Τι είναι οι μούντρες ή αλλιώς η γιόγκα των χεριών και πώς μπορούν να βελτιώσουν την καθημερινή μας ζωή;
Η Αγγελίνα Λυκόγιαννη, δασκάλα της χάθα γιόγκα, γοητεύτηκε από την πρώτη στιγμή από το βιβλίο «Μούντρες – Η γιόγκα στα χέρια σας» της Gertrud Hirschi και προχώρησε στη μετάφρασή του, που κυκλοφορεί από την Ελληνοεκδοτική.
Η Αγγελίνα Λυκόγιαννη, με αφορμή την έκδοση του βιβλίου στα ελληνικά, αποκαλύπτει στο Healthstories τα μυστικά πίσω από τις μούντρες.
Γιατί επιλέξατε να μεταφράσετε το βιβλίο «Μούντρες – Η γιόγκα στα χέρια σας» τηςGertrud Hirschi;
Αφενός γιατί γοητεύτηκα από την αμεσότητα και την απλότητα του λόγου της Hirschi και αφετέρου γιατί, για πολλοστή φορά από τότε που άρχισα να ασκούμαι στην γιόγκα αλλά και να την διδάσκω, επιβεβαίωσα μια προσωπική μου αρχή, με την οποία, μάλιστα, γαλουχήθηκα ως δασκάλα χάθα γιόγκα από τις δικές μου υπέροχες δασκάλες Ελιάνα Ψωμιάδου και Έλλη Αναγνώστου: Πως η γιόγκα μπορεί να αφορά τους πάντες, ανεξαρτήτως ηλικίας, φύλου, σωματότυπου ή προβλημάτων υγείας.
Φυσικά δεν μπορούμε όλοι να κάνουμε τα ίδια πράγματα και αυτό είναι απολύτως εντάξει. Μπορούμε, όμως, όλοι να κάνουμε γιόγκα, προσαρμόζοντας τις τεχνικές της στο δικό μας σώμα. Κι εκεί κρύβεται η μαγεία και η σοφία του βιβλίου της Hirschi. Προσφέρει στους αναγνώστες, στους ασκούμενους της γιόγκα, σε αυτούς που θέλουν να δοκιμάσουν αλλά διστάζουν αλλά και σε όσους δεν επιθυμούν να ασκηθούν στη γιόγκα, έναν εύχρηστο οδηγό ευζωίας και ήπιας άσκησης με τεχνικές απλές, προσιτές και ενίοτε ιδιαίτερα διασκεδαστικές!
Μετά λύπης μου διαπιστώνω πως, όλο και περισσότερο, η ενασχόληση με την γιόγκα τείνει να γίνει μορφολαγνική, θεοποιώντας τα όμορφα, καλλίγραμμα κορμιά που εκτελούν ακροβατικές ασκήσεις. Οι μούντρες στέκονται στην αντίπερα όχθη και στην καρδιά της γιόγκικης φιλοσοφίας: Εξασκούν και ηρεμούν το νου, κάνοντας ήπια και ευγενική χρήση του σώματος.
Επίσης, στο βιβλίο «Μούντρες- Η γιόγκα στα χέρια σας» μπορούμε να βρούμε πολύ ενδιαφέρουσες συμβουλές βοτανοθεραπείας, μούντρες σε μορφή ασκήσεων που ενεργοποιούν και αναζωογονούν ολόκληρο το σώμα, σύντομες αλλά περιεκτικές αναφορές σε άλλες εναλλακτικές αγωγές υγείας ή συστήματα που κάνουν χρήση των χεριών, όπως η ρεφλεξολογία, η αγιουρβέδα (παραδοσιακή ινδική ιατρική), ο βελονισμός κ.ά. και πολύ ενδιαφέρουσες μαρτυρίες, που αναδεικνύουν την αξία που έχουν οι μούντρες, τόσο ως νοητική/σωματική άσκηση, όσο και ως θεραπεία που βρίσκεται πιο κοντά στην φύση του ανθρώπινου σώματος.
Τι είναι οι μούντρες;
Η λέξη μούντρα στα σανσκριτικά έχει πολλαπλές ερμηνείες Μπορεί να μεταφραστεί ως χειρονομία, στάση του νου, σύμβολο, ενεργειακή σφραγίδα. Πρόκειται για σχήματα των χεριών αλλά και των ματιών και ολόκληρου του σώματος που – όπως λέει χαρακτηριστικά η Ελβετίδα συγγραφέας GertrudHirschi, «…μπορούν με τρόπο παραστατικό να απεικονίσουν συγκεκριμένες διαδικασίες και καταστάσεις της συνείδησης. Αντίστροφα, πάλι, συγκεκριμένες στάσεις μπορούν να οδηγήσουν στις συνειδησιακές καταστάσεις που συμβολίζουν. Τί σημαίνει αυτό στην πράξη; Για παράδειγμα, ο άνθρωπος που τακτικά και με ζήλο εξασκεί τη «χειρονομία της γενναιότητας», η οποία συναντάται συχνά σε αναπαραστάσεις Ινδικών θεών, θα απελευθερωθεί σταδιακά από τον φόβο».
Οι μούντρες, λοιπόν, είναι ασκήσεις για τα δάκτυλα των χεριών και για ολόκληρο το σώμα, που χρησιμοποιούνται για να ενισχύσουν μια πρόθεση, μια απόφαση, μια επιλογή αλλά και για να ανακουφίσουν από χρόνιους ή οξείς πόνους, να ησυχάσουν τον νου, να αυξήσουν την συγκέντρωση, να ανανεώσουν τα ενεργειακά αποθέματα του οργανισμού κ.ο.κ.
Πού και πότε γεννήθηκαν οι μούντρες; Ποια η «καταγωγή» τους;
Η ηλικία των μούντρας είναι άγνωστη. Για να το θέσω αλλιώς, όσο παλιά είναι η χρήση των χεριών από τον άνθρωπο για να εκφράσει συναισθήματα, σκέψεις, επιθυμίες, την ψυχική κατάσταση της στιγμής αλλά και για να παρηγορήσει, να θεραπεύσει, να προστατεύσει, ακόμα και να προξενήσει βλάβη, τόσο παλιές είναι και οι μούντρες.
Συναντώνται κατά κόρον στον παραδοσιακό ινδικό χορό, στον Ινδουισμό και στον Βουδισμό και εκεί έχουν μια ξεχωριστή σημασία γιατί συμβολίζουν ιδιότητες και χαρακτηριστικά θεοτήτων ή ηρώων. Η εικόνα του καθιστού Βούδα με τα χέρια να σχηματίζουν την Ντυάνι ή Μπούντα μούντρα είναι παγκοσμίως αναγνωρίσιμη, ακόμα και από αυτούς που δεν ασχολούνται με την γιόγκα ή δεν είναι ακόλουθοι της συγκεκριμένης θρησκείας. Και στην καθημερινότητα μας, όμως, χρησιμοποιούμε πολύ συχνά τα χέρια μας για να προσευχηθούμε, να δηλώσουμε αποστροφή, να παρακαλέσουμε, να απευθύνουμε χαιρετισμό, να συγκεντρωθούμε σε μια συγκεκριμένη δραστηριότητα ή σκέψη κ.ο.κ.
Επομένως αυτό που έκαναν οι αρχαίοι Ινδοί σοφοί, παρατηρώντας τον εαυτό τους, τον συνάνθρωπο τους και την φύση, ήταν να συστηματοποιήσουν αν θέλετε την χρήση αυτών των χειρονομιών για χρήση σε διαφορετικές καταστάσεις της ζωής.
Κατά ποιο τρόπο τα χέρια, σας ασκούν κάποια μαγεία, όπως αναφέρετε και στο προλογικό σας σημείωμα;
Από πολύ νεαρή ηλικία παρατηρώ τα χέρια των ανθρώπων. Είναι, αν όχι το πρώτο, τότε σίγουρα από τα πρώτα χαρακτηριστικά που θα προσέξω. Με γοητεύει αφάνταστα ο τρόπος, που κινούμε τα χέρια μας, για να στείλουμε μηνύματα στον έξω κόσμο.
Ιδιαίτερα οι μεσόγειοι είμαστε ήδη μυημένοι στην γιόγκα των χεριών χωρίς να το ξέρουμε! Τα χέρια αποκαλύπτουν την ηλικία μας, συχνά το επάγγελμα μας, και στα μάτια ενός εκπαιδευμένου θεραπευτή, ενίοτε τυχόν προβλήματα υγείας. Στην πορεία της ζωής μου και όταν πια μπήκα στον δρόμο της γιόγκα και άλλων εναλλακτικών θεραπειών υγείας, συνειδητοποίησα πόσο σημαντικό ρόλο παίζουν τα χέρια στην φροντίδα και την ίαση.
Και θα φέρω ένα προσωπικό παράδειγμα από την ορθόδοξη Δυτική ιατρική: Σήμερα επισκέφτηκα το ιατρείο μαστού στο νοσοκομείο Έλενα Βενιζέλου. Η μαστολόγος, αφού μελέτησε τις απεικονιστικές εξετάσεις, προχώρησε σε ψηλάφηση εξηγώντας μου πως πολύ συχνά τυχόν ευρήματα μέσω της συγκεκριμένης κλινικής εξέτασης, έχουν οδηγήσει σε περαιτέρω εξετάσεις σώζοντας ζωές. Το ίδιο ακριβώς κάνουν οι παραδοσιακοί θεραπευτές της ανατολής από αρχαιοτάτων χρόνων. Οι τέχνες του ταϋλανδέζικου μασάζ, του σιάτσου (ιαπωνική μάλαξη με δακτυλοπιέσεις), της ρεφλεξολογίας και άλλες χρησιμοποιούν τα χέρια για να κάνουν διάγνωση, να ανακουφίσουν και να θεραπεύσουν.
Πώς η γιόγκα των χεριών μπορεί να βελτιώσει την καθημερινότητα και τη ζωή μας;
Οι μούντρες είναι οι πλέον εύκολες τεχνικές γιόγκα που απευθύνονται, όπως είπα και πιο πάνω, σε όλους. Είναι κατάλληλες για άτομα που νοσούν ή βρίσκονται στο κρεβάτι, για ανθρώπους ηλικιωμένους, για ανθρώπους με αναπηρίες. Είναι ιδιαίτερα ωφέλιμες για τα παιδιά από πολύ μικρές ηλικίες (υπάρχουν μαρτυρίες από παιδαγωγούς προσχολικής ηλικίας ότι οι μούντρες αυξάνουν την συγκέντρωση, δίνουν χαρά, δημιουργούν ηρεμία, βελτιώνουν προβλήματα συμπεριφοράς αλλά και μαθησιακές δυσκολίες).
Αγαπημένος συνάδελφος και δάσκαλος μου στη γιόγκα μου εκμυστηρεύτηκε πρόσφατα πως η Χριντάγια μούντρα (hridaya σημαίνει καρδιά, ψυχή, πνεύμα) τον βοήθησε να ξεπεράσει ένα χρόνο καρδιολογικό πρόβλημα. Τα παραδείγματα είναι πολλά. Και βέβαια υπάρχουν μούντρες για όλες τις περιστάσεις, ακόμα και fasttrackμούντρες όπως η Κουμπέρα μούντρα αν ποτέ χρειαστεί να βρείτε θέση στάθμευσης στην Κυψέλη, το Παγκράτι ή την πλατεία Αμερικής!
Πόσο σημαντικός είναι ο χρόνος που αφιερώνουμε για την εξάσκηση των μούντρας;
Με δυο λόγια όσο σημαντικός είναι ο χρόνος που αφιερώνουμε στην γενικότερη φροντίδα του εαυτού μας. Την ουσιαστική, ποιοτική φροντίδα του εαυτού που ουδεμία σχέση έχει με την κατανάλωση υλικών αγαθών κάθε είδους. Όσο σημαντικός είναι ο χρόνος που θα περάσουμε ατενίζοντας την θάλασσα, κάνοντας έναν περίπατο στο δάσος, πίνοντας νερό από μια καθαρή πηγή.
Υπάρχει κάτι που δεν μπορούν να κάνουν οι μούντρες;
Αυτό που λέω πάντα είναι ότι οι μούντρες δεν είναι χαπάκι, παυσίπονο που το παίρνουμε και περιμένουμε άμεσα (αλλά παροδικά) αποτελέσματα. Για να λειτουργήσουν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο είναι σημαντικό να συνοδεύονται-στο μέτρο του δυνατού-από έναν ισορροπημένο τρόπο ζωής. Να συνδυάζονται δηλαδή με μια ευεργετική μορφή σωματικής άσκησης, με σωστή διατροφή, με καλό ύπνο.
Επίσης καθοριστικής σημασίας είναι η πρόθεση με την οποία ασκούμαστε στις μούντρες. Αυτό που ως βαρετό και χιλιοειπωμένο κλισέ ονομάζουμε θετική διάθεση δεν είναι ένα ροζ συννεφάκι πάνω στο οποίο μας καλούν διάφορες σειρήνες του life-coaching να ζήσουμε. Είναι η συνειδητή επιλογή να δούμε τη ζωή, την καθημερινότητα και τον εαυτό μας ως κάτι δυναμικό που μπορεί να αλλάξει προς το καλύτερο και σίγουρα χρειάζεται και την δική μας βοήθεια. Το συν Αθηνά και χείρα κίνει δηλαδή των αρχαίων Ελλήνων.
Προτείνετέ μας δυο μούντρες, που μπορούν να ωφελήσουν τον σύγχρονο άνθρωπο…
Θα επιλέξω δύο μούντρες που χρησιμοποιώ τακτικά και που με έχουν ωφελήσει πολύ. Είναι απλές και εκτελούνται χωρίς περιορισμούς χρόνου ή σωματικής στάσης.
Χακίνι Μούντρα ή αλλιώς ξαναβρίσκουμε την «κόκκινη κλωστή της σκέψης». Ιδανική σε περιπτώσεις που χρειάζεται να συγκεντρωθούμε, να ανακαλέσουμε πληροφορίες, να «γεννήσουμε» καινούργιες ιδέες, να θυμηθούμε κάτι που έχουμε διαβάσει. Προάγει την συνεργασία των δύο ημισφαιρίων του εγκεφάλου, τονώνει την μνήμη.
Πραν Μούντρα(από την λέξη πράνα/prana που σημαίνει ζωτική ενέργεια): Αυξάνει την ζωτικότητα, ανανεώνει νου και σώμα, αυξάνει την ανθεκτικότητα, την αυτοπεποίθηση, και μας δίνει σθένος να αντιμετωπίσουμε δυσκολίες και να ξεκινήσουμε κάτι καινούργιο.
Συνέντευξη στη Ράνια Παπαδοπούλου
Φωτογραφίες: Ελένη Δανδάλη