Τήρησαν ή δεν τήρησαν τα μέτρα οι νέοι το διάστημα της καθολικής απαγόρευσης; Ποια ήταν τα κυρίαρχα συναισθήματά τους;
Νέα μελέτη με ελληνική υπογραφή – ευρήματα της οποίας δημοσιεύει σήμερα το Healthstories – αποκαλύπτει πώς βλέπουν οι νέοι στη χώρα μας την επιδημία της COVID-19 λοίμωξης, αλλά και πώς νιώθουν για τις κατηγορίες περί ανευθυνότητας, που τους επέρριψαν.
Όπως φαίνεται, λοιπόν, χρειαζόταν μια διαφορετική προσέγγιση απέναντι στους νέους, πιο συγκεκριμένη και πιο στοχευμένη. Οι ίδιοι υποστηρίζουν ότι κανένας δεν τους άκουσε πραγματικά και δεν τους βοήθησε, ώστε να αναπτύξουν τους απαραίτητους μηχανισμούς άμυνας απέναντι στον απειλητικό κορωνοϊό SARS-CoV-2. Αντ’ αυτού τους κατηγόρησαν ότι ευθύνονται για τη διασπορά της νόσου.
Η μελέτη έδειξε ότι οι νέοι δεν τήρησαν τα μέτρα. Πιο συγκεκριμένα, όσοι είχαν υψηλά επίπεδα άγχους και στρες και πίστευαν ότι ο ιός είναι ανεξέλεγκτος, πλένανε ολοένα και αραιότερα τα χέρια τους.
«Αν και θα περίμενε κανείς ότι το άγχος θα λειτουργούσε σαν προειδοποιητικό σημάδι (άγχος-σήμα), για να βοηθήσει έναν άνθρωπο να προσαρμοστεί πιο αποτελεσματικά στην πραγματικότητα και στο ενδεχόμενο απειλής (οπότε θα έπρεπε όσοι έχουν άγχος να τα πλένουν συχνότερα), παρατηρήθηκε το αντίθετο αποτέλεσμα», εξηγεί η Ψυχολόγος, Ερευνήτρια Ψυχιατρικής Επιδημιολογίας, Συντονίστρια της Μονάδας Κοινωνικής Ψυχιατρικής & Ψυχοκοινωνικής Φροντίδας, ΕΠΙΨΥ, Λίλη Πέππου, που συμμετείχε στην ερευνητική ομάδα.
«Αυτό μας οδηγεί στο συμπέρασμα – κρίνοντας και τα ευρήματα σε συνδυασμό – πως το άγχος αυτό έχει μάλλον την ποιότητα του πανικού (κατακλυσμιαίο άγχος). Το άτομο νιώθει ότι δεν μπορεί να προστατευθεί από πουθενά, καθώς η κατάσταση είναι ανεξέλεγκτη. Ως εκ τούτου βραχυκυκλώνει ψυχικά, παραιτείται και δεν τηρεί τα υγειονομικά μέτρα».
«Το εύρημα αυτό μπορεί να ερμηνευθεί ως αποτέλεσμα της θλίψης, που προκύπτει από μια καλύτερη σχέση με την πραγματικότητα (ρεαλισμός). Αλλά και από την απώλεια των ελευθεριών, λόγω αυτής της καλύτερης σχέσης, η οποία με τη σειρά της οδηγεί σε καταθλιπτικό συναίσθημα», λέει η κα Πέππα.
Στη μελέτη συμμετείχαν 1.899 φοιτητές από όλη τη χώρα, ηλικίας από 18 έως 29 ετών.
Η ερευνητική ομάδα, κατόπιν έγκρισης από την Επιτροπή Ηθικής και Δεοντολογίας, απέστειλε email στους βασικούς Πανεπιστημιακούς φορείς της χώρας, προκειμένου να προωθήσουν τη μελέτη στους φοιτητές τους. Στη συνέχεια οι φοιτητές συμπλήρωσαν διαδικτυακά το ερωτηματολόγιο. Η συλλογή των στοιχείων πραγματοποιήθηκε κατά την πρώτη καραντίνα.
Πολλές ώρες εκτός σπιτιού
Το 36% των φοιτητών ανέφερε πως εν μέσω των μέτρων καθολικής απαγόρευσης περνούσε 4-6 ώρες εκτός σπιτιού, το 32.1% 2-4 ώρες και 16.6% 6-8 ώρες. Δηλαδή το 84.7% ανέφερε πως βρισκόταν 2-8 ώρες εκτός σπιτιού. Τα αντίστοιχα ποσοστά στον γενικό πληθυσμό, σε ηλικίες από 18 έως 75 χρόνων, είναι 17,1%.
Το 57.5% ανέφερε πως σπάνια πλένει τα χέρια του / χρησιμοποιεί αντισηπτικό και το 21.1% δεν το κάνει ποτέ (δηλαδή το 78.6% ανέφερε πως πλένει τα χέρια του / χρησιμοποιεί αντισηπτικό σπάνια ή ποτέ, τη στιγμή που το αντίστοιχο ποσοστό στον γενικό πληθυσμό είναι 1,2%).
«Οι ώρες, που περνούσαν οι νέοι εκτός σπιτιού, δεν έχουν να κάνουν με τον φόβο μιας άμεσης μόλυνσης, αλλά ίσως περισσότερο με την διάθεσή τους να μην τηρήσουν έναν κανόνα / νόμο. Επομένως τα ζητήματα, που άπτονται της σχέσης τους με την εξουσία, φαίνεται να υποκινούν τις εν λόγω συμπεριφορές», σχολιάζει η κα Πέππα.
Οι παράγοντες, που βρέθηκαν να σχετίζονται με περισσότερες ώρες εκτός σπιτιού, εν μέσω lockdown ήταν:
Η πεποίθηση ότι ο ιός είναι κατασκευασμένος και ότι η διασπορά του εξυπηρετεί συγκεκριμένους σκοπούς (θεωρίες συνομωσίας) και η εσφαλμένη πεποίθηση ότι είναι σαν εκείνον της γρίπης.
Αντίθετα, όσοι πίστευαν ότι ο ιός είναι ανεξέλεγκτος και ότι μεταδίδεται μέσω του αέρα, παρέμεναν περισσότερες ώρες εντός σπιτιού. Τα ευρήματα αυτά υπογραμμίζουν την ανάγκη καλής ενημέρωσης των νέων αναφορικά με τον ιό, καθώς οι εσφαλμένες πεποιθήσεις μπορούν να επηρεάσουν την τήρηση των μέτρων.
Τους “έστησαν στον τοίχο”
Παρά τη βαρύνουσα σημασία των μέτρων υγιεινής και προστασίας, καταγράφεται διεθνώς μη επαρκής τήρησή τους σε όλες τις φάσεις της πανδημίας.
Σε αυτό το πλαίσιο, οι έφηβοι και οι νέοι ενήλικες έχουν προσελκύσει την προσοχή της επιστημονικής κοινότητας, καθώς αποτελούν την κατεξοχήν ομάδα με πλημμελή τήρηση των μέτρων, με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας να απευθύνει ειδική έκκληση σε αυτούς, υπενθυμίζοντάς τους ότι δεν είναι άτρωτοι.
Ωστόσο η ήπια συμπτωματολογία, που κατά κύριο λόγο εμφανίζουν σε περίπτωση νόσησης, σε συνδυασμό με την ενεργή κοινωνική ζωή και τα μεγάλα κοινωνικά δίκτυα, τους καθιστούν ιδιαίτερα επιρρεπείς στη μετάδοση του ιού (superspreaders) αλλά και «χτυπημένους» από τα περιοριστικά μέτρα.
Πολλοί αναφέρουν πως νιώθουν ότι θυσιάζουν τα καλύτερα χρόνια της ζωής τους για τους μεγαλύτερους, πράγμα που όχι απλά δεν τους αναγνωρίζεται, αλλά στιγματίζονται κιόλας ως απερίσκεπτοι, επιπόλαιοι και «(κορωνο)παρτάκηδες».
Τη μελέτη έκανε το τμήμα Εκπαιδευτικής & Κοινωνικής Πολιτικής του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου, η Α’ Ψυχιατρική Κλινική του ΕΚΠΑ, η Γ’ Ψυχιατρική Κλινική του ΑΠΘ και το Ινστιτούτο Πολιτικής για την Υγεία, υπό τη συνολική επιστημονική ευθύνη του Καθηγητή Πολιτικής Υγείας Κυριάκου Σουλιώτη.
Ουσιαστικά πρόκειται για σειρά μελετών, με αντικείμενο τις ψυχοκοινωνικές επιπτώσεις της επιδημίας. Οι μελέτες έχουν το ακρώνυμο ΑΠΟΨΙΣ (Αποτύπωση Ψυχοκοινωνικής Ισορροπίας) και μία από αυτές επικεντρώθηκε στους νέους ενήλικες.
Η επεξεργασία περαιτέρω ευρημάτων είναι σε εξέλιξη.