Νεότερες εξελίξεις στη διάγνωση και τη θεραπεία του κερατόκωνου και της διαβητικής αμφιβληστροειδοπάθειας, έρχονται με την πρόοδο της ιατρικής τεχνολογίας και της επιστημονικής γνώσης για τους υποκείμενους μηχανισμούς τους.
Εξελιγμένα οφθαλμολογικά συστήματα, τεχνητή νοημοσύνη, νέα υλικά – εμφυτεύματα και γονιδιακές θεραπείες επιστρατεύονται για να αντιμετωπίσουν τον κερατόκωνο και τη διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια, που προσβάλλουν δεκάδες χιλιάδες ασθενείς στη χώρα μας. Ταυτοχρόνως εξελίσσονται ήδη υπάρχουσες τεχνικές, ενώ οι σύγχρονες φαρμακευτικές θεραπείες μπορεί να βελτιώσουν την όραση και την ποιότητα ζωής των πασχόντων.
Νεότερες εξελίξεις για τον κερατόκωνο
Ο κερατόκωνος είναι μία προοδευτικά εξελισσόμενη οφθαλμική νόσος, στην οποία παρατηρείται παθολογική λέπτυνση των ινών κολλαγόνου του κερατοειδή χιτώνα, του πρόσθιου τμήματος του οφθαλμού. Η βασική συνέπεια είναι η μεταβολή του σχήματος και της καμπυλότητας του κερατοειδή από σφαιρικό σε κωνικό, γεγονός που μπορεί να επηρεάσει σε μεγάλο βαθμό την όραση.
«Οι εξελίξεις στη διάγνωση και τη θεραπεία του κερατόκωνου προσφέρουν νέες ελπίδες για βελτίωση της ποιότητας ζωής των ασθενών. Νέες τεχνολογίες, όπως η μικροσκοπία Brillouin, επιτρέπουν τη μελέτη του κερατοειδή και τη βαθύτερη κατανόηση της αρχιτεκτονικής και των μηχανικών ιδιοτήτων του, γεγονός που έχει κρίσιμη σημασία για την έγκαιρη διάγνωση. Σε αυτήν μπορεί να συμβάλλει επίσης η μελέτη του μικροβιώματος του κερατοειδή. Πρόκειται για τις αποικίες των βακτηρίων, που εκ φύσεως υπάρχουν στην επιφάνειά του.
Στη βελτίωση της διάγνωσης συμβάλλουν επίσης οι εξελίξεις σε μεθόδους όπως η οπτική τομογραφία συνοχής (OCT), η τοπογραφία με χρήση τεχνητής νοημοσύνης και η ευαίσθητη στο πολωμένο φως τομογραφία (polarized sensitive OCT), η οποία διακρίνει τη διάταξη των ινών του κολλαγόνου από τις οποίες αποτελείται ο κερατοειδής.
«Σημαντικές είναι επίσης οι μελέτες σε μοριακό επίπεδο, με θεραπείες που στοχεύουν στην αύξηση της έκφρασης του ενζύμου LOX (λυσυλοξειδάση). Το ένζυμο αυτό συνδέεται με τον κερατόκωνο, μέσω του ρόλου του στη διατήρηση της δομής του κερατοειδούς. Η αύξηση της έκφρασής του και η μείωση των βιοδεικτών φλεγμονής υπόσχονται ακόμα πιο ακριβή και εξατομικευμένη διάγνωση», τονίζει ο κ. Μπαλίδης.
Ωστόσο πολλές εξελίξεις υπάρχουν και στις θεραπευτικές προσεγγίσεις για τον κερατόκωνο. Εφαρμόζονται νέες παραλλαγές των ενδοκερατικών δακτυλίων (ειδικά εμφυτεύματα), που συμπεριλαμβάνουν συνδυασμούς εμφυτεύσεων δύο ή ακόμα και τριών δακτυλίων μαζί σε κατάλληλες κερατοειδικές θέσεις. Διεξάγονται επίσης μελέτες κατά τις οποίες πραγματοποιείται σκλήρυνση των δακτυλίων, πριν από την εισαγωγή τους στον οφθαλμό του ασθενούς.
Επιπλέον, διερευνάται η ενίσχυση του κερατοειδή με ενδοστρωματική μεταμόσχευση και ενθέματα διασυνδεδεμένου κολλαγόνου. Εφαρμόζονται νέα πρωτόκολλα στη διασύνδεση κερατοειδή (corneal cross linking – CXL) και δοκιμάζεται ο ποσοτικός προσδιορισμός της διασύνδεσης κολλαγόνου μέσω της μέτρησης της ακτινοβολίας φθορισμού.
Νεότερες εξελίξεις για τη διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια
Σημαντικές εξελίξεις υπάρχουν και στη διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια. Είναι μία συχνή και σοβαρή οφθαλμική επιπλοκή του σακχαρώδη διαβήτη, η οποία οφείλεται στις αλλοιώσεις που προκαλεί η συνεχής υπεργλυκαιμία (δηλαδή το αυξημένο σάκχαρο) στα αγγεία του αμφιβληστροειδή χιτώνα, στο οπίσθιο τμήμα του οφθαλμού.
Τα αμφιβληστροειδικά αγγεία των ασθενών με διαβήτη συνήθως παρουσιάζουν διαρροή αίματος και μικροαποφράξεις, που έχουν ως επακόλουθο την ανάπτυξη παθολογικών νεοαγγείων. Τα νεοαγγεία προκαλούν αιμορραγία και νέκρωση ιστού στο εσωτερικό του ματιού.
«Η διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια είναι μία προοδευτικά εξελισσόμενη οφθαλμοπάθεια. Πρέπει να αντιμετωπίζεται εγκαίρως και σωστά, διαφορετικά έχει σοβαρές συνέπειες στην όραση. Οι πρόσφατες επιστημονικές εξελίξεις έχουν φέρει σημαντικές αλλαγές στην πρόληψη και αντιμετώπιση των οφθαλμικών επιπλοκών του σακχαρώδη διαβήτη. Η καλύτερη ρύθμιση της νόσου μέσω νεότερων φαρμακευτικών θεραπειών, όπως οι αναστολείς SGLT2 και οι αγωνιστές του GLP-1, έχει συσχετιστεί με μείωση του κινδύνου εμφάνισης ή εξέλιξής της.
Επιπλέον, οι ενδοϋαλοειδικές ενέσεις με τα φάρμακα της κατηγορίας των αντι-VEGF έχουν καθιερωθεί ως η βασική θεραπεία για το διαβητικό οίδημα της ωχράς κηλίδας. Αυτό εκδηλώνεται όταν συσσωρεύεται υγρό στις στοιβάδες του αμφιβληστροειδούς στο κεντρικό τμήμα του όπου βρίσκεται η ωχρά κηλίδα. Το διαβητικό οίδημα της ωχράς μπορεί να εκδηλωθεί σε οποιοδήποτε στάδιο της διαβητικής αμφιβληστροειδοπάθειας. Αποτελεί μία από τις σημαντικότερες αιτίες μείωσης της οπτικής οξύτητας των διαβητικών ασθενών. Οι νέες, παρατεταμένης δράσης μορφές των αντι-VEGF προσφέρουν καλύτερα αποτελέσματα με λιγότερες επισκέψεις για τον ασθενή.
Εξίσου σημαντική είναι και η τεχνολογική πρόοδος στην οφθαλμολογική απεικόνιση, η οποία έχει αλλάξει ριζικά τη διάγνωση και την παρακολούθηση της διαβητικής αμφιβληστροειδοπάθειας. Η οπτική τομογραφία συνοχής (OCT) και η OCT-αγγειογραφία (OCTA) επιτρέπουν την μη επεμβατική (και χωρίς σκιαστικό), λεπτομερή απεικόνιση των αγγειακών και δομικών στοιχείων του αμφιβληστροειδή, εντοπίζοντας βλάβες σε πρώιμα στάδια.
Αξίζει να σημειωθεί πως τα συστήματα τεχνητής νοημοσύνης προσφέρουν πλέον τη δυνατότητα αυτόματου ελέγχου των φωτογραφιών του βυθού του οφθαλμού, διευκολύνοντας την έγκαιρη ανίχνευση της διαβητικής αμφιβληστροειδοπάθειας και ενισχύοντας τα μαζικά προγράμματα προληπτικού ελέγχου, ακόμα και σε απομακρυσμένες γεωγραφικές περιοχές.
«Η σύγχρονη προσέγγιση δίνει έμφαση στη στενή συνεργασία ενδοκρινολόγων και οφθαλμιάτρων, με στόχο την εξατομικευμένη και ολιστική φροντίδα του διαβητικού ασθενή. Ερευνητικά, διερευνώνται νέοι βιοδείκτες και γονιδιακές θεραπείες που στοχεύουν στην πρόληψη της μικροαγγειακής βλάβης. Οι εξελίξεις αυτές προσφέρουν βάσιμη αισιοδοξία ότι τα επόμενα χρόνια η απειλή της τύφλωσης λόγω διαβήτη θα μειωθεί δραστικά, βελτιώνοντας ουσιαστικά την ποιότητα ζωής εκατομμυρίων ανθρώπων στον πλανήτη», προσθέτει η κυρία Κουτσιούκη.
*Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Κερατόκωνου (10 Νοεμβρίου) και την Παγκόσμια Ημέρα Διαβήτη (14 Νοεμβρίου) και στο πλαίσιο του ετήσιου προγράμματος Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης που υλοποιεί, το Ινστιτούτο Οφθαλμολογίας & Μικροχειρουργικής Ophthalmica προσφέρει έως το τέλος Νοεμβρίου προληπτικό οφθαλμολογικό έλεγχο (check up) με 60€.
Ο έλεγχος περιλαμβάνει κλινική εξέταση από οφθαλμίατρο, βυθοσκόπηση, μέτρηση της οπτικής οξύτητας, τονομέτρηση (μέτρηση της ενδοφθάλμιας πίεσης), ανίχνευση διαθλαστικών ανωμαλιών (μυωπία, υπερμετρωπία, αστιγματισμό) ή άλλων οφθαλμικών κατατάσεων. Οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να ενημερωθούν ή να προγραμματίσουν το ραντεβού τους στην ιστοσελίδα: ophthalmica.gr/check-up-november/ ή στο τηλ. 2310263063.
Τέλος, την Τετάρτη 26 Νοεμβρίου 2025 θα πραγματοποιηθεί στις νέες κτιριακές εγκαταστάσεις του Ινστιτούτου Ophthalmica ειδική ενημερωτική εκδήλωση (Open Day), όπου ο χειρουργός οφθαλμίατρος κ. Ζάχος Ζαχαριάδης MD, DO, ειδικός στη διαθλαστική χειρουργική θα παρουσιάσει στο κοινό τις τελευταίες εξελίξεις που αφορούν τις σύγχρονες επεμβάσεις laser και όλες τις καινοτόμες τεχνολογίες που διορθώνουν μυωπία, υπερμετρωπία, αστιγματισμό & πρεσβυωπία.
Για περισσότερες πληροφορίες και για να εκδηλώσετε ενδιαφέρον, μπορείτε να επισκεφθείτε την ιστοσελίδα: ophthalmica.gr/laser-open-day/ ή να καλέσετε στον τηλεφωνικό αριθμό 2310263063.
photo shutterstock
Διαβάστε επίσης
Έγκριση προκήρυξης 276 θέσεων ιατρών κλάδου Ε.Σ.Υ.
Η “Εξέλιξη Ζωής” βραβεύθηκε για την προσφορά της στους νέους από δομές παιδικής προστασίας