Η πανδημία COVID-19, τουλάχιστον στα αρχικά της στάδια, χαρακτηρίστηκε από μειωμένη πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη, καθυστερώντας δυνητικά την έγκαιρη αντιμετώπιση καρδιαγγειακών νοσημάτων. Από την άλλη πλευρά, η λοίμωξη από SARS-CoV-2, ως συστηματικό νόσημα που μπορεί να επηρεάσει σειρά οργάνων, σχετίζεται με υψηλότερα ποσοστά καρδιακής ανεπάρκειας, εμφράγματος του μυοκαρδίου και εγκεφαλικού επεισοδίου.
Οι ιατροί της Θεραπευτικής Κλινικής της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Θεοδώρα Ψαλτοπούλου (καθηγήτρια Επιδημιολογίας και Προληπτικής Ιατρικής) και Γιάννης Ντάνασης, συνοψίζουν τα επιστημονικά δεδομένα που μόλις δημοσιεύθηκαν στις 5 Ιανουαρίου 2024 στο έγκριτο διεθνές περιοδικό JAMA Health Forum σχετικά με την επιδημιολογία και τα χαρακτηριστικά των οξέων καρδιαγγειακών συμβαμάτων κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19.
Επιστημονικά δεδομένα
Οι ερευνητές συνέλεξαν δεδομένα από το Harvard Pilgrim Health Care στο οποίο είναι ασφαλισμένοι πάνω από 1 εκατομμύριο μέλη στην περιοχή της Νέας Αγγλίας (Μασαχουσέτη, Νιου Χαμσάιρ, Μέιν, Κονέκτικατ) στις ΗΠΑ. Τα δεδομένα αφορούσαν τις νοσηλείες για έμφραγμα του μυοκαρδίου και εγκεφαλικό επεισόδιο κατά τη χρονική περίοδο από το Μάρτιο 2017 έως τον Δεκέμβριο 2021. Συγκεκριμένα, καταγράφηκαν καρδιαγγειακά συμβάματα, όπως εμφράγματα, αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια, επεισόδια συμφορητικής καρδιακής ανεπάρκειας, στηθάγχης και παροδικού ισχαιμικού επεισοδίου.
Τα σύνθετα, οξέα καρδιαγγειακά συμβάματα μειώθηκαν κατά την αρχική φάση της πανδημίας τον Απρίλιο του 2020 κατά 26,6%. Τα ποσοστά παρέμειναν κάτω από τα αναμενόμενα επίπεδα τον Μάρτιο του 2021 (-9,6%) και τον Δεκέμβριο του 2021 (-19,8%).
Νοσηλείες
Οι νοσηλείες για εγκεφαλικά επεισόδια μειώθηκαν αρχικά κατά 27,0%, παρέμειναν χαμηλότερες από τις αναμενόμενες τον Φεβρουάριο του 2021 (-11,8%) και ήταν χαμηλότερες από τα αναμενόμενα επίπεδα τον Δεκέμβριο του 2021 (-27,3%). Οι νοσηλείες για έμφραγμα του μυοκαρδίου μειώθηκαν αρχικά κατά 27,8%, αλλά δεν διέφεραν στατιστικά από τα αναμενόμενα επίπεδα τον Ιανουάριο του 2021.
Τα επεισόδια συμφορητικής καρδιακής ανεπάρκειας μειώθηκαν αρχικά κατά 26,1%, ήταν χαμηλότερα από τα αναμενόμενα επίπεδα τον Μάρτιο του 2021 (-15,8%) και ήταν χαμηλότερα από τα αναμενόμενα έως τον Δεκέμβριο του 2021 (-22,1%). Τα επεισόδια στηθάγχης ακολούθησαν παρόμοιες τάσεις διαρκούς μείωσης, ενώ τα επεισόδια παροδικού ισχαιμικού επεισοδίου δεν διέφεραν σημαντικά από τα αναμενόμενα μέχρι τον Αύγουστο του 2020.
Συνολικά, η πανδημία COVID-19 δεν συσχετίστηκε με μακροπρόθεσμη αύξηση των καρδιαγγειακών συμβαμάτων μεταξύ ασφαλισμένων κατοίκων της Νέας Αγγλίας των ΗΠΑ, αλλά, αντίθετα, εντοπίστηκαν διαρκείς μειώσεις στα επεισόδια παροδικού ισχαιμικού επεισοδίου, συμφορητικής καρδιακής ανεπάρκειας και στηθάγχης.
Οι πιθανοί λόγοι που εξηγούν αυτές τις τάσεις είναι:
- έλλειψη προσέλευσης ασθενών στα νοσοκομεία κατά τη διάρκεια της παρακολούθησης των 21 μηνών της μελέτης (για παράδειγμα φόβος να μην κολλήσουν),
- οι καρδιαγγειακοί θάνατοι να γίνουν εκτός του ιατρικού συστήματος ( πχ στο σπίτι),
- θάνατοι ατόμων από COVID-19, ενώ ταυτόχρονα διατρέχουν κίνδυνο για μείζονα καρδιαγγειακά συμβάματα,
- μείωση της υπερδιάγνωσης λόγω της χαμηλότερης προσέλευσης στα τμήματα επειγόντων περιστατικών,
- διαχείριση της καρδιακής ανεπάρκειας στο σπίτι και των άλλων νοσημάτων στο σπίτι.
Η παρούσα μελέτη, σε συνδυασμό με άλλες μελέτες δείχνει ότι στις ΗΠΑ άλλες πολιτείες είχαν αύξηση και άλλες μείωση των καρδιαγγειακών συμβαμάτων κατά την διάρκεια της πανδημίας.
Το πιο σημαντικό για τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής υγείας είναι να διευκολύνουν την πρόσβαση στα συστήματα υγείας ασθενών με καρδιαγγειακά νοσήματα και άλλα σοβαρά νοσήματα που χρήζουν νοσοκομειακής αντιμετώπισης, κατά τη διάρκεια περιόδων περιορισμένης πρόσβασης στην υγειονομική περίθαλψη (όπως για παράδειγμα στην πρώτη περίοδο της πανδημίας).