Ο όρος ουρικό οξύ μπορεί να σου είναι αρκετά γνώριμος. Ίσως να τον έχεις συναντήσει στο ετήσιο αιματολογικό check-up που σου έχει συνταγογραφήσει ο γιατρός σου ή κάποιο μέλος της οικογένειάς σου ή φίλος σου να σου έχει αναφέρει ότι έχει αυξημένο ουρικό οξύ και λαμβάνει σχετική φαρμακευτική αγωγή, μας λέει ο διαιτολόγος-διατροφολόγος Πάρης Παπαχρήστος.
Το αυξημένο ουρικό οξύ στο αίμα δεν δίνει παθολογικά συμπτώματα και δεν γίνεται αντιληπτό εξαρχής.
Αυξημένο Ουρικό Οξύ: Γιατί να το αντιμετωπίσεις
Ωστόσο, αν δεν αντιμετωπιστεί αποτελεί παράγοντα κινδύνου για την εμφάνιση ουρικής αρθρίτιδας, που εκδηλώνεται με τη μορφή πόνου και φλεγμονής στα χέρια και στα πόδια, με νεφρολιθίαση (πέτρες στους νεφρούς), καθώς και για άλλες παθήσεις.
Το ουρικό οξύ είναι μία χημική ένωση. Στον οργανισμό μας σχηματίζεται φυσιολογικά, κυρίως στο ήπαρ, από τον καταβολισμό των πουρινών. Οι πουρίνες αποτελούν θεμελιώδη δομικά συστατικά του DNA και του RNA. Οι πουρίνες που καταβολίζονται στον οργανισμό σου μπορεί να είναι είτε ενδογενείς, είτε να τις προσλαμβάνεις μέσω της διατροφής σου.
Ρόλος του Ουρικού Οξέος
Εκτός από το τελικό προϊόν μιας μεταβολικής πορείας στον οργανισμό σου, κατέχει και σημαντικό προστατευτικό ρόλο. Αυτό συμβαίνει γιατί λειτουργεί ως αντιοξειδωτικό συστατικό στο σώμα σου, απομακρύνοντας τις ελεύθερες ρίζες.
Περίπου το 70% του ουρικού οξέος αποβάλλεται στα ούρα μέσω των νεφρών και το υπόλοιπο μέσω του εντέρου.
Γιατί έχεις αυξημένο Ουρικό Οξύ;
Ωστόσο, σε αρκετές περιπτώσεις, η φυσιολογική αποβολή του ουρικού οξέος από τους νεφρούς διαταράσσεται, με αποτέλεσμα να συσσωρεύεται στον οργανισμό.
Αυτό συνήθως συμβαίνει όταν:
Η διατροφή σου είναι πολύ πλούσια σε πουρίνες
Καταναλώνεις υπερβολικές ποσότητες αλκοόλ
Έχεις υπερβάλλον σωματικό βάρος (παχυσαρκία)
Ο ρυθμός σύνθεσης των πουρινών στον οργανισμό σου είναι αυξημένος, εξαιτίας κάποιας γενετικής ανωμαλίας
Η διαδικασία διάσπασης των πουρινών στον οργανισμό σου δε γίνεται σωστά, γιατί κάποια ένζυμα εμφανίζουν ανεπαρκή δράση
Λαμβάνεις συγκεκριμένη φαρμακευτική αγωγή, που μπορεί να επηρεάσει τα επίπεδα ουρικού οξέος, όπως τα διουρητικά και τα ανοσοκατασταλτικά φάρμακα
Υπάρχει κάποια νεφρική δυσλειτουργία είτε μόνη της, είτε ως αποτέλεσμα άλλων παθήσεων όπως ο σακχαρώδης διαβήτης ή η υπέρταση
Πώς μπορείς να ελέγξεις τα επίπεδα Ουρικού Οξέος στον οργανισμό σου;
Για να ελέγξεις τα επίπεδα του ουρικού οξέoς, θα πρέπει να κάνεις αιματολογικές εξετάσεις. Οι φυσιολογικές τιμές κυμαίνονται μεταξύ 3,5 και 7,2 mg/dl. Το φυσιολογικό εύρος μπορεί να διαφέρει ελαφρώς, ανάλογα με το εργαστήριο που πραγματοποιεί την ανάλυση.
Τα αυξημένα επίπεδα ουρικού οξέος στο αίμα περιγράφονται με τον όρο υπερουριχαιμία.
Επιπλέον, τα επίπεδα ουρικού οξέος στον οργανισμό μπορούν να προσδιοριστούν και στα ούρα κατόπιν συλλογής δείγματος ούρων 24ώρου.
Υπερουριχαιμία: Τι να προσέξεις
Το αυξημένο ουρικό οξύ στο αίμα δεν αποτελεί από μόνο του πάθηση, καθώς δεν προκαλεί συμπτώματα και ένα αρκετά υψηλό ποσοστό ατόμων με υπερουριχαιμία μπορεί να μην εμφανίσει ποτέ κάποιο πρόβλημα υγείας.
Ωστόσο, είναι μια κατάσταση που χρειάζεται να αντιμετωπίσεις γιατί αποτελεί παράγοντα κινδύνου για την εμφάνιση άλλων παθήσεων. Στη συνέχεια αυτού του οδηγού θα μάθεις τον τρόπο που μπορεί να γίνει αυτό.
Τι μπορεί να προκαλέσει η υπερουριχαιμία;
Το ουρικό οξύ δεν διαλύεται στο νερό. Αν έχεις υπερουριχαιμία, λοιπόν, μπορεί να σχηματιστούν κρύσταλλοι σε διάφορα σημεία και ιστούς του σώματος και να οδηγήσουν σε διάφορες παθήσεις. Οι κρύσταλλοι αποτελούνται από ουρικό μονονάτριο, ένα άλας του ουρικού οξέος.
1. Ουρική Αρθρίτιδα
Η πιο συχνή πάθηση που προκαλείται από την υπερουριχαιμία είναι η ουρική αρθρίτιδα.
Η ουρική αρθρίτιδα προκαλείται από εναπόθεση ουρικού οξέος στις αρθρώσεις.
Πρόκειται για ένα είδος φλεγμονής που μπορεί να είναι οξεία ή χρόνια. Εμφανίζεται, κυρίως, στους άνδρες μετά την ηλικία των 30 ετών. Αν είσαι γυναίκα, είναι πιο πιθανό να την εμφανίσεις μετά την εμμηνόπαυση. Εκδηλώνεται με ξαφνικό και οξύ πόνο, πρήξιμο και ερυθρότητα και εντοπίζεται, συνήθως, στο μεγάλο δάκτυλο του ποδιού.
Επιπλέον, μπορούν να προσβληθούν οι αστράγαλοι, τα γόνατα και πιο σπάνια αρθρώσεις του χεριού, οι καρποί και οι αγκώνες. Αν η ουρική αρθρίτιδα δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα, μπορεί όσο εξελίσσεται να οδηγήσει σε περιορισμένη κινητικότητα.
Η ουρική αρθρίτιδα εμφανίζεται σπάνια σε παιδιά και νεαρούς ενήλικες.
Γνώριζες ότι
Τα αυξημένα επίπεδα ουρικού οξέος δεν οδηγούν πάντα σε ουρική αρθρίτιδα, ωστόσο η ουρική αρθρίτιδα είναι πάντα αποτέλεσμα της υπερουριχαιμίας.
Περίπου το 10% – 15% των ατόμων με χρόνια ασυμπτωματική υπερουριχαιμία, θα εμφανίσουν τελικά ουρική αρθρίτιδα.
2. Παθήσεις των νεφρών και Ουρικό Οξύ
Πέραν των αρθρώσεων, οι κρύσταλλοι ουρικού μονονατρίου μπορεί να εναποτεθούν στους νεφρούς. Το αποτέλεσμα είναι να δημιουργηθούν πέτρες (λίθοι) ή αλλιώς νεφρολιθίαση.
Οι λίθοι ουρικού οξέος αποτελούν το τρίτο συχνότερο είδος νεφρολιθίασης.
Τα συμπτώματα της νεφρολιθίασης είναι:
Κολικός νεφρού ή ουρητήρα
Ουρολοίμωξη
Αιματουρία
Πόνος στην κοιλιά ή στη μέση.
Τα αυξημένα επίπεδα ουρικού οξέος αποτελούν, επίσης, πιθανό παράγοντα κινδύνου για την εμφάνιση χρόνιας νεφρικής νόσου (χρόνια ουρική νεφροπάθεια) ή οξείας νεφρικής ανεπάρκειας.
3. Καρδιαγγειακά Νοσήματα
Σύμφωνα με επιστημονικά δεδομένα, η υπερουριχαιμία φαίνεται να συνδέεται με την εμφάνιση καρδιαγγειακών νοσημάτων, όπως η υπέρταση και η στεφανιαία νόσος.
Ωστόσο, δεν έχει αποσαφηνιστεί αν αποτελεί ανεξάρτητο ή διαμεσολαβητικό παράγοντα κινδύνου για τα καρδιαγγειακά νοσήματα. Φαίνεται, πάντως, ότι εμπλέκεται στην εμφάνιση και στην εξέλιξη της καρδιαγγειακής νόσου.
Η υπερουριχαιμία, συχνά, συνυπάρχει με το μεταβολικό σύνδρομο.
4. Μεταβολικό Σύνδρομο: Τι είναι και πώς συνδέεται με το Ουρικό Οξύ
Το μεταβολικό σύνδρομο είναι μια συστάδα παραγόντων και κλινικών καταστάσεων (π.χ. αυξημένα επίπεδα σακχάρου και τριγλυκεριδίων στο αίμα, αυξημένη περιφέρεια μέσης, υπέρταση), το οποίο αποτελεί προστάδιο για την εμφάνιση καρδιομεταβολικών νοσημάτων (σακχαρώδης διαβήτης και καρδιαγγειακά νοσήματα). Δεν είναι τυχαίο πως τα αυξημένα επίπεδα ουρικού οξέος έχουν προταθεί ως κριτήριο για τη διάγνωση του μεταβολικού συνδρόμου.
Σίγουρα, χρειάζονται περισσότερες μελέτες για να εξακριβωθούν οι πιθανοί μηχανισμοί.
Αν διαπίστωσες στις πρόσφατες αιματολογικές σου εξετάσεις ότι έχεις αυξημένα επίπεδα ουρικού οξέος, συνέχισε να διαβάζεις για να μάθεις τι μπορείς να κάνεις για να αντιμετωπίσεις την υπερουριχαιμία.
Πώς μπορείς να αντιμετωπίσεις την Υπερουριχαιμία (αυξημένο Ουρικό οξύ);
Η αντιμετώπιση της υπερουριχαιμίας συνήθως εξαρτάται από το αίτιο που την προκαλεί καθώς και από τα συνοδά συμπτώματά της και από το αν υπάρχει κάποια άλλη πάθηση που πρέπει να αντιμετωπιστεί.
Αν είσαι ασυμπτωματικός με αυξημένο Ουρικό Οξύ
Σε αυτή την περίπτωση, συνήθως, δεν απαιτείται φαρμακευτική αγωγή, οπότε μπορείς να επωφεληθείς από μικρές αλλαγές στον τρόπο ζωής σου. Τέτοιες αλλαγές μπορεί να είναι ο τρόπος διατροφής σου, η αύξηση της σωματικής δραστηριότητας και η μείωση του στρες και η μείωση του σωματικού σου βάρος αν είσαι υπέρβαρος ή παχύσαρκος. Θα μάθεις περισσότερες σχετικές λεπτομέρειες σε επόμενη ενότητα αυτού του οδηγού.
Σε ορισμένες περιπτώσεις, όπως για παράδειγμα σε πολύ υψηλά επίπεδα ουρικού οξέος στο αίμα (>11 mg/dL) μπορεί να δοθεί φαρμακευτική αγωγή, συνήθως με αλλοπουρινόλη ή φεβουξοστάτη. Τα φάρμακα αυτά μειώνουν την ποσότητα του ουρικού οξέος στην κυκλοφορία του αίματoς.
Αν εμφανίζεις άλλη Πάθηση
Εάν η υπερουριχαιμία σου συνδέεται με μια υποκείμενη πάθηση, τότε η πάθηση, αυτή, θα πρέπει να αντιμετωπιστεί.
Ουρική Αρθρίτιδα
Η ουρική αρθρίτιδα αντιμετωπίζεται με ένα ή περισσότερα από τα ακόλουθα φάρμακα:
Mη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα (ΜΣΑΦ)
Κολχικίνη
Κορτικοστεροειδή
Εάν δεν ληφθεί θεραπεία, το επεισόδιο της οξείας ουρικής αρθρίτιδας συνήθως υποχωρεί σε 1-2 εβδομάδες και εμφανίζεται εκ νέου αργότερα. Στην αρχή, τα επεισόδια απέχουν αρκετά μεταξύ τους, αλλά με τον καιρό γίνονται όλο και πιο συχνά, με αποτέλεσμα τη μετάβαση στη χρόνια ουρική αρθρίτιδα.
Αν η ουρική αρθρίτιδα είναι χρόνια, δεν έχει αντιμετωπιστεί επιτυχώς και υπάρχει περιορισμένη κινητικότητα, οι κρύσταλλοι του ουρικού οξέος στις αρθρώσεις μπορούν να αφαιρεθούν χειρουργικά.
Νεφρολιθίαση
Η θεραπεία της νεφρολιθίασης που οφείλεται στην υπερουριχαιμία εξαρτάται αρχικά από τον αριθμό και το μέγεθος των λίθων. Μπορεί να ακολουθήσει κάποια συντηρητική αντιμετώπιση (κατανάλωση επαρκής ποσότητας νερού, αλλαγές στις διατροφικές συνήθειες κ.ά.) ή η χορήγηση κατάλληλης φαρμακευτικής αγωγής.
Άλλοι τρόποι αντιμετώπισης είναι η λιθοτριψία, η τοποθέτηση stent και η χειρουργική αφαίρεση των λίθων.
Χρήσιμο Tip
Αν εμφανίζεις ασυμπτωματική υπερουριχαιμία ή κάποια πάθηση που συνδέεται με αυτή να επισκεφτείς τον γιατρό σου για να σου προτείνει σχετικούς τρόπους αντιμετώπισης.
Ανεξάρτητα, όμως, από τα συμπτώματα της υπερουριχαιμίας, οι διατροφικές αλλαγές συμπεριλαμβάνονται στην πρόληψη και αντιμετώπισή της. Συνέχισε να διαβάζεις για να μάθεις περισσότερες λεπτομέρειες.
Αυξημένο Ουρικό Οξύ (υπερουριχαιμία) και Διατροφική Αντιμετώπιση
Άλλαξε τις Διατροφικές σου Συνήθειες
Περιόρισε τις Τροφές πλούσιες σε Πουρίνες
Αν τα επίπεδα του ουρικού οξέος στο αίμα σου είναι αυξημένα, ορισμένες αλλαγές στη διατροφή σου μπορούν να συμβάλουν στη μείωση τους και στην πρόληψη εμφάνισης άλλων παθήσεων, όπως η ουρική αρθρίτιδα.
Όπως σου ανέφερα προηγουμένως, ένα μέρος των πουρινών που διασπώνται στον οργανισμό σου προέρχονται από τη διατροφή σου. Αν αυτή περιλαμβάνει τρόφιμα πλούσια σε πουρίνες μπορεί να συμβάλει στην εμφάνιση υπερουριχαιμίας. Στον παρακάτω πίνακα μπορείς να βρεις το περιεχόμενο ορισμένων τροφίμων σε πουρίνες.
Συστήνεται:
να αποφεύγεις την κατανάλωση τροφίμων με υψηλή περιεκτικότητα σε πουρίνες,
να καταναλώνεις με μέτρο τα τρόφιμα με μέτρια περιεκτικότητα σε πουρίνες (περίπου 2-3 φορές / εβδομάδα),
ενώ η κατανάλωση των τροφίμων με χαμηλή περιεκτικότητα σε πουρίνες είναι ελεύθερη
Αυξημένο Βάρος και Ουρικό Οξύ
Να θυμάσαι ότι δεν σημαίνει ότι μπορείς να υπερκαταναλώνεις τα τρόφιμα χαμηλά σε πουρίνες!
Σημασία έχει και η ποσότητα που καταναλώνεις, γιατί μπορεί να συνδέεται με αυξημένο σωματικό βάρος, το οποίο είναι παράγοντας κινδύνου για αύξηση των επιπέδων του ουρικού οξέος.
Γνώριζες ότι
Σύμφωνα με αποτελέσματα της μελέτης ΑΤΤΙΚΗ η Μεσογειακή διατροφή σχετίζεται με χαμηλότερα επίπεδα ουρικού οξέος και μειωμένη πιθανότητα εμφάνισης ουρικής αρθρίτιδας.
Δώσε προσοχή στην κατανάλωση Πρόσθετων Σακχάρων
Παρότι τα τρόφιμα με υψηλή περιεκτικότητα σε πουρίνες είναι κυρίως ζωικής προέλευσης και καλές πηγές πρωτεϊνών, σύμφωνα με τα αποτελέσματα μελετών τα πρόσθετα σάκχαρα έχουν, επίσης, κατηγορηθεί. Τα προστιθέμενα σάκχαρα στα τρόφιμα και τα ροφήματα περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, επιτραπέζια ζάχαρη, σιρόπι καλαμποκιού και σιρόπι καλαμποκιού υψηλής περιεκτικότητας σε φρουκτόζη.
Δράση της Φρουκτόζης
Η φρουκτόζη φαίνεται να οδηγεί σε υψηλά επίπεδα ουρικού οξέος. Αυτό συμβαίνει γιατί απορροφάται πιο γρήγορα από τη ζάχαρη από τον οργανισμό σου. Η ταχύτερη απορρόφηση αυξάνει τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα σου και μπορεί να οδηγήσει έμμεσα σε υψηλότερα επίπεδα ουρικού οξέος.
Οι κυριότερες πηγές πρόσθετων σακχάρων στη διατροφή μας είναι:
γλυκά και αλμυρά αρτοπαρασκευάσματα
καφές και τσάι με προσθήκη ζάχαρης
γλυκά
αναψυκτικά και ενεργειακά ποτά
συσκευασμένοι χυμοί
επιδόρπια γιαουρτιού
Χρήσιμο Tip
Ελέγξτε τις ετικέτες των τροφίμων για να δεις τα πρόσθετα σάκχαρα που περιέχουν. Είναι καλό να στοχεύσεις σε μια ισορροπημένη διατροφή, περιορίζοντας όσο το δυνατών τα επεξεργασμένα τρόφιμα.