Η ανατάραξη της καθημερινότητάς μας λόγω της πανδημίας έφερε μεγάλες ανατροπές όχι μόνο στο πρόγραμμα μας αλλά και στον ψυχισμό μας. Έχει αναφερθεί ότι τα ψυχικά νοσήματα, οι διαταραχές ύπνου και η ενδοοικογενειακή βία είναι από τα πιο συχνά φαινόμενα που παρατηρήθηκαν μέσα στην καραντίνα.
Οι επιπτώσεις της καραντίνας σε συλλογικό και προσωπικό επίπεδο είναι πολλές και αναμφισβήτητες. Σήμερα όμως, λόγος γίνεται για «επανένταξη», «επιστροφή στην κανονικότητα» και «άρση των μέτρων», αντικαθιστώντας στο λεξιλόγιο μας τις λέξεις «καραντίνα», «νέα μέτρα» και «περιορισμός κυκλοφορίας», μας λέει η Λίνα Καφρίτσα, MSc Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας/ Ψυχοθεραπεύτρια.
Καλούμαστε, λοιπόν, να ζήσουμε την ζωή που τόσο αναπολούσαμε μέσα στην καραντίνα, να ενταχθούμε στην «κανονικότητα», προσέχοντας και τηρώντας ταυτόχρονα, τα απαραίτητα μέτρα προστασίας.
Γιατί όμως είναι τόσο δύσκολο να προσαρμοστούμε σε όλο αυτό εκ νέου; Γιατί δυσκολευόμαστε να “ανακτήσουμε” την πρότερη ζωή μας;
Πολλοί αναφέρουν ότι τους είναι δύσκολο να συνηθίσουν την εστίαση ανοιχτή, φοβούνται ακόμα να έρθουν σε επαφή με κόσμο, ακόμα και εμβολιασμένοι ή με σωστή χρήση της μάσκας.
Πλέον, ο συνωστισμός που θα έβλεπες μια συνηθισμένη Παρασκευή στην Ερμού μοιάζει σαν δοκιμασία επιβίωσης, ενώ τα μαγαζιά εστίασης με αρκετό κόσμο συχνά αποφεύγονται, ακόμη και αν τηρούν τα απαραίτητα μέτρα προστασίας για τους πολίτες.
Ας δούμε συνοπτικά τους λόγους που μας αναστέλλουν από μια “κανονική”, όπως την γνωρίζαμε ζωή:
Η κούραση
Ένα άλλο κοινό βίωμα είναι η κούραση. Η τηλεργασία και η τη εκπαίδευση μας διευκόλυνε τόσο καιρό διότι υπήρχε μια αναφορά στην «προηγουμένη κανονικότητά» μας, απαιτώντας από εμάς όμως υπερβολική συγκέντρωση, πνευματική κούραση και καταπόνηση των ματιών λόγω χρήσης του Υ/Η.
Μετά την άρση των μέτρων, ακόμα και μια μικρή διαδρομή από το σπίτι στην δουλειά ή και η συναναστροφή με κόσμο στο περιβάλλον εργασίας είναι δραστηριότητες που προκαλούν κούραση. Σε όλο αυτό, σημαντικό ρόλο παίζει και η υψηλή θερμοκρασία που και υπό φυσιολογικές συνθήκες, κουράζει και είναι αφόρητη.
Η φοβία
Μέχρι τώρα θεωρητικά, θα έπρεπε όλοι μας να γνωρίζουμε απ’ έξω και ανακατωτά το τρίπτυχο που κυριαρχεί για την αυτοπροστασία μας από την πανδημία: μάσκα – πλύσιμο χεριών – αποστάσεις. Και ξανά πλύσιμο, και διπλή μάσκα και μεγαλύτερες αποστάσεις. Η φυσική απόσταση που κρατάμε για να αποφύγουμε την μετάδοση μπορεί να ερμηνευθεί και μεταφορικά ως ψυχική απόσταση.
Το μυαλό μας γυρίζει συνεχώς γύρω από τον αριθμό μικροβίων που βρίσκονται στο κύπελο καφέ που μας έφτιαξε ο μπαρίστα, και μια σχεδόν ακατανίκητη επιθυμία να λούσουμε τα χεριά μας με αντισηπτικό μόλις απομακρυνθούμε λίγα μέτρα από το μαγαζί. Τα περιστατικά αρρωστοφοβίας ή ψυχαναγκαστικών διαταραχών σχετικές με αρρώστιες έχουν αυξηθεί κατά πολύ αυτό το διάστημα καθώς η ισορροπία μεταξύ προσοχής και εμμονής χωρίζεται μόνο από μια λεπτή γραμμή.
Η συνήθεια
Ο πρώτος λόγος είναι ότι ο ανθρώπινος εγκέφαλος αρέσκεται στην «κανονικότητα». Για όποια συνήθεια και αν μιλάμε, είτε είναι το κάπνισμα, είτε είναι να πηγαίνουμε για τρέξιμο κάθε μέρα στις 8 το πρωί, ο εγκέφαλος προγραμματίζει το σώμα μας αναλόγως.
Έτσι, όταν έχουμε συνηθίσει 1,5 χρόνο να έχουμε περιορισμένες κοινωνικές επαφές, κληθήκαμε να βρούμε καινούργιους τρόπους εκτόνωσης και διασκέδασης, πράγματα που πριν την καραντίνα μάς φαινόντουσαν διασκεδαστικά και εκτονωτικά, πλέον να μην έχουν αυτό τον ρόλο. Η κανονικότητά μας έχει επαναπροσδιοριστεί, ακριβώς όπως και τα χόμπι μας.
Θεωρίες συνομωσίας
Τσιπάκια στα εμβόλια, θανατηφόρες παρενέργειες, αρνητές του κορωνοϊού και τώρα του εμβολίου έχουν κάνει την εμφάνιση τους από τις αρχές της πανδημίας, καθώς η καταστροφολογία και η σχεδόν εμμονική καταμέτρηση των κρουσμάτων ανά μέρα στις ειδήσεις πυροδοτούν τις παραπάνω απόψεις.
Αυτό πιθανόν να συμβαίνει για τον εξής λόγο: όπως ακριβώς και στις ψυχωτικές/ παρανοϊκές διαταραχές το άτομο δημιουργεί μια παρανοϊκή ιδέα για να αντέξει μια πολύ επίπονη πραγματικότητα (συνήθως λόγω κάποιου τραύματος του παρελθόντος), έτσι και η ανθρωπότητα προσπαθεί να προστατέψει τον ψυχισμό της απέναντι από μια πραγματικότητα που είναι δύσκολο να την κατανοήσει/ αντέξει ψυχικά.
Με αυτού του είδους τις ιδέες, που δεν στηρίζονται επιστημονικά, ο άνθρωπος πασχίζει να νοηματοδοτησει και να κατανοήσει με έναν τρόπο αυτά που συμβαίνουν, διότι ενδόμυχα παλεύει να ακυρώσει αυτό που συμβαίνει στην πραγματικότητα, λόγω της επίπονης του φύσης.
Προς μια νέα κανονικότητα
Η κανονικότητα λοιπόν, δεν είναι πλέον έτσι όπως την ξέραμε, την φανταζόμασταν ή την αναπολούσαμε τα βράδια της καραντίνας στον καναπέ μας, ευχόμενοι να αγκαλιάζουμε τους αγαπημένους μας ή να πίνουμε ένα ποτό στο αγαπημένο μας μπαρ. Έχει επαναπροσδιοριστεί, έχει εμπλουτιστεί και έχει αλλάξει. Και όπως συμβαίνει μετά από κάθε αλλαγή, στην αρχή υπάρχει αντίσταση από μέρους μας.
Άλλωστε, για κάθε δράση, υπάρχει και η αντίστοιχη αντίδραση. Η συνήθεια, η κούραση, οι φοβίες και όλες οι θεωρίες περί κορωνοϊού είναι εδώ για να μείνουν, κυρίως για να μας βοηθήσουν να καταλάβουμε και να δώσουμε το δικό μας νόημα περί πανδημίας.
Είναι φυσιολογικές αντιδράσεις και ειδικά μετά από ένα συλλογικό «τραυματικό» γεγονός, το οποίο άγγιξε και επηρέασε βασικές μας ελευθερίες και μας έφερε αντιμέτωπους με το ένστικτο του θανάτου. Είναι όμως το τέλος μιας εποχής, ή υπάρχει και συνέχεια;