Μια από τις μεγαλύτερες μελέτες για τον ύπνο, που δημοσιεύτηκε τον Σεπτέμβριο 2025 στο EBioMedicine του Lancet Group, δείχνει ότι οι διαταραχές ύπνου μπορεί να «γεράσουν» τον εγκέφαλο έως και ένα έτος σε σχέση με τη χρονολογική ηλικία. Η έρευνα, με δείγμα πάνω από 27.000 ενήλικες, ανέδειξε ότι η φλεγμονή παίζει καθοριστικό ρόλο σε αυτήν τη διαδικασία.
Η έρευνα αυτή έδειξε ότι τα άτομα με ανθυγιεινές συνήθειες ύπνου παρουσίαζαν εγκεφαλική γήρανση έως και ενός έτους σε σύγκριση με τη βιολογική τους ηλικία. Η Καθηγήτρια Θεραπευτικής – Επιδημιολογίας – Προληπτικής Ιατρικής, Παθολόγος (Θεραπευτική Κλινική Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ, Νοσοκομείο Αλεξάνδρα) Θεοδώρα Ψαλτοπούλου, η Αλεξάνδρα Σταυροπούλου (Βιολόγος) και η Σόνια Μαραβελάκη (Βιολόγος) αναφέρουν ότι τα ευρήματα ενισχύουν τις αυξανόμενες ενδείξεις ότι οι διαταραχές ύπνου μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο άνοιας και άλλων νευρολογικών παθήσεων αργότερα στη ζωή.
Ο ύπνος είναι θεμελιώδης για πολλές ζωτικές λειτουργίες του οργανισμού – από την
απομάκρυνση τοξικών ουσιών στον εγκέφαλο έως την εδραίωση της μνήμης. Ωστόσο, με την ηλικία, οι διαταραχές στον ύπνο εμφανίζονται συχνότερα. Έρευνες έχουν ήδη δείξει μια
αμφίδρομη σχέση: οι εγκεφαλικές αλλοιώσεις που σχετίζονται με τη νόσο Αλτσχάιμερ
μπορούν να απορρυθμίσουν τον κύκλο ύπνου-αφύπνισης, αλλά και οι ίδιες οι διαταραχές
φαίνεται να επιταχύνουν τις διεργασίες που οδηγούν σε γνωστική έκπτωση.
Οι εξετάσεις αίματος αποκάλυψαν ότι δείκτες φλεγμονής, όπως ο αριθμός των λευκών αιμοσφαιρίων, εξηγούν πάνω από το 10% της σύνδεσης μεταξύ διαταραχών ύπνου και μεγαλύτερης ηλικίας εγκεφάλου. Το εύρημα συμφωνεί με προηγούμενες μελέτες που δείχνουν ότι ο κακός ύπνος προκαλεί φλεγμονή σε όλο το σώμα, η οποία επιταχύνει τον νευροεκφυλισμό.
Γιατί έχει σημασία η ποιότητα του ύπνου
Η ομάδα χρησιμοποίησε μοντέλο τεχνητής νοημοσύνης για να εκτιμήσει την «ηλικία εγκεφάλου» με ανάλυση χιλιάδων μετρήσεων από μαγνητικές τομογραφίες. Το λεγόμενο brain age gap – η απόκλιση δηλαδή της βιολογικής ηλικίας εγκεφάλου από τη χρονολογική – θεωρείται πρώιμος δείκτης επιδείνωσης της εγκεφαλικής υγείας.
Οι συμμετέχοντες με μέτρια ποιότητα ύπνου είχαν εγκεφάλους 0,6 έτη γηραιότερους, ενώ εκείνοι με κακή ποιότητα ύπνου έως και ένα έτος γηραιότερους. Αν και οι διαφορές φαίνονται μικρές, σε βάθος χρόνου μπορούν να επηρεάσουν ουσιαστικά τη γνωστική λειτουργία.
Oι διαταραχές ύπνου είναι αναστρέψιμες
Όπως τονίζει η κ. Ψαλτοπούλου, «οι διαταραχές ύπνου είναι αναστρέψιμες σε αντίθεση με τους γενετικούς κινδύνους· βελτιώνοντας τις συνήθειες ύπνου μπορούμε να επιβραδύνουμε τη γήρανση του εγκεφάλου». Οι ειδικοί συστήνουν 7–9 ώρες ύπνου κάθε βράδυ, σταθερό ωράριο και περιορισμό καφέ, αλκοόλ και οθονών πριν από την κατάκλιση.
Η μελέτη δείχνει ότι ο ύπνος δεν είναι απλώς ξεκούραση, αλλά ένα από τα πιο ισχυρά «όπλα» που διαθέτουμε για να προστατεύσουμε τον εγκέφαλό μας από την πρόωρη γήρανση.
photo shutterstock
Διαβάστε επίσης
Φαρμακευτικά μανιτάρια: Πώς ρυθμίζουν βάρος, ύπνο και ενέργεια στην εμμηνόπαυση
Πώς η χρήση ανεμιστήρα ή air-condition επηρεάζει τον ύπνο και τον οργανισμό μας