Το ετήσιο συνέδριο της, για το AIDS, με στόχο την ευαισθητοποίηση, έγκυρη ενημέρωση και
συνεχή εκπαίδευση των επαγγελματιών υγείας και του ευρύτερου κοινού πάνω σε θέματα
πρόληψης, έγκαιρης διάγνωσης και αντιμετώπισης της HIV λοίμωξης, διοργανώνει η Ελληνική Εταιρεία Μελέτης και Αντιμετώπισης του AIDS (Ε.Ε.Μ.Α.Α).
Πριν από δύο δεκαετίες, η παγκόσμια πανδημία του AIDS φαινόταν ασταμάτητη. Τα
τελευταία όμως δεδομένα από την UNAIDS δείχνουν ότι η πανδημία του AIDS μπορεί να
τερματιστεί εάν ακολουθηθούν πολιτικές με γνώμονα την επιστήμη, την καταπολέμηση του
στίγματος και των διακρίσεων, την υποστήριξη της κοινωνίας των πολιτών και τη σημαντική
οικονομική επένδυση στην αντιμετώπιση του AIDS.
Επιδημιολογικά στοιχεία
Σύμφωνα με υπολογισμούς του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, έως το τέλος του 2022,
παγκοσμίως 39 εκατομμύρια [33,1–45,7 εκατομμύρια] άνθρωποι ζουν με HIV (PLHIV), εκ
των οποίων 29,8 εκατομμύρια (76,4%) λαμβάνουν αντιρετροϊική θεραπεία. Σε περίπου 71%
των ατόμων που ζουν με HIV έχει επιτευχθεί καταστολή του ιικού φορτίου, γεγονός που
επιτρέπει στα άτομα αυτά να ζήσουν μια μακρά, υγιή ζωή και να έχουν μηδενικό κίνδυνο
σεξουαλικής μετάδοσης του HIV.
Οι εκτιμώμενες 1,3 εκατομμύρια [1,0–1,7 εκατομμύρια] νέες μολύνσεις HIV το 2022 ήταν οι
λιγότερες των τελευταίων δεκαετιών. Παράλληλα, επιτεύχθηκε μείωση κατά 58% του
ετήσιου αριθμού νέων μολύνσεων στα παιδιά, σε 130.000 [90.000–210.000]. Παρόλα αυτά
630.000 άνθρωποι πέθαναν από νοσήματα που σχετίζονται με το AIDS το 2022.
Στην Ελλάδα, από τα δεδομένα του ΕΟΔΥ, από την εμφάνιση της νόσου έως σήμερα, έχουν
καταγραφεί περίπου 20.493 περιστατικά με κυριότερο τρόπο μετάδοσης την απροφύλακτη
σεξουαλική επαφή μεταξύ ανδρών. Σημαντικό πρόβλημα παραμένει η πολύ
καθυστερημένη διάγνωση καθώς από τις νέες διαγνώσεις του 2022, 198 (52,5%) είχαν 350
κύτταρα/mm 3 και 126 (33,4%) είχαν & 200 κύτταρα/mm 3 , εώ 10,6% άτομα είχαν ήδη
εμφανίσει ή ανέπτυξαν προχωρημένη νόσο AIDS.
Τα υψηλότερα ποσοστά καθυστερημένης διάγνωσης, καταγράφηκαν στις γυναίκες (72,6%), στα άτομα που μολύνθηκαν μέσωετεροφυλοφιλικής σεξουαλικής επαφής (74,4%), στα άτομα ηλικίας μεγαλύτερης των 50 ετών κατά τη διάγνωση (68%) και στα άτομα αλλοδαπής εθνικότητας (67,9%).
Το 48,1% των περιστατικών HIV που διαγνώστηκαν το 2022, ξεκίνησε αντιρετροϊκή θεραπεία εντός 30 ημερών από τη στιγμή της διάγνωσης, ενώ το 70,1% άρχισε να λαμβάνει αγωγή μέσα σε 90 ημέρες από τη διάγνωση.
Αύξηση περιστατικών
Ένα ανησυχητικό θέμα που προκύπτει από τα πρόδρομα αποτελέσματα για το πρώτο 10μηνο του 2023 είναι ότι είχαμε 531 νέες διαγνώσεις HIV (5,1 ανά 100.000 πληθυσμού), οι οποίες κυμαίνονται σε λίγο υψηλότερα επίπεδα συγκριτικά με εκείνες που δηλώθηκαν τα αντίστοιχα χρονικά διαστήματα των 4 προηγούμενων ετών.
Τα τελευταία χρόνια είχε καταγραφεί σχετικά πτωτική πορεία των νέων διαγνώσεων ετησίως και κυρίως στους άνδρες που κάνουν σεξ με άνδρες (ΑΣΑ), και τα αίτια αυτής της ανόδου θα πρέπει να διερευνηθούν περισσότερο. Προεξάρχουσα ηλικιακή ομάδα κατά τη διάγνωση είναι αυτή των 30-39 ετών.
Εθνικό Μητρώο HIV
Από τα σημαντικά γεγονότα αυτής της χρονιάς θα πρέπει να επισημανθούν η έναρξη
λειτουργίας του Εθνικού Μητρώου HIV και η ηλεκτρονική συνταγογράφηση αντιρετροϊικών
φαρμάκων και παραπεμπτικών ιικού φορτίου, καθώς και η πρόσφατη έκδοση του ΦΕΚ για
την υλοποίηση της χορήγησης PrEP στην Ελλάδα.
Δεδομένα από το Συνέδριο
Στο συνέδριο έχουν υποβληθεί αξιόλογες εργασίες οι οποίες συνεισφέρουν στη βαθύτερη
κατανόηση και ανάδειξη σημαντικών παραμέτρων της νόσου.
Δεδομένα από το πρόγραμμα «ΜΟΡΦΕΑΣ» σε άτομα με HIV που διαγνώστηκαν κατά την
περίοδο 2019-2021, επιβεβαιώνουν το πρόβλημα της καθυστερημένης διάγνωσης με 52,0%
καθυστερημένες διαγνώσεις (AIDS ή CD4<350 κύτταρα/μl), μακρό χρονικό διάστημα μεταξύ μόλυνσης και HIV διάγνωσης περίπου 3,2 έτη, καθώς και σημαντικό ποσοστό (51,4%) των χαμένων ευκαιριών επαφής με το σύστημα υγείας για τη διάγνωση του HIV.
Δεδομένα του προγράμματος «ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ», που αφορούν σε μία HIV-1 επιδημία μεταξύ
των χρηστών ενδοφλέβιων ναρκωτικών (ΧΕΝ) στη Θεσσαλονίκη (2019-2021) φάνηκε ότι η
μετάδοση του ιού στη Θεσσαλονίκη πραγματοποιείται σε τοπικό επίπεδο και είναι
πρόσφατη, ενώ η προέλευση της διαφέρει από την αντίστοιχη στην Αθήνα (2011-2013).
Σε μια καταγραφή των αιτίων θανάτου για τα έτη 2022 και 2023 σε άτομα με HIV, φάνηκε
ότι στην πλειοψηφία των περιστατικών (29%) ήταν αποτέλεσμα χρήσης ψυχοτρόπων
ουσιών (overdose, ατυχήματα υπό την επήρεια ναρκωτικών ή αλκοόλ), 21% νεοπλασίες μη
σχετιζόμενες με την HIV λοίμωξη, 8% οξέα καρδιαγγειακά συμβάντα, ενώ μόλις 17% ήταν
καταστάσεις σχετιζόμενες με AIDS.
Φαίνεται λοιπόν ότι η αποτελεσματική αντιμετώπιση της HIV λοίμωξης, οδηγεί σε χαμηλά επίπεδα θνητότητας οφειλόμενη στον HIV, αλλά προβλήματα σχετιζόμενα με την ψυχική σφαίρα κι οι επιπτώσεις αυτών επηρεάζουν σημαντικά το προσδόκιμο επιβίωσης μεταξύ των PLHIV.
Σε μια ανάλυση κόστους-αποτελεσματικότητας στην οποία χρησιμοποιήθηκε μαθηματικό
μοντέλο που προσομοιώνει τη μετάδοση της HIV λοίμωξης, φάνηκε ότι αν η Ελλάδα
συνεχίσει την ίδια στρατηγική χωρίς PrEP, η HIV επίπτωση αναμένεται να μειωθεί κατά
32,4% το 2030 σε σχέση με το 2010. Η υλοποίηση της PrEP, σε ΑΣΑ με συμπεριφορές
υψηλού κινδύνου, αναμένεται να μειώσει την επίπτωση κατά 58,0%.
Για να επιτευχθεί ο στόχος της κατά 90% μείωσης της επίπτωσης το 2030, θα πρέπει η PrEP να προσφερθεί και σε ΑΣΑ με συμπεριφορά μετρίου κινδύνου. Για να είναι η παρέμβαση οικονομικά αποδοτική, η διάμεση ετήσια χρήση PrEP ανά ΑΣΑ, ανά έτος θα πρέπει να ανέρχεται μέχρι τους 10 μήνες.