Η βία κατά των γυναικών αποτελεί παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Είναι ταυτόχρονα ένα πρόβλημα υγείας και οικονομίας, καθώς πλήττει την ψυχική και σωματική υγεία των γυναικών και συνδέεται με την ανεργία και τη φτώχεια τους.
Η βία κατά των γυναικών περιλαμβάνει την ενδοοικογενειακή βία, τον βιασμό εντός και εκτός πολέμων, τη σεξουαλική κακοποίηση κοριτσιών, τη σεξουαλική παρενόχληση, το εμπόριο γυναικών, τον ακρωτηριασμό των γεννητικών οργάνων νεαρών γυναικών και τον εξαναγκασμό παιδιών σε γάμο και σε αναπαραγωγή. Περιλαμβάνει επίσης τα εγκλήματα «τιμής» και έθιμα όπως το Sati (καύση ή ταφή γυναικών που είχαν χηρέψει σε Ινδία, Νεπάλ κλπ.).
Η ενδοοικογενειακή βία σήμερα στην Ελλάδα είναι ποινικό αδίκημα (νόμος 3500/2006) και μάλιστα αδίκημα που διώκεται αυτεπάγγελτα, δηλαδή δε χρειάζεται μήνυση εκ μέρους του θύματος για τη δίωξη του δράστη.
Τον Απρίλιο του 2020 τα περιστατικά βίας (Διμηνιαίο Ενημερωτικό Δελτίο ΓΓΟΠΙΦ Μάρτιος-Απρίλιος 2020) ξεπέρασαν τα 1.000, ενώ τους 3 πρώτους μήνες ήταν γύρω στα 300/μήνα.
Το πρώτο πεντάμηνο του 2021 οι ψυχολόγοι και κοινωνιολόγοι της γραμμής SOS 15900 έχουν δεχθεί 3.497 κλήσεις, εκ των οποίων 2.376 αφορούν περιστατικά βίας. Τα 1.361 είναι καταγγελίες ενδοοικογενειακής βίας, τα 69 σεξουαλικής παρενόχλησης και 36 βιασμού.
Τα στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας αναφέρουν ότι ο γυναίκες όλων των ηλικιών μπορεί να παραμένουν σε κακοποιητικές σχέσεις για διαφόρους λόγους, όπως για παράδειγμα, ο φόβος για αντίποινα από τον δράστη, n έλλειψη εναλλακτικών μέσων οικονομικής στήριξης, n ανησυχία για τα παιδιά τους, η έλλειψη υποστήριξης από την οικογένεια και τους φίλους, το στίγμα ή ο φόβος απώλειας επιμέλειας παιδιών που σχετίζονται με διαζύγιο και n ελπίδα ότι ο σύντροφος θα αλλάξει.
Οι Επισκέπτες Υγείας ως επαγγελματίες υγείας έχουν την εκπαίδευση και τη δυνατότητα να βρεθούν κοντά στα θύματα ενδοοικογενειακής βίας αξιοποιώντας την κατ οίκον επίσκεψη και τη θέση τους σε δομές (κέντρα Υγείας, ΤΟΜΥ, σχολικό περιβάλλον) ώστε να εντοπίσουν, να υποστηρίξουν και κυρίως να αποτελέσουν τον συνδετικό κρίκο των θυμάτων με υπηρεσίες και δομές υποστήριξης.
Επιπλέον, έχουν τη δυνατότητα να δράσουν προληπτικά ενημερώνοντας και διαμορφώνοντας μελλοντικούς ενήλικες με υγιή πρότυπα συμπεριφοράς (σχολικός Επισκέπτης Υγείας) αλλά και συμβουλευτικά σε συλλογικό επίπεδο.
Ο Πανελλήνιος Σύλλογος Επισκεπτών Υγείας ως αρμόδιος φορέας σε θέματα Προαγωγής και Αγωγής Υγείας δηλώνει δυναμικό παρόν για την δημιουργία και υλοποίηση προγραμμάτων που θα προλάβουν περιστατικά σαν αυτά που τους τελευταίους μήνες αυξάνονται ανησυχητικά και στη χώρα μας.
Συμβουλές των Επισκεπτών Υγείας
Τι μπορούμε να κάνουμε για την εξάλειψη της βίας κατά των γυναικών σε συλλογικό επίπεδο:
- Να αντισταθούμε στη διάδοση αντιλήψεων, πεποιθήσεων και πρακτικών, που ενοχοποιούν ή αξιολογούν αρνητικά γυναίκες και κορίτσια, και συμβάλλουν στη διατήρηση της βίας, π.χ. ότι οι γυναίκες ευθύνονται για τα δεινά των ανδρών, με έναρξη το «προπατορικό αμάρτημα».
- Να δείξουμε αλληλεγγύη στους φορείς που αγωνίζονται για την εξάλειψη της βίας κατά των γυναικών, π.χ. να στηρίξουμε οικονομικά τις δράσεις τους ή να δώσουμε λίγο από το χρόνο μας για να βοηθήσουμε ως εθελοντές.
- Να συμμετέχουμε σε δημόσιες συζητήσεις και πρακτικές, δια-ζώσης ή δια-δικτυακές, που προάγουν την ενημέρωση του κοινού και την εξάλειψη της βίας και να πιέζουμε για την υιοθέτηση πολιτικών και πρακτικών, που προωθούν την ισότητα ανάμεσα στα δυο φύλα .
- Να πολεμάμε κάθε μορφής βίας, ο καθένας με τα εργαλεία που διαθέτει. Σε αυτό το πλαίσιο, ο καλλιτέχνης Alexandro Palombo αλλάζει τον κόσμο των καρτούν, για να ρίξει φως στον τρόμο της ενδοοικογενειακής βίας. Στη σειρά «Όχι βία στις γυναίκες» μετατρέπει γνωστά μας κινούμενα σχέδια σε θύματα κακοποίησης. Το αποτέλεσμα είναι εικόνες γνώριμες αλλά και βαθιά ενοχλητικές.
Οι συνέπειες της ενδοοικογενειακής βίας, όσον αφορά στις γυναίκες και τα κορίτσια καλύπτουν ευρύ φάσμα, από τη δημιουργία ψυχοπαθολογίας, κυρίως καταθλιπτικού τύπου, έως την ανεργία, τη φτώχεια και το θάνατο.
Τι μπορώ να κάνω αν γνωρίζω μια γυναίκα/ένα κορίτσι, που αντιμετωπίζει βία/ κακοποίηση;
- Θυμάμαι ότι η βία στις ενδοοικογενειακές σχέσεις είναι πολύπλοκο ζήτημα. Δεν υπάρχουν εύκολες λύσεις.
- Δε γίνομαι ούτε «σωτήρας» ούτε «ανακριτής». Δεν πιέζω τη γυναίκα/ κορίτσι να πάρει αποφάσεις, δε λέω «δεν καταλαβαίνω γιατί μένεις μαζί του», δε ρωτάω λεπτομέρειες συμβάντων χωρίς να ξέρω πώς θα διαχειριστώ τις αποκαλύψεις της γυναίκας/ κοριτσιού.
- Ακούω, δεν επικρίνω τις αντιδράσεις της γυναίκας, άμεσα ή έμμεσα π.χ. δεν ρωτάω γιατί δεν έφυγες νωρίτερα.
- Αποφεύγω να ταυτιστώ με τα συναισθήματα της φίλης/ γνωστής μου.
- Ρωτώ ξεκάθαρα τι είδους βοήθεια θα ήθελε να της προσφέρω, π.χ. ρωτάω: θέλεις να μάθω που μπορείς να απευθυνθείς για βοήθεια;
- Δε δίνω υποσχέσεις που δεν μπορώ να κρατήσω, π.χ. δεν υπόσχομαι σε ένα νεαρό κορίτσι θύμα βίας ότι «δε θα το πω πουθενά».
- Ζητάω βοήθεια από εξιδεικευμένους φορείς για να βοηθήσω τη φίλη/ γνωστή μου.
Τι είναι βοηθητικό να γνωρίζω ως γυναίκα/ κορίτσι:
- Καμιά γυναίκα ή κορίτσι δεν ευθύνεται για τη βία που κάποιος επιλέγει να ασκήσει επάνω τους. Αυτός και μόνο αυτός που ασκεί τη βία είναι υπεύθυνος για την εκδήλωσή της και για τη συμπεριφορά του.
- Μπορώ να μιλήσω αρχικά σε ανθρώπους που εμπιστεύομαι για την εμπειρία μου.
- Μπορώ να ζητήσω βοήθεια από ειδικά, οργανωμένα πλαίσια, φορείς και ειδικούς, από ομάδες αυτοβοήθειας, μέσα σε δράσεις αλληλεγγύης και από άτομα, που έχουν εκπαιδευτεί ή έχουν ευαισθητοποιηθεί στην πολυπλοκότητα της γυναικείας κακοποίησης.
- Έχω κατά νου ότι τα διαδεδομένα ιατρικά ή ψυχολογικά μοντέλα παρέμβασης μπορούν να «προκαλέσουν περαιτέρω βλάβη», αντί να βοηθήσουν.
- Όταν βιώνω βία, είναι βοηθητικό να επιδιώξω να ζητήσω βοήθεια για την κατάστασή που αντιμετωπίζω, αλλά δε χρειάζεται να ακολουθήσω ψυχιατρικές θεραπείες με αντικαταθλιπτικά για να αντιμετωπίσω τα αποτελέσματα της βίας αυτής.
- Μπορώ να καταγγείλω τη βία που υφίσταμαι στο αστυνομικό τμήμα της περιοχής μου. Ο νόμος 3500/2006 υποχρεώνει την αστυνομία να δεχθούν την καταγγελία μου και τους απαγορεύει να προσπαθήσουν να με αποτρέψουν από την υποβολή μήνυσης. Ο νόμος 3500 με προστατεύει.
- Όταν έχω υποστεί σωματικές βλάβες, πρέπει να βγάλω φωτογραφίες των βλαβών και πρέπει να απευθυνθώ άμεσα σε νοσοκομείο, που θα τις καταγράψει, αφού τους έχω εξηγήσει το λόγο της επίσκεψής μου. Ζητώ να καταγραφεί το περιστατικό στο βιβλίο συμβάντων του νοσοκομείου και ζητάω αντίγραφο της καταγραφής αυτής.
- Μπορώ να οργανωθώ: Χρειάζομαι να συγκεντρώσω αποδεικτικά στοιχεία της κακοποίησης που υφίσταμαι (φωτογραφίες, καταγγελίες, ημερολόγια) και να τα φυλάω σε ασφαλές σημείο.
- Μπορώ να οργανωθώ: Χρειάζομαι σχέδιο διαφυγής, π.χ. να έχω φυλαγμένα ρούχα, χρήματα, αποδεικτικά στοιχεία κακοποίησης σε ασφαλές σημείο και και να καταρτίσω ένα σχέδιο για το πώς μπορώ να απομακρυνθώ με ασφάλεια αν αισθάνομαι ότι απειλείται η ζωή μου ή των παιδιών μου ή δεν αντέχω άλλο.
- Μπορώ να ξαναφτιάξω ένα υποστηρικτικό περιβάλλον, που θα με βοηθήσει, π.χ. να προσεγγίσω μια παλιά φίλη, που μπορεί να δώσει χρήματα, στέγη, μια γειτόνισσα που μπορεί να ειδοποιήσει την αστυνομία.
Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι τόσο στην Αθήνα όσο και στην επαρχία, υπάρχουν ευαισθητοποιημένοι φορείς και οργανώσεις, που προσφέρουν υποστήριξη σε γυναίκες και κορίτσια θύματα ενδοοικογενειακής βίας.
Ποιοι φορείς υπάρχουν που προσφέρουν υπηρεσίες για τις γυναίκες και τα νεαρά κορίτσια;
- 15900, 210 32 20 900 Γραμμή SOS (Γενικής Γραμματείας Ισότητας, για τη βία κατά των γυναικών)
- Κέντρα Υποδοχής Κακοποιημένων Γυναικών
Αθήνα: 210 52 35 318 / 210 52 35 250
Πειραιάς: 210 41 12 091 / 210 41 29 101 - Ξενώνας Κακοποιημένων Γυναικών
Τηλ. 210 52 44 657 - Δίκτυο για την Καταπολέμηση της Ανδρικής Βίας κατά των Γυναικών
Τηλ. 210 38 28 126 - Κέντρο Ισότητας
Τηλ. 210 38 98 000 - Κέντρο Κακοποιημένης Γυναίκας
Γραμμή SOS: 210 52 35 318 / 210 41 12 091 (9.00 π.μ. – 6.00 μ.μ.)
Γραμμή SOS: 210 32 20 900 (6.00 μ.μ. – 10.00 μ.μ.)
Γραμμή κατά της Οικογενειακής Βίας “ΔΙΠΛΑ ΣΟΥ”
Γραμμή SOS: 800 11 88 881 /210 77 86 800
W.I.N Hellas: 11707.
Αν και οι παραπάνω παραπομπές αφορούν κυρίως στην περιοχή της Αττικής, Κέντρα και Ξενώνες για την κακοποιημένη γυναίκα έχουν επίσης αναπτυχθεί σε πολλές πόλεις της επαρχίας.
Διαβάστε επίσης
Λονδίνο: Εκατοντάδες παιδιά θύματα κακοποίησης στις κοινωνικές υπηρεσίες