Η ιατρική συνεχώς εξελίσσεται: νέες διαγνωστικές εξετάσεις, χειρουργικές τεχνικές και φάρμακα έχουν βελτιώσει σημαντικά το προσδόκιμο επιβίωσης και την ποιότητα ζωής μας, ακόμα και στις πιο δύσκολες περιπτώσεις. Κι όμως, στην πρόληψη του γυναικολογικού καρκίνου φαίνεται εδώ και δεκαετίες να υπάρχει στασιμότητα.
Το ετήσιο PAPtest και το γυναικολογικό υπερηχογράφημα, οι θεμέλιοι λίθοι τoυ γυναικολογικού check-up, έχουν μείνει στο μυαλό μας ως οι μοναδικές επιλογές. Είναι, όμως, έτσι;
Πρόληψη γυναικολογικού καρκίνου: Τα νεότερα δεδομένα
Πέρα από το PAPtest, η πρόληψη του καρκίνου του τραχήλου στηρίζεται, πλέον, σε δύο «νέους» πυλώνες: στον εμβολιασμό κοριτσιών και αγοριών έναντι του ιού των ανθρωπίνων θηλωμάτων (HPV) και στην ενσωμάτωση του μοριακού ελέγχου για τους επιθετικούς τύπους του ιού (HPVtest) στη γυναικολογική παρακολούθηση.
Πιο συγκεκριμένα, το εμβόλιο έναντι του HPV συνδυάζεται με εξαιρετικά ποσοστά πρόληψης του καρκίνου του τραχήλου (>90%), ιδανικά όταν γίνεται πριν από την έναρξη της σεξουαλικής ζωής. Και όχι μόνο αυτό. Προστατεύει σε μεγάλο βαθμό από:
- Τις σοβαρές προκαρκινικές βλάβες στον τράχηλο μήτρας. Συνεπώς, λιγότερες γυναίκες θα πρέπει να υποβάλλονται σε κωνοειδή εκτομή για την αντιμετώπισή τους, περιορίζοντας κατ’ επέκταση την πιθανότητα αποβολής και πρόωρου τοκετού σε μελλοντική κύηση, που κάποιες φορές τη συνοδεύει.
- Τον καρκίνο και τις προκαρκινικές βλάβες του κόλπου και των εξωτερικών γεννητικών οργάνων.
- Τις HPV λοιμώξεις του πρωκτού και του στοματοφάρυγγα. Κρατήστε στο μυαλό σας πως στις χώρες με πολύ αποτελεσματικά προγράμματα προσυμπτωματικού ελέγχου των γυναικών για καρκίνο του τραχήλου, οι κακοήθειες του στοματοφάρυγγα από HPV προβάλλουν ως μεγαλύτερο πρόβλημα δημόσιας υγείας.
Από την άλλη πλευρά, το HPVtest έρχεται να κατοχυρώσει ουσιαστικά τις γυναίκες, που επισκέπτονται για προληπτικό έλεγχο τον γυναικολόγο τους. Το δείγμα λαμβάνεται την ώρα του PAPtest και εξετάζεται για την παρουσία γενετικού υλικού από ογκογόνους τύπους του HPV.
PAPtest vs HPVtest
Σε αντίθεση, λοιπόν, με το PAPtest, που αξιολογεί τις κυτταρικές αλλοιώσεις, που δημιουργούνται στον τράχηλο, όταν ο ιός επιμένει αρκετούς μήνες, το HPVtest μας λέει, αν υπάρχει το αίτιο, που εν δυνάμει μπορεί να μας βάλει σε κίνδυνο.
Επομένως μας βοηθάει να αναγνωρίσουμε πιο αξιόπιστα τις γυναίκες, που χρειάζονται επιπλέον εξετάσεις (π.χ. κολποσκόπηση) ή πιο στενή παρακολούθηση. Όπως ακριβώς ο μοριακός έλεγχος για την COVID-19 μας βοηθούσε να ανακαλύψουμε τους φορείς, που χρειάζονταν μεγαλύτερη προσοχή, ακόμη και αν δεν εμφάνιζαν συμπτώματα.
Είναι χαρακτηριστικό πως η Ελληνική Μαιευτική Γυναικολογική Εταιρεία έχει προτείνει την ενσωμάτωση του HPVtest με το PAPtest κάθε 3 χρόνια στον έλεγχο των γυναικών ηλικίας μεγαλύτερης των 30 ετών από τον Ιούλιο του 2021.
Τι να προσδοκούμε από το γυναικολογικό υπερηχογράφημα
Το γυναικολογικό υπερηχογράφημα είναι μια σημαντική εξέταση για τη διερεύνηση του ανώτερου γεννητικού συστήματος (μήτρα, ωοθήκες, σάλπιγγες), ειδικά επί συμπτωμάτων όπως η κολπική αιμορραγία, ο πόνος χαμηλά στην κοιλιά, οι διαταραχές του κύκλου κ.ά.
Παρόλα αυτά, ποτέ δεν αποδείχτηκε επιστημονικά πως συμβάλλει στην πρόληψη του καρκίνου του ενδομητρίου και των ωοθηκών, όταν ελέγχονται ασυμπτωματικές ασθενείς. Εξαίρεση αποτελούν μόνο οι γυναίκες, που έχουν γεννηθεί με γονιδιακές μεταλλάξεις, οι οποίες αυξάνουν κατακόρυφα τον κίνδυνο εμφάνισης των παραπάνω κακοηθειών. Τι μπορούμε, όμως, να κάνουμε; Όπως προτείνουν οι Γυναικολόγοι Ογκολόγοι, δηλαδή οι Γυναικολόγοι που είναι εξειδικευμένοι σε θέματα καρκίνου, είναι σημαντικό:
- Να μελετάται το οικογενειακό ιστορικό των γυναικών για καρκίνο και να αναγνωρίζονται αυτές, που θα πρέπει να υποβληθούν σε γονιδιακό έλεγχο (εξέταση αίματος). Σε αυτές που διαγιγνώσκονται με τις επικίνδυνες μεταλλάξεις (π.χ. BRCA1, BRCA2, σύνδρομο Lynch), ο τρόπος γυναικολογικής παρακολούθησης είναι διαφορετικός, ενώ συστήνονται προφυλακτικές επεμβάσεις με την ολοκλήρωση του οικογενειακού τους προγραμματισμού.
- Να συζητώνται τα πλεονεκτήματα της προφυλακτικής αφαίρεσης των σαλπίγγων σε γυναίκες μέσου κινδύνου για κακοήθεια των ωοθηκών, εφόσον δεν επιθυμούν άλλη κύηση, αφού φαίνεται πως ελαττώνει περίπου κατά 65% την πιθανότητα μελλοντικής εμφάνισης της νόσου.
- Να δίνεται χρόνος στην εκπαίδευση των γυναικών για τα ανησυχητικά συμπτώματα, που μπορεί να υποδηλώνουν καρκίνο, ώστε να κινητοποιούνται έγκαιρα, αν ποτέ τα διαπιστώσουν.
*Βασίλειος Σιούλας – εξειδικευμένος Γυναικολόγος Ογκολόγος (Memorial Sloan Kettering Cancer Center, NY, USA)
Διαβάστε επίσης
CDC: Ανησυχητική αύξηση κρουσμάτων σύφιλης σε νεογέννητα
Ιατρείο υποστήριξης του τρόπου ζωής για ασθενείς με καρκίνο στο νοσοκομείο «Αττικόν»