Ελληνική έρευνα δείχνει ότι είναι λανθασμένη πεποίθηση η διατήρηση αναπαραγωγικής ικανότητας μετά τα 40 λόγω καλής υγείας και φυσικής κατάστασης. Οι πληροφορίες και τα δεδομένα, που συλλέγονται αναφορικά με τη γονιμότητα από αυτή την ελληνική έρευνα, αποτυπώνουν πλήρως την τρέχουσα κατάσταση, τις τάσεις και τις αντιλήψεις που η σύγχρονη κοινωνία έχει υιοθετήσει.
Το ερευνητικό πρόγραμμα για την Ελληνική Εταιρεία Αναπαραγωγικής Ιατρικής έγινε με την επιστημονική συνεργασία και καθοδήγηση της Professor Joyce Harper, καθηγήτριας Αναπαραγωγικής Επιστήμης στο Institute for Women’s Health του University College London. Επί του παρόντος πραγματοποιείται σε παγκόσμιο επίπεδο ουσιαστική έρευνα αναφορικά με την ευαισθητοποίηση σε θέματα γονιμότητας και η Ελλάδα συμμετέχει σε αυτή την δράση ενεργά.
Τα βασικά ευρήματα από την ελληνική έρευνα
Οι ερωτώμενοι φαίνεται να γνωρίζουν ότι διαθέτουν χαμηλό επίπεδο ενημέρωσης, τόσο σε ό,τι αφορά στη γυναικεία όσο και στην ανδρική γονιμότητα.
Η υπογονιμότητα αποτελεί ένα συνηθισμένο πρόβλημα σήμερα, που επηρεάζει σχεδόν 1 στα 6 ζευγάρια. Έχουν ταυτοποιηθεί πολλά αίτια για την εκδήλωση της υπογονιμότητας, κάποια αφορούν σε δυσλειτουργίες του γυναικείου αναπαραγωγικού συστήματος, κάποια σε διαταραχές του ανδρικού συστήματος, ενώ και σε κάποιες περιπτώσεις η υπογονιμότητα φαίνεται να οφείλεται στην συνύπαρξη προβλημάτων τόσο στον άντρα όσο και στη γυναίκα.
Εξαιρώντας τις παθολογίες, που μπορεί να επηρεάζουν αρνητικά το αναπαραγωγικό δυναμικό και για τα δύο φύλα, τα επιστημονικά δεδομένα καταδεικνύουν ότι το αναπαραγωγικό δυναμικό της γυναίκας πλήττεται σε μεγαλύτερο βαθμό και συντομότερα από εκείνο του άνδρα, από παράγοντες που αφορούν στη φυσιολογική εξέλιξη, όπως αυτός της ηλικίας.
Το δεδομένο αυτό δεν σημαίνει ότι η παγκόσμια έρευνα επικεντρώνεται στο γυναίκειο αναπαραγωγικό σύστημα, εξηγεί όμως τους λόγους για τους οποίους δίνεται μεγαλύτερη βαρύτητα σε αυτό, προβάλλοντας ενδεχομένως περισσότερο δεδομένα που αφορούν στο γυναικείο αναπαραγωγικό σύστημα. Ωστόσο, η ενημέρωση και η ευαισθητοποίηση σε θέματα γονιμότητας αναφορικά και με τα δυο φύλα οφείλει να απευθύνεται εξίσου σε άνδρες και σε γυναίκες.
Γίνεται σαφές, επομένως, πως για την διερεύνηση των αιτίων της υπογονιμότητας στην Ελλάδα οφείλουμε να εστιάσουμε στις αντιλήψεις και των δύο φύλων πάνω σε θέματα αναπαραγωγικής υγείας και αναπαραγωγικού δυναμικού.
Τόσο οι άνδρες όσο και οι γυναίκες ερωτώμενοι γνωρίζουν στην πλειοψηφία τους και αναφέρουν σε ποια ηλικία μια γυναίκα είναι πιο γόνιμη (46,8% του συνόλου ερωτηθέντων αναφέρει τις ηλικίες 18-25 ετών και το 49% αναφέρει τις ηλικίες 26-35).
Ωστόσο – σε αντιδιαστολή- δεν φαίνεται ότι κατανοούν και ότι γνωρίζουν πότε αρχίζει η γυναικεία γονιμότητα να μειώνεται, καθώς 1 στους 3 ερωτώμενους δηλώνει ότι η γυναικεία γονιμότητα αρχίζει να μειώνεται συνήθως στις ηλικίες των 46-55 ετών (σύνολο ερωτηθέντων 35,5% – γυναίκες 34,2% & άνδρες 36,7%).
Χαμηλό επίπεδο ενημέρωσης
Το χαμηλό επίπεδο ενημέρωσης σχετικά με το θέμα της μείωσης της γυναικείας γονιμότητας επιβεβαιώνεται επίσης στη συγκεκριμένη ελληνική έρευνα από το γεγονός ότι μόνο το 12,9% των ερωτηθέντων (12,1% των γυναικών και 13,6% των ανδρών) κατανοούν και αναφέρουν ότι η γονιμότητα της γυναίκας μετά την ηλικία των 35 ετών μειώνεται σημαντικά. Η πλειοψηφία των ερωτώμενων θεωρεί ότι μειώνεται λίγο (42,4%) ή καθόλου (6,9%).
Σύμφωνα με επιστημονικά δεδομένα, η γονιμότητα των ζευγαριών, και ιδιαιτέρως της γυναίκας, είναι αυξημένη στις ηλικίες των 25 – 30 ετών, και καταγράφει μια σημαντικά φθίνουσα πορεία μετά την ηλικία των 35. Μετά τα 40 έτη, η γονιμότητα φθίνει με γρηγορότερο ρυθμό, με αποτέλεσμα να εμφανίζονται προβλήματα περίπου στο 50-60% των ζευγαριών που επιχειρούν τεκνοποίηση για πρώτη φορά μετά την ηλικία των 40.
Μια άλλη άποψη που κατατίθεται από τον πληθυσμό της μελέτης και που θα πρέπει να επισημανθεί, είναι η λανθασμένη πεποίθηση ότι η διατήρηση της καλής υγείας και φυσικής κατάστασης μιας γυναίκας μετά τα 40 έτη μπορεί να επηρεάσει θετικά και να παρατείνει την ικανότητα, που έχει το αναπαραγωγικό της σύστημα. Πιο συγκεκριμένα, η συντριπτική πλειοψηφία των ερωτηθέντων (70,2%) συμφωνεί με την άποψη ότι η καλή υγεία και φυσική κατάσταση της γυναίκας μετά τα 40 μπορεί να εξασφαλίσει τη γονιμότητά της και τη δυνατότητά της να τεκνοποιήσει φυσιολογικά ανεξαρτήτου ηλικίας.
Επιστημονικές μελέτες δηλώνουν ότι, όσο καλή και να είναι η υγεία και η φυσική κατάσταση, δεν μπορεί να παρακαμφθεί το «ηλικιακό όριο», που θέτει η φύση στις δυνατότητες του αναπαραγωγικού συστήματος, τόσο για τη γυναίκα όσο και για τον άνδρα.
Ωστόσο τα επιστημονικά δεδομένα καταδεικνύουν ότι η γυναίκα πλήττεται περισσότερο και σε μεγαλύτερο βαθμό από αυτή την πραγματικότητά σε σχέση με τον άνδρα, που αν και σαφώς η ηλικία επηρεάζει σημαντικά την γονιμότητα του, αυτό δε συμβαίνει τόσο σύντομα, ή τόσο αιφνίδια όσο για την γυναίκα.
Αντίστοιχα, συντριπτικά είναι τα ποσοστά ελλιπούς ενημέρωσης σε σχέση με το πόσο πιθανό είναι για μια γυναίκα στην ηλικία των 40 να μείνει έγκυος, χωρίς υποβοηθούμενη θεραπεία (δηλαδή μετά από ελεύθερη σεξουαλική επαφή κατά τις γόνιμες μέρες της).
Επιπλέον, ανησυχητικά υψηλό ποσοστό των ερωτηθέντων (47,9%) δηλώνει ότι οι πιθανότητες εγκυμοσύνης στην ηλικία των 40 ετών κυμαίνονται από το 30% έως το 50% (1 στους 3 δηλαδή το 29,9,9% των ερωτηθέντων θεωρεί ότι υπάρχει 30% πιθανότητα εγκυμοσύνης και το 18% 50% πιθανότητα εγκυμοσύνης), ενώ το 14,5 % των ερωτηθέντων δεν μπορεί να τοποθετηθεί.
Μόνο το 7,7% των ερωτηθέντων, δηλαδή λιγότερο από ένας στους 10 συμμετέχοντες, φαίνεται να έχει σωστή ενημέρωση και καταθέτει ότι το ποσοστό επιτυχίας με φυσική σύλληψη στις γυναίκες αυτής της ηλικιακής ομάδας είναι σημαντικά χαμηλό, αναγνωρίζοντας την συντριπτική μείωση της πιθανότητας τεκνοποίησης στην ηλικία των 40 ετών.
2. Πηγές πληροφόρησης
Το θέμα της ενημέρωσης γύρω από ζητήματα γονιμότητας σήμερα είναι κρίσιμο για μία αναπτυγμένη κοινωνία όπως η ελληνική. Ως 2 βασικές πηγές ενημέρωσης αναφέρονται το διαδίκτυο στην 1η θέση (60%) και ο ιατρός στην 2η θέση (59,1%). Ακολουθούν με χαμηλότερα ποσοστά τα βιβλία (25,2%) στην 3η θέση, το σχολείο (24,1%) στη 4η θέση και οι γονείς και στενά μέλη της οικογένειας (20,2%).
3. Στάση και απόψεις για την τεκνοποίηση
Η τεκνοποίηση είναι μια προσωπική επιλογή του κάθε ατόμου (άνδρα και γυναίκα) και η όποια απόφαση θα πρέπει να είναι σεβαστή. Οφείλουμε να αντιμετωπίζουμε με τον ίδιο σεβασμό τόσο την επιλογή τεκνοποίησης όσο και την επιλογή αποφυγής της. Η εν λόγω έρευνα κατέδειξε ότι περίπου 1 στις 3 γυναίκες (32,1%) και άνδρες (29,4%) συμφωνούν με την άποψη ότι η απόκτηση παιδιού δεν αποτελεί για αυτούς βασικό και σημαντικό στόχο στην ζωή τους γενικά.
Τα χαρακτηριστικά της έρευνας
Η ποσοτική πανελλαδική έρευνα σε ευρύ κοινό είχε τα ακόλουθα χαρακτηριστικά (ταυτότητα έρευνας):
Μέγεθος Δείγματος: Το δείγμα της ποσοτικής έρευνας είναι 1.201 συνεντεύξεις σε άτομα ηλικίας 17-55 (801 συνεντεύξεις με γυναίκες – 400 συνεντεύξεις με άνδρες).
Δομή Δείγματος: Το δείγμα είναι αντιπροσωπευτικό του Ελληνικού πληθυσμού 17-55 ετών. Το τελικό δείγμα σταθμίστηκε ως προς το φύλο, την ηλικία, το επίπεδο εκπαίδευσης και την αστικότητα/ περιοχή κατοικίας
Μεθοδολογία: Για την διεξαγωγή της ποσοτικής έρευνας εφαρμόστηκαν οι συνεντεύξεις μέσω WEB με τη χρήση συστήματος CAWI και δομημένου ερωτηματολογίου σε δείγμα του ελληνικού πληθυσμού 17-55 ετών πανελλαδικά.
Οι διαδικτυακές συνεντεύξεις αντλήθηκαν από το Panel της CINT.