Πολλοί αθλητές που έβλεπαν μπροστά τους να ανοίγεται μία πολλά υποσχόμενη αθλητική καριέρα, υπέστησαν έναν τραυματισμό που τους στέρησε τα όνειρα. Μάλιστα ο τραυματισμός αυτός φαίνεται ότι οφείλεται στην κούραση του σώματος από την προπόνηση και πιο ευαίσθητα είναι τα κορίτσια και τα άτομα ηλικίας άνω των 15 ετών.
Έχει διαπιστωθεί λοιπόν ότι οι νεαροί αθλητές όταν το σώμα τους αρχίζει να πιέζεται και να κουράζεται έχουν αυξημένο κίνδυνο τραυματισμού των πρόσθιων χιαστών συνδέσμων.
Οι χιαστοί σύνδεσμοι βρίσκονται στο εσωτερικό της άρθρωσης του γόνατος και διασταυρώνονται μεταξύ τους, σχηματίζοντας ένα Χ. Ο ρόλος τους είναι η σταθεροποίηση της άρθρωσης, ο έλεγχος της πρόσθιας/οπίσθιας κίνησης και ενός μέρους της στροφικής κίνησης. Ο πρόσθιος χιαστός είναι ο βασικότερος στροφικός σταθεροποιητής του γόνατος και είναι ιδιαίτερα ευάλωτος σε τραυματισμούς.
Οι συχνότεροι παράγοντες που μπορούν να οδηγήσουν σε αυτούς είναι περιβαλλοντικοί, ανατομικοί και ορμονολογικοί. Όσον αφορά δε ειδικά στους αθλητές, στον τραυματισμό του πρόσθιου χιαστού συνδέσμου μπορεί να οδηγήσει η ανεπαρκής προθέρμανση, η κακή αποκατάσταση παλαιότερων τραυματισμών, η μυϊκή ανισορροπία εκτεινόντων και καμπτήρων μυών πέριξ του γόνατος, αλλά και η υπερβολική προπόνηση.
Ο χαρακτηριστικός θόρυβος
Όπως εξηγεί ο Δρ. Βασίλειος Σακελλαρίου, Χειρουργός Ορθοπαιδικός, επικεφαλής του Τμήματος Επανορθωτικής & Ελάχιστα Επεμβατικής Χειρουργικής Ισχίου – Γόνατος, η αρχική ένδειξη σοβαρού τραυματισμού του είναι ο χαρακτηριστικός θόρυβος που γίνεται αντιληπτός κατά τη ρήξη του, ο οποίος συνδυάζεται με πόνο, οίδημα και δυσκολία φόρτισης του τραυματισμένου ποδιού.
«Από τότε που αυξήθηκε η δημοτικότητα των εφηβικών αθλητικών ομάδων, έχει παρατηρηθεί άνοδος των ποσοστών των τραυματισμών σε αυτές τις ηλικίες. Για κάποιους, μάλιστα, οι τραυματισμοί αυτοί μπορεί να συνεπάγονται την οριστική παύση μιας πολλά υποσχόμενης αθλητικής καριέρας.
Σύμφωνα με εκτιμήσεις, σχεδόν ένας στους 60 έφηβους αθλητές θα υποστεί αυτόν τον τραυματισμό κατά τη διάρκεια της αθλητικής του σταδιοδρομίας. Υψηλό είναι δε το ποσοστό των νεαρών αθλητών που θα επιχειρήσουν την αποκατάστασή του, προκειμένου να επανέλθουν στις αθλητικές δραστηριότητές τους.
Εκτός δράσης
Ωστόσο, μπορεί να απαιτηθούν από 8 έως 12 μήνες εντατικών προσπαθειών πριν επιστρέψουν στην ενεργό δράση», επισημαίνει ο Δρ. Βασίλειος Σακελλαρίου. «Τα κορίτσια αντιμετωπίζουν πέντε έως οχτώ φορές μεγαλύτερες πιθανότητες τραυματισμού του πρόσθιου χιαστού από ό,τι τα αγόρια.
Σε μια προσπάθεια κατανόησης της αιτίας έχουν διεξαχθεί πολλές μελέτες, οι οποίες έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι γι’ αυτό ευθύνονται οι διαφοροποιήσεις στη δύναμη, την εμβιομηχανική της προσγείωσης, τα επίπεδα ορμονών και τα προγράμματα εκπαίδευσης», προσθέτει.
«Η κατ’ εξακολούθηση άσκηση πίεσης στο σώμα μέσω της σωματικής δραστηριότητας, έχει ως αποτέλεσμα την μακροπρόθεσμη μείωση της αποδοτικής ικανότητας. Εάν ένα άτομο δεν μπορεί να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις της προπόνησης, ή μιας οποιασδήποτε δραστηριότητας, η κόπωση αυξάνεται, η εμβιομηχανική μεταβάλλεται κι αυξάνεται έτσι ο κίνδυνος τραυματισμού.
Παλαιότερη μελέτη έχει δείξει ότι η κόπωση που αντιμετωπίζουν οι αθλητές δεν περιορίζεται στους ίδιους τους μύες, αλλά επηρεάζει ταυτόχρονα και το κεντρικό νευρικό σύστημα, περιορίζοντας την ικανότητα του εγκεφάλου να ελέγχει την κίνηση», διευκρινίζει ο Δρ. Βασίλειος Σακελλαρίου.
Αποφυγή του τραυματισμού
Δυστυχώς, λίγοι γνωρίζουν εκ των προτέρων τους τρόπους αποφυγής αυτού του τραυματισμού ή την ορθή αποκατάστασή του. Οι συστάσεις πρόληψης περιλαμβάνουν την εφαρμογή ενός προγράμματος προπόνησης που υποδεικνύουν οι προπονητές ή οι φυσικοθεραπευτές.
Ένα τέτοιο πρόγραμμα συνήθως περιλαμβάνει ασκήσεις που ενισχύουν τους μυς των ποδιών, των γοφών, της λεκάνης και της κοιλιάς. Υπάρχουν, επίσης, τεχνικές για τη σωστή προσγείωση μετά από άλματα και τεχνικές για τη σωστή εκτέλεση συγκεκριμένων κινήσεων που οδηγούν συχνά σε τραυματισμό, όπως είναι η περιστροφή ή η απότομη αλλαγή κατεύθυνσης.
«Εάν παρόλα τα προληπτικά μέτρα προκύψει ρήξη του πρόσθιου χιαστού συνδέσμου, η οποία θα διαπιστωθεί κατόπιν ενδελεχούς ελέγχου (κλινικού και απεικονιστικού) προτού αναπτυχθεί οίδημα ή αφότου αυτό υποχωρήσει, οι νεαροί τραυματίες θα πρέπει να υποβληθούν σε χειρουργική επέμβαση.
Ο χειρουργός προχωρά σε συνδεσμοπλαστική, η οποία περιλαμβάνει τη χρήση ενός μοσχεύματος που λαμβάνεται από κάποιο άλλο σημείο του γόνατος και τοποθετείται στην ανατομική θέση του πρόσθιου χιαστού συνδέσμου που έχει υποστεί τη ρήξη.
Η επέμβαση αυτή έχει πολλά πλεονεκτήματα μεταξύ των οποίων η μικρότερη διάρκεια χειρουργικής επέμβασης και παραμονής στην κλινική, η ελαχιστοποίηση του μετεγχειρητικού πόνου και η ταχύτερη αποκατάσταση του ασθενούς και επιστροφή στις δραστηριότητές του», εξηγεί περαιτέρω ο Δρ. Βασίλειος Σακελλαρίου.
Σημαντικό ρόλο στην ταχεία επάνοδο του αθλητή έχει και η εντατική φυσικοθεραπεία, η οποία βοηθά στη σταδιακή ανάκτηση του εύρους κίνησης και την ενδυνάμωση του γόνατος.