«Τις σημερινές προκλήσεις στα θέματα της υγείας και της ασφάλειας στους χώρους εργασίας, μέσα από μία ανθρωποκεντρική θεώρηση, γνωρίζοντας ότι τα όρια μεταξύ εργασίας και άλλων κοινωνικών δραστηριοτήτων είναι πλέον ρευστά, φιλοδοξεί να ανιχνεύσει το 3ο Πανελλήνιο Συνέδριο για την Υγεία και την Ασφάλεια στην Εργασία, το οποίο θα πραγματοποιηθεί στις 10-11 Νοεμβρίου 2022 στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών», δηλώνει η πρόεδρος του Ελληνικού Ινστιτούτου Υγιεινής και Ασφάλειας της Εργασίας (ΕΛΙΝΥΑΕ), Ρένα Μπαρδάνη.
Όπως επισημαίνει, αποτελεί συνειδητή επιλογή για το ΕΛΙΝΥΑΕ, το οποίο εκπροσωπεί εργαζόμενους και εργοδότες, ο διάλογος για την υγεία και την ασφάλεια στην εργασία να γίνει σε ενιαίο πλαίσιο, χωρίς κατακερματισμό σε κλάδους και επιστημονικά πεδία. «Διανύουμε μία μεταβατική εποχή για την υγεία και την ασφάλεια στην εργασία, στην οποία η ανταλλαγή γνώσεων, εργαλείων και εμπειριών από διαφορετικές οπτικές, είναι απαραίτητη για την αντιμετώπιση των νέων και συστημικών κινδύνων για τους εργαζόμενους» αναφέρει χαρακτηριστικά.
Το συνέδριο απευθύνεται σε όλους τους εμπλεκόμενους στη διαχείριση των θεμάτων υγείας και ασφάλειας, αλλά και σε κάθε ενδιαφερόμενο για το παρόν και το μέλλον της επαγγελματικής υγείας και ασφάλειας. Παράλληλα, απευθύνεται σε όλους τους πολίτες της χώρας, καθώς η υγεία και η ασφάλεια είναι δικαίωμα σε όλες τις δραστηριότητες και όχι μόνο στον χώρο της εργασίας. Όλοι μπορούν να αντλήσουν χρήσιμες πληροφορίες.
Επίσης, στο πλαίσιο του συνεδρίου, θα παρουσιαστούν τα αποτελέσματα ειδικής έρευνας σε επιχειρήσεις. Το ΕΛΙΝΥΑΕ διεξάγει κάθε χρόνο έρευνα και καταγράφει τις απόψεις των επιχειρήσεων, των εργαζομένων, των ειδικών, καθώς και των αυτοαπασχολουμένων πάνω σε διάφορα θέματα για την υγεία και την ασφάλεια στην εργασία, επίκαιρα, αλλά και διαχρονικά. Τα αποτελέσματα των ερευνών αυτών αξιοποιούνται ποικιλοτρόπως, κυρίως σε δράσεις εκπαίδευσης, αλλά και ενημέρωσης.
Ο ρόλος της τεχνολογίας
Η κ. Μπαρδάνη σημειώνει ότι η ραγδαία εξέλιξη της τεχνολογίας έχει δημιουργήσει μία νέα πραγματικότητα στο εργασιακό περιβάλλον: «από τη μια, οι δυνατότητες που προκύπτουν από τη χρήση των νέων εξελιγμένων εργαλείων ανοίγουν ορίζοντες, που λίγα χρόνια πριν φάνταζαν απλησίαστοι, από την άλλη, οι νέες τεχνολογίες δημιούργησαν νέους κινδύνους και την ανάγκη εξεύρεσης νέων τρόπων για την αντιμετώπισή τους.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η περίπτωση της τεχνητής νοημοσύνης και η δυνατότητά της να προσφέρει σημαντικές υπηρεσίες σε θέματα ασφάλειας των εργαζομένων, όπως έξυπνα μέσα ατομικής προστασίας, εφαρμογές εντοπισμού κινδύνων, ακόμη και διάγνωσης παθήσεων. Στο πλαίσιο αυτό, ο εργασιακός κόσμος επαναπροσδιορίζει τον τρόπο της λειτουργίας του, για να αντεπεξέλθει στις νέες προκλήσεις».
Η πανδημία επιτάχυνε τις εξελίξεις
Ταυτόχρονα, η κ. Μπαρδάνη υπογραμμίζει ότι η εμφάνιση της πανδημίας ήταν καταλυτική και επιτάχυνε τις εξελίξεις και τονίζει ότι τίποτα στην υγεία και την ασφάλεια στην εργασία δεν είναι πια το ίδιο και η σημασία της είναι πλέον ορατή όχι μόνο για τον κόσμο της εργασίας, αλλά και για ολόκληρο το κοινωνικό φάσμα.
Συγκεκριμένα, η πρόεδρος του ΕΛΙΝΥΑΕ αναφέρει ότι η πιο βασική αλλαγή είναι η ανάδειξη με εμφατικό τρόπο της … «αυτονόητης» καθοριστικής σημασίας της υγείας και της ασφάλειας στην εργασία, τόσο στην κοινωνία όσο και στην οικονομία. «Αυτό, τολμούμε να πούμε είναι το θετικό αποτύπωμα της πανδημίας. Συνοπτικά, αντιληφθήκαμε ότι ο Στόχος Βιώσιμης Ανάπτυξης 3 (Υγεία και ευημερία για όλους) είναι κρίσιμος για τη βιωσιμότητα τόσο των επιχειρήσεων όσο και των εργαζομένων και της κοινωνίας. Όλοι, στον χώρο εργασίας, στην οικογένεια και στο σπίτι, στις κοινωνικές εκδηλώσεις, βιωματικά πλέον βρεθήκαμε απέναντι σε μία απειλή, γεγονός το οποίο λειτούργησε θετικά ως προς την ευαισθητοποίηση για την υγεία και ανέδειξε την αναγκαιότητα ύπαρξης δυνατών και σύγχρονων συστημάτων για την υγεία και την ασφάλεια» εξηγεί η κ. Μπαρδάνη.
Και προσθέτει: «Θετική παράμετρο αποτέλεσε και το γεγονός ότι, υπό το βάρος της νέας και απροσδόκητης κατάστασης, τόσο οι επιχειρήσεις όσο και η πολιτεία επιτάχυναν την ψηφιοποίηση και την αυτοματοποίηση πολλών εργασιών, ενώ, παράλληλα, εξοικειωθήκαμε γρήγορα με τεχνολογικές δυνατότητες επικοινωνίας και συναντήσεων. Κατά την περίοδο αυτή, αναδείχθηκε η ανάγκη συνεργασίας και συντονισμού των εμπλεκομένων μερών, η αξία της ευελιξίας στην αντιμετώπιση νέων συνθηκών και απειλών, καθώς και η ανάγκη προορατικού σχεδιασμού, με συνεχή ετοιμότητα για δράση».
Οι βασικοί στόχοι της Εθνικής Στρατηγικής
Αναφορικά με το νομοθετικό πλαίσιο, η κ. Μπαρδάνη σχολιάζει ότι η ενσωμάτωση ευρωπαϊκών οδηγιών, καθώς και η κύρωση διεθνών συμβάσεων εργασίας, συντελούν, ώστε το ελληνικό νομοθετικό πλαίσιο να είναι εναρμονισμένο και να μην υπολείπεται του ευρωπαϊκού.
Όμως, όπως επισημαίνει, «υπάρχει ανάγκη εκσυγχρονισμού, απλοποίησης και βελτίωσης του νομοθετικού πλαισίου για την υγεία και την ασφάλεια στην εργασία, καθώς και των μέτρων πρόληψης των κινδύνων, με έμφαση στις νέες προκλήσεις και τις αλλαγές που συντελούνται στον χώρο της εργασίας (νέες μορφές οργάνωσης εργασίας, ψυχοκοινωνικοί κίνδυνοι, κ.ά.). Απαιτείται αναβάθμιση των συστημάτων αναφοράς και καταγραφής των εργατικών ατυχημάτων και των επαγγελματικών ασθενειών, ώστε, μέσω της ανάλυσης και της μελέτης αυτών, να σχεδιάζονται συγκεκριμένες και αποτελεσματικές δράσεις».
«Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε ένα νέο στρατηγικό πλαίσιο για την υγεία και την ασφάλεια στην εργασία, στο οποίο οι τρεις βασικοί στόχοι είναι η πρόβλεψη και η διαχείριση των αλλαγών στον νέο κόσμο της εργασίας, η βελτίωση της πρόληψης των ατυχημάτων και των επαγγελματικών ασθενειών και η ενίσχυση της ετοιμότητας για πιθανές μελλοντικές απειλές για την υγεία. Στο πλαίσιο αυτό, εκδόθηκε και η Εθνική Στρατηγική για την Υγεία και την Ασφάλεια στην Εργασία 2022-2027. Ο επιτελικός σχεδιασμός αναπτύσσεται σε τρεις στρατηγικούς στόχους: ανάπτυξη ενός λειτουργικού εθνικού συστήματος διακυβέρνησης, εκσυγχρονισμός και βελτίωση νομοθετικού πλαισίου και προαγωγή νοοτροπίας πρόληψης» υπογραμμίζει η πρόεδρος του ΕΛΙΝΥΑΕ.
«Για πρώτη φορά, η εθνική στρατηγική συνοδεύεται με ετήσιο πρόγραμμα δράσεων, στο οποίο οι στρατηγικοί στόχοι αναλύονται σε δράσεις και συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα. Μέλει να αποδειχθεί ότι πολιτική βούληση είναι η υλοποίηση του σχεδιασμού αυτού με τρόπο αποδοτικό και αποτελεσματικό και ότι η εθνική στρατηγική δεν αποτελεί ένα ακόμη έγγραφο που καλύπτει τυπικά κοινοτικές επιταγές και απαιτήσεις» δηλώνει η κ. Μπαρδάνη.
Υπενθυμίζεται ότι η Εθνική Στρατηγική για την Υγεία και Ασφάλεια στην Εργασία για την περίοδο 2022−2027 και το πρόγραμμα δράσεων για την τρέχουσα διετία (2022-2023) θεσπίστηκαν με υπουργική απόφαση που υπέγραψε ο υπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, Κωστής Χατζηδάκης. Η Εθνική Στρατηγική καταρτίστηκε, ύστερα από διαβούλευση με τους κοινωνικούς εταίρους και λαμβάνει υπ’ όψιν το στρατηγικό πλαίσιο της Ε.Ε. για την υγεία και την ασφάλεια στην εργασία 2021-2027, που ανακοινώθηκε τον Ιούνιο του 2021.
Ενδεικτικά μέτρα
Ενδεικτικά, το υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων γνωστοποίησε πρόσφατα ορισμένα από τα μέτρα που περιλαμβάνονται στην Εθνική Στρατηγική, τα οποία είναι τα εξής:
– Η προώθηση της δημιουργίας ειδικού «Φορέα Ασφάλισης Επαγγελματικού Κινδύνου (επαγγελματικής νοσηρότητας)», μετά από διαβούλευση με τους κοινωνικούς εταίρους.
– Η λειτουργία του νέου Ολοκληρωμένου Πληροφοριακού Συστήματος «ΗΡΙΔΑΝΟΣ» για την υγεία και την ασφάλεια στην εργασία, με χρηματοδότηση από το Ταμείο Ανάκαμψης.
– Η διαμόρφωση ολοκληρωμένου μηχανισμού αναγγελίας και καταγραφής εργατικών ατυχημάτων και επαγγελματικών ασθενειών.
– Η ενίσχυση της ετοιμότητας έναντι πιθανών μελλοντικών υγειονομικών κρίσεων με την ανάπτυξη πάγιων συνεργειών μεταξύ της Υγείας και Ασφάλειας στην Εργασία και της Δημόσιας Υγείας (π.χ. έκδοση εγκυκλίων και πρακτικών οδηγών, εκπόνηση σχεδίων ετοιμότητας, συντονιστικές συναντήσεις, κ.ά.).
– Ο εκσυγχρονισμός της διαδικασίας διεξαγωγής των ελέγχων, με τη χρήση νέων τεχνολογιών, όπως π.χ. με τη χρήση φορητών «tablets» από τους επιθεωρητές και την καταχώριση των υποδείξεων των ελέγχων στον λογαριασμό του κάθε εργοδότη στο Ολοκληρωμένο Πληροφοριακό Σύστημα της Επιθεώρησης Εργασίας.
– Η υιοθέτηση ενός «μητρώου ελεγκτικών βημάτων», δηλαδή τυποποιημένης ηλεκτρονικής διαδικασίας διεξαγωγής του ελέγχου με χρήση λίστας σημείων ελέγχου (check list) και καταχώρισης των στοιχείων στο Ολοκληρωμένο Πληροφοριακό Σύστημα της Επιθεώρησης Εργασίας.
– Δράσεις πρόληψης των ψυχοκοινωνικών κινδύνων στην εργασία (εργασιακό άγχος, βία και παρενόχληση, εκφοβισμός και εργασιακή εξουθένωση).
– Επικαιροποίηση της εθνικής νομοθεσίας για την υγεία και την ασφάλεια στην εργασία, λαμβάνοντας υπ’ όψιν την ανάγκη για στήριξη των επιχειρήσεων (π.χ. αναπροσαρμογή των ειδικοτήτων που μπορούν να ασκήσουν καθήκοντα τεχνικού ασφαλείας, εκσυγχρονισμός του πλαισίου παροχής υπηρεσιών ιατρικής της εργασίας, ενίσχυση της συμμετοχής των εργαζομένων, μείωση γραφειοκρατικών επιβαρύνσεων, κ.ά.).
– Προγράμματα εκπαίδευσης εργοδοτών, εργαζομένων και επαγγελματιών υγείας και ασφάλειας (τεχνικών ασφαλείας, ιατρών εργασίας, κ.λπ.), με έμφαση στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Παράλληλα, προβλέπεται να υλοποιηθούν δράσεις ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης εκπαιδευτικών και μαθητών σε όλα τα επίπεδα της εκπαίδευσης.
– Εμβάθυνση της συνεργασίας με τους κοινωνικούς εταίρους τόσο με την αξιοποίηση του Ελληνικού Ινστιτούτου για την Υγεία και Ασφάλεια στην Εργασία (ΕΛΙΝΥΑΕ), του επιστημονικού τους φορέα για τα θέματα υγείας και ασφάλειας στην εργασία, όσο και με την αναβάθμιση του Συμβουλίου Υγείας & Ασφάλειας των Εργαζομένων, του οργάνου τριμερούς διαβούλευσης για τα αντίστοιχα θέματα.
Πολύτιμο εργαλείο ο κοινωνικός διάλογος
Σύμφωνα με την κ. Μπαρδάνη, ο κοινωνικός διάλογος αποτελεί ένα πολύτιμο εργαλείο για τις επιχειρήσεις και για την κοινωνία εν γένει. Όπως τονίζει, «τα μέτρα για την υγεία και την ασφάλεια στην εργασία, που εφαρμόζονται, μέσω του κοινωνικού διαλόγου, συμβάλλουν θετικά στην υγεία των εργαζομένων, μπορούν να βελτιώσουν την κερδοφορία των επιχειρήσεων, μειώνουν το κόστος της ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης και των συχνών απουσιών από την εργασία».
«Κατά καιρούς, υπάρχουν αναφορές σε θέματα υγείας και ασφάλειας στην εργασία και συμφωνίες των μερών σε συλλογικές συμβάσεις εργασίας, τόσο κλαδικές όσο και εθνικές. Όμως, έχουμε πολύ δρόμο ακόμη και πολλά βήματα πρέπει να γίνουν, ώστε οι συμφωνίες που έχουν επιτευχθεί, μέσω διαλόγου και ανταλλαγής απόψεων, να υλοποιούνται και να υπάρχει μία συνέχεια με συγκεκριμένες δράσεις, των οποίων η υλοποίηση να παρακολουθείται και να αξιολογείται. Να θυμίσω ότι και το ΕΛΙΝΥΑΕ αποτελεί “καλή πρακτική” κοινωνικού διαλόγου, καθώς η ίδρυσή του, πριν από 30 χρόνια, αποφασίστηκε μέσα από την Εθνική Γενική Συλλογική Σύμβαση, όταν οι κοινωνικοί εταίροι διέγνωσαν την ανάγκη και τη σπουδαιότητα της συμφωνίας κοινών δράσεων για την υγεία και την ασφάλεια στην εργασία.
Επίσης, στην Εθνική Στρατηγική για την Υγεία και την Ασφάλεια στην Εργασία 2022-2027, ο κοινωνικός διάλογος τίθεται ως βασική προϋπόθεση για την επίτευξη των στόχων που αναφέρονται σε αυτή» σημειώνει η πρόεδρος του ΕΛΙΝΥΑΕ.