Έλληνες επιστήμονες ξανά στην πρώτη γραμμή. Αυτή τη φορά θα μελετήσουν τη συμπεριφορά, που έχουν κάποιες πρωτεΐνες στα κύτταρα του οργανισμού, η οποία σχετίζεται με την ανάπτυξη σοβαρών ασθενειών, με σκοπό την ανάπτυξη νέων θεραπειών. Η πρωτοβουλία θα οδηγήσει στη δημιουργία του πρώτου HUB στη χώρα μας για την έρευνα νόσων, οι οποίες οφείλονται σε προβληματική αναδίπλωση και συσσώρευση πρωτεϊνών.
Η ομάδα των ερευνητών είναι διεθνής και οι επικεφαλής είναι Έλληνες. Η καινοτόμα πρωτοβουλία αφορά στο ευρωπαϊκό έργο “Twin4Promis” και χρηματοδοτείται με 1,5 εκατ. ευρώ.
Συντονιστής-φορέας του έργου “Twin4Promis”, που ξεκίνησε τον Νοέμβριο του 2022, είναι το Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών (EIE) και συνεργαζόμενοι εταίροι το Centre for Misfolding Diseases του Πανεπιστημίου Cambridge στη Μεγάλη Βρετανία, το VIB-KU Leuven Center for Brain and Disease Research στο Βέλγιο και το Πανεπιστήμιο της Κοπεγχάγης στη Δανία.
Της διεθνούς ερευνητικής ομάδας ηγείται ο διευθυντής του νεοϊδρυθέντος Ινστιτούτου Βιοκαινοτομίας του ΕΚΕΒΕ “Αλ. Φλέμινγκ” και συνεργαζόμενος ερευνητής του Ινστιτούτου Χημικής Βιολογίας του ΕΙΕ, Δρ. Γεώργιος Σκρέτας.
Μελετούν πρωτεΐνες για νέες θεραπευτικές παρεμβάσεις
Στην ερευνητική ομάδα του έργου συμμετέχουν διεθνώς αναγνωρισμένοι επιστήμονες, ανάμεσα στους οποίους και ο “μετρ” της πρωτεϊνικής αναδίπλωσης, καθηγητής Michele Vendruscolo, που διευθύνει το μοναδικό στην Ευρώπη ερευνητικό κέντρο για την αναδίπλωση πρωτεϊνών (Centre for Misfolding Diseases) στο Πανεπιστήμιο του Cambridge, ο διακεκριμένος Έλληνας βιοχημικός στο Πανεπιστήμιο της Κοπεγχάγης Σωτήρης Καμπράνης, που κάνει τις ζύμες (μύκητες) να μυρίζουν και να γεύονται, και οι καθηγητές Joost Schmykowitz και Frederick Rousseau, το ηγετικό δίδυμο του εργαστηρίου SWITCH στο Κέντρο Έρευνας Εγκεφάλου και Νοσημάτων KU Leuven-VIB, στο Βέλγιο, οι οποίοι, μεταξύ άλλων, αναπτύσσουν τεχνολογικές πλατφόρμες διαχείρισης της συσσώρευσης πρωτεϊνών.
«Το Twin4Promis ευελπιστεί να γεφυρώσει – για πρώτη φορά – το χάσμα μεταξύ των επιστημονικών κοινοτήτων, που μελετούν τις ασθένειες, που σχετίζονται με την προβληματική αναδίπλωση υδατοδιαλυτών και διαμεμβρανικών πρωτεϊνών (“protein misfolding diseases”, PMDs). Κάποιοι, μάλιστα, από τους ερευνητές, όπως ο καθηγητής Vendruscolo, συμμετέχουν για πρώτη φορά σε ερευνητικό έργο που συντονίζεται από Έλληνες στην Ελλάδα.
Πιστεύουμε πως τα ερευνητικά αποτελέσματα, που θα προκύψουν, θα αποτελέσουν τη βάση για τον εντοπισμό νέων μορίων για θεραπευτικές παρεμβάσεις σε ασθένειες, που προκαλούνται από προβληματική αναδίπλωση πρωτεϊνών», αναφέρει ο Δρ. Σκρέτας, ο οποίος το 2019 ηγήθηκε της ίδρυσης της spin-off εταιρείας του ΕΙΕ ResQ Biotech, η οποία εφαρμόζει καινοτόμες βιοτεχνολογικές προσεγγίσεις για την ανακάλυψη φαρμάκων κατά ασθενειών, που προκαλούνται από προβληματική πρωτεϊνική αναδίπλωση.
Ο ρόλος – κλειδί των πρωτεϊνών
Συχνά σκεφτόμαστε τις πρωτεΐνες ως θρεπτικά συστατικά στο φαγητό μας ή ως το κύριο συστατικό των μυών. Όμως αυτές, ως μικροσκοπικά μόρια μέσα στα κύτταρα, εκτελούν διάφορες ζωτικές λειτουργίες.
Η λειτουργικότητα μιας πρωτεΐνης εξαρτάται απόλυτα από το σχήμα της και όταν ο σχηματισμός της πάει στραβά, προκύπτουν παραμορφωμένες δομές, που προκαλούν από ελαφρώς “ανώδυνα” προβλήματα. όταν παραμελούν το σημαντικό τους έργο, έως πολύ σημαντικά, όταν σχηματίζουν ένα άβολο χάος στο εσωτερικό των κυττάρων.
Ο σχηματισμός των πρωτεϊνών είναι μια διαδικασία επιρρεπής σε σφάλματα και όταν οι πρωτεΐνες αποτυγχάνουν να αναδιπλωθούν στη λειτουργική τους κατάσταση, συχνά κολλάνε μεταξύ τους. Οι επιστήμονες έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η συσσώρευση προβληματικών πρωτεϊνών συνδέεται με διάφορες νευρολογικές νόσους, όπως το Αλτσχάιμερ, το Πάρκινσον, η Huntington και η πλάγια μυοτροφική σκλήρυνση (ALS).
Τώρα κορυφαίοι ερευνητές από την Ευρώπη, με διαφορετικό επιστημονικό υπόβαθρο και εμπειρία, ενώνουν τις δυνάμεις τους στο πλαίσιο του έργου “Twinning for Excellence in Research, Training and Innovation in Protein Misfolding Diseases”-Twin4Promis (αδελφοποίηση για την έρευνα, την κατάρτιση και την καινοτομία για ασθένειες που οφείλονται σε προβληματική αναδίπλωση πρωτεϊνών). Στόχος τους είναι να προσεγγίσουν συλλογικά και πολυεπιστημονικά το ζήτημα της πρωτεϊνικής αναδίπλωσης και να δημιουργήσουν στην Ελλάδα ένα HUB για την έρευνα, την εκπαίδευση νέων ερευνητών και την καινοτομία σε επιστημονικά πεδία που σχετίζονται με αυτές τις ασθένειες.
Τα Twinning Projects είναι μια από τις πιο σημαντικές πρωτοβουλίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την υποστήριξη της διαδικασίας ένταξης σε αυτή υποψηφίων χωρών. Τα έργα αδελφοποίησης συγκεντρώνουν την εμπειρογνωμοσύνη του δημόσιου τομέα από τα κράτη μέλη της ΕΕ, με στόχο την επίτευξη συγκεκριμένων υποχρεωτικών λειτουργικών αποτελεσμάτων, μέσω δραστηριοτήτων peer-to-peer.
Διαβάστε επίσης
Πού μπορείτε να κάνετε δωρεάν rapid test, σήμερα Τρίτη 28 Μαρτίου
Ελληνικό Ίδρυμα Καρδιολογίας: Καινοτόμο πρόγραμμα για αύξηση φυσικής δραστηριότητας στις γυναίκες