Η κατάλληλη σωστή διατροφή και οι υγιεινές συνήθειες για τη μέγιστη αποτελεσματικότητα των φαρμάκων GLP-1 (Glucagon-Like Peptide-1) για την παχυσαρκία, αναδεικνύονται σε μια νέα μελέτη από τον Mozaffarian και συνεργάτες (2025), εκπροσωπώντας κορυφαίους ιατρικούς και διατροφικούς φορείς.
Αυτά τα φάρμακα μπορούν να οδηγήσουν σε σημαντική απώλεια βάρους και βελτίωση της καρδιαγγειακής και μεταβολικής υγείας, αλλά πολλοί αντιμετωπίζουν παρενέργειες, ελλείψεις θρεπτικών συστατικών, απώλεια μυών και οστών, υψηλό κόστος και δυσκολία στη συνέχιση της θεραπείας.
«Όμως η προγραμματισμένη, τεκμηριωμένη διατροφική και συμπεριφορική υποστήριξη μπορεί να κάνει τη θεραπεία με GLP-1 πιο αποτελεσματική και πιο βιώσιμη» εξηγεί η Δήμητρα Ευθυμιοπούλου Διαιτολόγος-Διατροφολόγος και συνεχίζει:
1. Θεραπεία με GLP-1 και το κλινικό της πλαίσιο
Φάρμακα όπως η σεμαγλουτίδη (semaglutide), η λιραγλουτίδη (liraglutide) και η τιρζεπατίδη (tirzepatide) έχουν μεταμορφώσει τη φροντίδα της παχυσαρκίας, βοηθώντας τους ασθενείς να χάσουν 5–18% του βάρος τους και να βελτιώσουν παράγοντες κινδύνου που σχετίζονται με καρδιακές παθήσεις, υπνική άπνοια και μη αλκοολική λιπώδη νόσο του ήπατος. Ωστόσο, τα αποτελέσματα στην καθημερινή πράξη δεν είναι πάντα τόσο ισχυρά, και πολλοί διακόπτουν νωρίς το φάρμακο. Η μελέτη επισημαίνει ότι το φάρμακο από μόνο του σπάνια λύνει μακροπρόθεσμα προβλήματα βάρους. Συνήθη εμπόδια περιλαμβάνουν γαστρεντερικές παρενέργειες, ανεπαρκή πρόσληψη βιταμινών, μετάλλων και πρωτεΐνης, απώλεια μυϊκής μάζας, υψηλό κόστος και περιορισμένη διατροφική καθοδήγηση. Οι συγγραφείς τονίζουν ότι η θεραπεία με GLP-1 λειτουργεί καλύτερα όταν συνδυάζεται με δομημένη διατροφική και συμπεριφορική υποστήριξη.
2. Φυσιολογικές και πρακτικές προκλήσεις
Τα γαστρεντερικά προβλήματα —όπως ναυτία, δυσκοιλιότητα και διάρροια— είναι ο κυριότερος λόγος διακοπής θεραπείας με GLP-1. Επειδή τα φάρμακα αυτά επιβραδύνουν την κένωση του στομάχου και επηρεάζουν τα σήματα της όρεξης, οι ασθενείς μπορεί να καταναλώνουν πολύ λιγότερες θερμίδες, αυξάνοντας τον κίνδυνο αφυδάτωσης ή νεφρικών προβλημάτων. Όταν η πρόσληψη θερμίδων μειώνεται κατά 20–40% —ιδιαίτερα κάτω από 1200–1800 θερμίδες την ημέρα—καθίσταται δύσκολο να καλυφθούν βασικές ανάγκες σε θρεπτικά συστατικά και πρωτεΐνη. Πολλοί ξεκινούν ήδη με χαμηλής ποιότητας δίαιτα, επιδεινώνοντας το πρόβλημα.
Ένα άλλο ζήτημα είναι ότι έως και το ένα τέταρτο του βάρους που χάνεται με GLP-1 μπορεί να είναι μυς, ενώ η οστική απώλεια είναι πιο έντονη σε ηλικιωμένους ή σε λιγότερο δραστήριους ενήλικες. Η μελέτη τονίζει ότι η ποιότητα της απώλειας βάρους είναι εξίσου σημαντική με τον αριθμό στη ζυγαριά. Για την προστασία μυών και οστών, συνιστώνται τακτική προπόνηση δύναμης και πρόσληψη πρωτεΐνης περίπου 1,2–1,6 g/kg προσαρμοσμένου σωματικού βάρους.
Το κόστος αποτελεί επίσης εμπόδιο και ένα λόγο που πολλοί τη διακόπτουν μέσα σε λίγους μήνες. Χωρίς υποστήριξη τρόπου ζωής, το μεγαλύτερο μέρος του χαμένου βάρους επιστρέφει μέσα σε ένα χρόνο μετά τη διακοπή. Αυτό ενισχύει την ανάγκη διατροφικής και συμπεριφορικής καθοδήγησης.
3. Διατροφικές προτεραιότητες και κλινική εφαρμογή
Η οδηγία προτείνει τη χρήση του πλαισίου 5As—Assess, Advise, Agree, Assist, Arrange (Αξιολόγηση, Ενημέρωση, Συμφωνία, Υποστήριξη, Οργάνωση)—για τη φροντίδα:
• Αξιολόγηση (Assess): Αξιολόγηση της συνολικής υγείας, ποιότητας διατροφής, συνηθειών, σωματικής και ψυχικής υγείας,.
• Ενημέρωση (Advise): Ενημέρωση ότι οι μόνιμες αλλαγές τρόπου ζωής αποτελούν τη βάση της θεραπείας και τα φάρμακα λειτουργούν υποστηρικτικά.
• Συμφωνία (Agree): Συμφωνία σε κοινά, πολιτισμικά προσαρμοσμένα διατροφικά πλάνα.
• Υποστήριξη (Αssist): Υποστήριξη των ασθενών για την αντιμετώπιση εμποδίων όπως το κόστος και η περιορισμένη πρόσβαση σε υγιεινά τρόφιμα.
• Οργάνωση (Arrange): Οργάνωση συνεχούς υποστήριξης από διαιτολόγους, ειδικούς συμπεριφοράς και επαγγελματίες άσκησης.
Η διατροφική συμβουλευτική πρέπει να βοηθά τους ασθενείς να καλύπτουν τις ανάγκες τους σε θρεπτικά συστατικά ενώ παράλληλα καταναλώνουν λιγότερες θερμίδες. Οι συγγραφείς συστήνουν έμφαση σε ελάχιστα επεξεργασμένα, πλούσια σε θρεπτικά συστατικά τρόφιμα —φρούτα, λαχανικά, δημητριακά ολικής άλεσης, όσπρια, ξηρούς καρπούς, σπόρους και άπαχες πρωτεΐνες— και μείωση των επεξεργασμένων κρεάτων, ζαχαρούχων ποτών και υπερεπεξεργασμένων τροφίμων. Μικρά, συχνά γεύματα, επαρκής ενυδάτωση και συμπληρώματα όπως βιταμίνη D, ασβέστιο και B12 όταν χρειάζεται, μπορούν να μειώσουν συμπτώματα και να αποτρέψουν ελλείψεις. Τρόφιμα πλούσια σε πρωτεΐνη και άσκηση με αντιστάσεις παραμένουν απαραίτητα για τη διατήρηση της άλιπης σωματικής μάζας.
4. Διαχείριση παρενεργειών και διατροφικής συμπεριφοράς που συνδέονται με GLP-1
Για τη διαχείριση γαστρεντερικών προβλημάτων, η μελέτη προτείνει αργή αύξηση δόσεων, επαρκή πρόσληψη υγρών και μικρά, χαμηλά σε λιπαρά γεύματα. Οι φυτικές ίνες, το μαγνήσιο ή τα ωσμωτικά καθαρτικά (osmotic laxatives) μπορούν να βοηθήσουν στη δυσκοιλιότητα. Τα φάρμακα GLP-1 επηρεάζουν επίσης τον τρόπο που ο εγκέφαλος ανταποκρίνεται στην πείνα και στις λιγούρες. Πολλοί παρατηρούν λιγότερη επιθυμία για τρόφιμα υψηλών λιπαρών ή ζάχαρης. Άλλοι μπορεί να χάσουν το ενδιαφέρον για το φαγητό ή να αναπτύξουν αποστροφή σε πρωτεϊνούχες τροφές, απαιτώντας εξατομικευμένες προσαρμογές.
5. Ενσωμάτωση άσκησης και παρεμβάσεων τρόπου ζωής
Η άσκηση —ιδίως η προπόνηση δύναμης— είναι κρίσιμη για προστασία μυών και οστών κατά την απώλεια βάρους. Η οδηγία συνιστά τουλάχιστον τρεις εβδομαδιαίες συνεδρίες αντιστάσεων και 150 λεπτά μέτριας αερόβιας άσκησης. Πρόσφατες μελέτες δείχνουν ότι ο συνδυασμός GLP-1 με δομημένη άσκηση όχι μόνο διατηρεί την οστική πυκνότητα αλλά και ενισχύει την απώλεια λίπους και μειώνει τη φλεγμονή, σε σχέση με το φάρμακο μόνο του.
Άλλοι παράγοντες τρόπου ζωής —καλός ύπνος, διαχείριση στρες, αποφυγή επιβλαβών ουσιών και ισχυροί κοινωνικοί δεσμοί—υποστηρίζουν καλύτερη συμμόρφωση και συνολική ευεξία. Τεχνικές γνωσιακής συμπεριφορικής θεραπείας και συνειδητότητας μπορούν να βελτιώσουν την ψυχολογική ανθεκτικότητα και να μειώσουν τον κίνδυνο υποτροπής.
«Ο Mozaffarian και οι συνεργάτες του παρουσιάζουν ένα ευρύ, ολοκληρωμένο σχέδιο που συνδυάζει φαρμακευτική αγωγή και ιατρική τρόπου ζωής (Lifestyle Medicine) για τη διαχείριση της παχυσαρκίας. Αν και τα φάρμακα GLP-1 αποτελούν σημαντική πρόοδο, λειτουργούν καλύτερα όταν συνδυάζονται με σωστή διατροφή, τακτική σωματική δραστηριότητα και συμπεριφορική υποστήριξη. Το σχέδιο προτείνει εστίαση στην ποιότητα της διατροφής, την επαρκή πρόσληψη πρωτεΐνης και τη δομημένη άσκηση για τη μείωση παρενεργειών, την προστασία μυών και οστών και τη διατήρηση της απώλειας βάρους μακροπρόθεσμα.
Η επιτυχής φροντίδα απαιτεί συνεργασία μεταξύ ειδικοτήτων και συνεχή συμμετοχή του ασθενούς. Με τον συνδυασμό φαρμακοθεραπείας και ολοκληρωμένων στρατηγικών βελτίωσης του τρόπου ζωής, η μελέτη επαναπροσδιορίζει την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας ως μια διαδικασία διατήρησης μακροχρόνιας υγείας και όχι απλώς ελέγχου σωματικού βάρους» καταλήγει η κ. Ευθυμιοπούλου.
photo shutterstock
Διαβάστε επίσης
Οι ιδιωτικές δαπάνες υγείας γονατίζουν τους Έλληνες – Αποκαλυπτικά στοιχεία από τον ΟΟΣΑ