Ο όρος mobbing που έδωσε και την ονομασία στο σύνδρομο, προέρχεται από την αγγλική λέξη mob που στα ελληνικά σημαίνει επιτίθεμαι, ενοχλώ, περικυκλώνω, ενώ συνήθως αποδίδεται ως «ψυχολογική τρομοκρατία» ή «ηθική παρενόχληση» που δέχονται στο εργασιακό περιβάλλον τους από τους ιεραρχικά ανώτερους και από τους συναδέλφους τους οι, για διάφορους λόγους, ανεπιθύμητοι εργαζόμενοι προκειμένου να ωθηθούν να εγκαταλείψουν την δουλειά τους.
Κατά τον διεθνούς φήμης Γερμανό ψυχολόγο Heinz Leymann, το mobbing ορίζεται ως η εχθρική και ανήθικη επικοινωνία, η οποία κατευθύνεται με συστηματικό τρόπο από ένα ή λίγα άτομα κυρίως προς ένα άτομο το οποίο, λόγω της συστηματικής αυτής παρενόχλησης, ωθείται σε μια αβοήθητη και ανυπεράσπιστη θέση.
Πώς εκδηλώνεται το mobbing
- Γελοιοποίηση εργαζομένου-ων
- Περιθωριοποίηση, απομόνωση, εξαίρεση από τις δραστηριότητες του οργανισμού
- Λιγότερη αμοιβή σε σχέση με άλλους εργαζόμενους
- Ανάθεση καθηκόντων άσχετων με τις δεξιότητες-ικανότητες για τις οποίες έχεις προσληφθεί
- Προσβολές, αβάσιμες κατηγορίες, εξευτελισμός, διαστρέβλωση αλήθειας σχετικά με καταστάσεις που αφορούν την εργασία
- Έλλειψη ενημέρωση σχετικά με εξελίξεις/πληροφορίες που αφορούν τη εργασία σου
- Υπερβολική επιβάρυνση με εργασιακά καθήκοντα ή/και λογοκρισία σχετικά με την εργασία
- Απειλές σχετικά με τη σωματική ακεραιότητα του εργαζομένου
Μέσα από το mobbing, το θύμα-εργαζόμενος (κάτι σαν τον μαθητή του bullying) υφίσταται συστηματική ψυχολογική επίθεση, στην ουσία δηλαδή τρομοκρατία, η οποία μπορεί να εκδηλώνεται με διάφορους τρόπους από τη μεριά του δράστη.
Και όλα αυτά με απώτερο σκοπό την προσβολή της προσωπικότητας του ατόμου – εργαζομένου και με αντίστοιχα καταστροφικά αποτελέσματα για την υγεία, σωματική και ψυχική, τόσο του ιδίου όσο και κατ’ επέκταση και της οικογένειάς του.
Επιπλέον το mobbing, ως εσκεμμένη ηθική παρενόχληση στους χώρους εργασίας, αποτελεί αιτία για εκδήλωση πληθώρας σοβαρών ψυχικών και σωματικών νοσημάτων, που πλέον συνδέονται άμεσα με το εργασιακό στρες, πολλώ μάλλον όταν αυτό οδηγεί στο λεγόμενο “burn-out” (σύνδρομο της ολοκληρωτικής εξάντλησης του εργαζομένου που αδυνατεί πλέον εξ αυτού να ασκήσει τα επαγγελματικά του καθήκοντα).
Δικαιώματα του εργαζομένου σε περίπτωση mobbing
Η προστασία του εργαζομένου από συμπεριφορές mobbing δεν ρυθμίζεται ειδικά στο ισχύον νομοθετικό πλαίσιο, με αποτέλεσμα να εφαρμόζονται οι γενικές διατάξεις περί προσβολής της προσωπικότητας. Έτσι, ο εργαζόμενος που υφίσταται «mobbing» έχει τις εξής δυνατότητες:
- Να αξιώσει από τον εργοδότη την άρση της προσβολής και την παράλειψή της στο μέλλον
- Να αξιώσει την καταβολή χρηματικής ικανοποίησης λόγω ηθικής βλάβης, καθώς και αποζημίωση για οποιαδήποτε τυχόν θετική (υλική) ζημία υπέστη,
- Να θεωρήσει την συμπεριφορά που υφίσταται ως «μονομερή βλαπτική μεταβολή» (δηλαδή εξαναγκασμό σε παραίτηση) και συνακόλουθα να αξιώσει την καταβολή αποζημίωσης απόλυσης, όπως ακριβώς θα είχε δικαίωμα να πράξει αν είχε χωρήσει καταγγελία της σύμβασης εργασίας,
- Να ασκήσει αγωγή κατά του εργοδότη για αποζημίωση εργαζομένου σε περίπτωση πρόκλησης εργατικού ατυχήματος ή επέλευσης επαγγελματικής νόσου,
- Να προβεί σε αναφορά στην Επιθεώρηση Εργασίας,
- Να υποβάλει μήνυση για παραβίαση της αρχής ίσης μεταχείρισης, καθώς και για κατά περίπτωση επιμέρους στοιχειοθετούμενα αδικήματα του ποινικού κώδικα, όπως η εξύβριση (361 ΠΚ), η συκοφαντική δυσφήμιση (363 ΠΚ), η εκβίαση (385 ΠΚ) κλπ.
Ο εργαζόμενος διαθέτει εκ του νόμου ευρείες δυνατότητες για να προστατευθεί από οποιαδήποτε εχθρική ή καταχρηστική συμπεριφορά, ωστόσο τα νομικά μέσα προστασίας που πρέπει να ακολουθεί κατά περίπτωση εξαρτώνται πάντοτε από τις ιδιαίτερες περιστάσεις της κάθε υποθέσεως. Στο πλαίσιο αυτό, κρίσιμη αποβαίνει η συμβολή δικηγόρου εξειδικευμένου σε θέματα εργατικού δικαίου, ο οποίος θα καθοδηγήσει τον εργαζόμενο ως προς τα δικαιώματά του και τους τρόπους με τους οποίους μπορεί να τα προστατεύσει αποτελεσματικά.