρών θα ανακτήσουν το δικαίωμά τους να ταξιδεύουν σε μέρη, στα οποία οι τοπικές κοινωνίες θα ζουν σε κάποιας μορφής lockdown.
Το γεγονός είναι ότι σε κάθε στάδιο η πανδημία έχει αποκαλύψει τις ανισότητες της κοινωνίας».
Διαβάστε επίσης
AstraZeneca : Προστασία κατά 94% από θάνατο στους άνω των 65 ετών
Σε 137 σημεία δωρεάν rapid test την Παρασκευή 2 Ιουλίου
Καρκίνος Κεφαλής – Τραχήλου: Ό,τι πρέπει να γνωρίζετε