Ο Νικόλας, ένα περίεργο και γεμάτο ενέργεια τρίχρονο, έριξε τα πάντα κάτω από το γραφείο της μαμάς του και ζωγραφίζει τους φακέλους της με κηρομπογιές. Ο Νικόλας εύκολα μπορεί να κριθεί ως ανυπάκουος. Η μητέρα του βλέποντας αυτά τα χάλια, τον έβαλε θυμωμένη σε μια άκρη. Ο Νικόλας φυσικά κλαίει και κοιτάει σαστισμένος. Κι όμως, η ανυπακοή των παιδιών κρύβει κάποιες ανάγκες τους.
Όταν ο μπαμπάς του Νικόλα επιστρέφει στο σπίτι, η μαμά τον καλωσορίζει με τη φράση «Ο αγαπημένος μας γιος είχε κακή συμπεριφορά σήμερα». Προφανώς, ο σύζυγος την ρωτάει «Τι έκανε;».
Η ερώτησή του είναι απόλυτα κατανοητή, καθώς το μήνυμα «Ο Νικόλας είχε κακή συμπεριφορά» δεν εξηγεί τίποτα σχετικά με το τι έκανε πραγματικά, παρά μόνο μεταφέρει την εκτίμηση της μαμάς για τον ίδιο τον David- ήταν ένα «κακότροπο» παιδί.
Μακάρι να ήξεραν οι γονείς πόσα προβλήματα προκαλεί αυτή η έννοια στις οικογένειες. Σκεπτόμενοι με τους όρους της κακής συμπεριφοράς των παιδιών, αυτό δε σημαίνει δυσκολίες μόνο για το παιδί, αλλά προφανώς φέρει και περιττά προβλήματα στους γονείς.
Γιατί συμβαίνει αυτό;
Πού είναι το κακό να σκεφτεί και να πει κάποιος ότι το παιδί του είναι ανυπάκουο; Όλοι οι γονείς το κάνουν. Ναι, και οι γονείς των σημερινών γονιών το έκαναν πριν από αυτούς.
“Στην πραγματικότητα η καταγωγή της έννοιας για την «ανυπακοή» των παιδιών πάει τόσο μακριά στην ιστορία, που ειναι αβέβαιο το αν κάποιος γνωρίζει πότε και πώς ξεκίνησε. Είναι ένας τόσο κοινά χρησιμοποιούμενος όρος, που η χρήση του στις οικογένειες σπάνια έχει δοκιμαστεί”, μας λέει η Κατερίνα Κοντογιαννάτου, Ψυχολόγος ΑΠΘ- Ειδ.στη γνωστική-συμπεριφορική ψυχοθεραπεία, Πιστοποιημένη Σύμβουλος Επαγγελματικού Προσανατολισμού, Συντονίστρια Σχολών Γονέων.
Όλως περιέργως, ο όρος χρησιμοποιείται αποκλειστικά όταν αναφερόμαστε στα παιδιά και σπάνια σε ενήλικες, φίλους ή συντρόφους.
Πόσο συχνά έχετε ακούσει κάποιον να λέει
«Ο άντρας μου σήμερα είχε κακή συμπεριφορά»
«Θύμωσα τόσο πολύ όταν η φίλη μου φέρθηκε με ανυπακοή στο τραπέζι»
«Ο εργοδότης μου είναι ανυπάκουος»
«Οι καλεσμένοι μας είχαν άσχημη συμπεριφορά στο χθεσινοβραδινό πάρτυ»
Τότε, προφανώς, θεωρείται ότι μόνο τα παιδιά συμπεριφέρονται άσχημα, κανένας άλλος. Η ανυπακοή στη γλώσσα των γονιών είναι συνυφασμένη με τον τρόπο που οι γονείς βλέπουν τα παιδιά τους. Οι γονείς λένε ότι τα παιδιά τους συμπεριφέρονται άσχημα όταν οι πράξεις τους είναι αντίθετες με ό,τι οι γονείς πιστεύουν πως θα έπρεπε να γίνεται. Για την ακρίβεια, η ανυπακοή είναι η συμπεριφορά που προκαλεί κατά κάποιο τρόπο αρνητικές συνέπειες στο γονιό. Δηλαδή:
Ανυπακοή= Συμπεριφορά Κακή/Ασχημη για τους γονείς
Απ’ την άλλη πλευρά, όταν ένα παιδί επιδίδεται σε συμπεριφορές, που δεν επηρεάζουν αρνητικά το γονιό, τότε το παιδί περιγράφεται ως «υπάκουο/καλό».
«Η Deppy ήταν υπάκουο παιδί σήμερα»
«Ο Μιχάλης ήταν ήσυχος στο μαγαζί»
«Προσπαθούμε να μάθουμε στα παιδιά μας να είναι καλά»
Οι γονείς θα ήταν πιο αποτελεσματικοί και η ζωή στο σπίτι πιο ευχάριστη για όλους, αν ξεκινούσαν να σκέφτονται με διαφορετικό τρόπο για τη συμπεριφορά των παιδιών τους. Πρώτα, προσπαθήστε να θυμάστε ότι όλες οι πράξεις των παιδιών είναι συμπεριφορές.
Το κάθε τι που λένε ή κάνουν είναι μια συγκεκριμένη συμπεριφορά. Αν το δούμε υπό αυτό το πρίσμα, τότε ένα παιδί συμπεριφέρεται όλη μέρα. Και για τον ίδιο ακριβώς λόγο όλοι όσοι «συμπεριφέρονται» προσπαθούν να καλύψουν τις ανάγκες τους.
Ένα βρέφος κλαίει επειδή πεινάει, κρυώνει ή πονάει. Κάτι πάει στραβά, ο οργανισμός του κάτι χρειάζεται. Το κλάμα είναι ο τρόπος των βρεφών να ζητήσουν «βοήθεια». Μια τέτοια συμπεριφορά θα έπρεπε να ιδωθεί για την ακρίβεια ως αρκετά κατάλληλη, καθώς το κλάμα είναι αυτό που φέρνει τη βοήθεια που το βρέφος χρειάζεται.
Αν δούμε το παιδί ως έναν οργανισμό που συμπεριφέρεται κατάλληλα, προκειμένου να καλύψει μια ανάγκη, φυσικά και δε θα μπορούσε να θεωρηθεί ότι τα παιδιά είναι ανυπάκουα ή συμπεριφέρονται άσχημα.
Ομοίως με τον τρίχρονο Νικόλα, που εξερευνούσε κι έριξε τα πάντα κάτω από το γραφείο. Αν αυτή η συμπεριφορά είχε ιδωθεί ως μια εκδήλωση της ανάγκης του να δει καινούρια σχήματα και μεγέθη χειριζόμενος αντικείμενα ή ζωγραφίζοντας, δε θα είχε χαρακτηριστεί από τη μητέρα του ως «ανυπακοή».
Η οικογενειακή ζωή θα μπορούσε να είναι κατά πολύ λιγότερο εκνευριστική για τους γονείς και περισσότερο διασκεδαστική για τα παιδιά, αν οι γονείς αποδέχονταν τις παρακάτω αρχές για τα παιδιά:
ΑΡΧΗ ΠΡΩΤΗ: Όπως και κάθε άλλος, τα παιδιά έχουν ανάγκες και προκειμένου να τις καλύψουν, ενεργούν ή συμπεριφέρονται.
ΑΡΧΗ ΔΕΥΤΕΡΗ: Τα παιδιά δεν είναι ανυπάκουα, απλώς συμπεριφέρονται για να καλύψουν τις ανάγκες τους.
Αυτό φυσικά δε σημαίνει ότι στους γονείς θα αρέσουν όλες οι συμπεριφορές των παιδιών τους. Ούτε είναι κάτι το οποίο θα έπρεπε να περιμένουμε, καθώς είναι βέβαιο πως τα παιδιά θα κάνουν πράγματα, που προκαλούν συνέπειες μη αποδεκτές από τους γονείς.
Τα παιδιά μπορεί να είναι «φασαριόζικα» και να κάνουν ζημιές, να σε καθυστερούν ενώ βιάζεσαι, να σ’ ενοχλούν όταν έχεις ανάγκη λίγη ηρεμία, να σου δημιουργούν επιπλέον δουλειές, να ανακατεύουν το σπίτι, να διακόπτουν τις συζητήσεις σου και να σπάνε πράγματα αξίας.
Σκεφτείτε το εξής
Σκεφτείτε όλες αυτές τις συμπεριφορές ως εξής: είναι συμπεριφορές στις οποίες τα παιδιά επιδίδονται προκειμένου να καλύψουν τις ανάγκες τους.
Αν την ίδια στιγμή συμβαίνει να παρεμβαίνουν στην επιδίωξή σας για ηρεμία, αυτό δε σημαίνει ότι το παιδί είναι ανυπάκουο. Απλώς ο συγκεκριμένος τρόπος συμπεριφοράς του είναι μη αποδεκτός από σας.
Μην το ερμηνεύετε πως το παιδί προσπαθεί να κάνει κάτι ενατίον σας, προσπαθεί μόνο να κάνει κάτι για το ίδιο. Και αυτό δεν το κάνει ούτε κακό, ούτε ανυπάκουο παιδί.
Αν οι γονείς καταργούσαν τη λέξη «ανυπακοή» από το λεξιλόγιό τους, σπάνια θα ένιωθαν επικριτικοί και θυμωμένοι.
Συνεπώς, δε θα ένιωθαν ότι αντεπιτίθενται με τιμωρία, όπως στην περίπτωση του μικρού Νικόλα. Πα’ όλα αυτά, όλοι οι γονείς χρειάζονται να μάθουν κάποιες αποτελεσματικές μεθόδους για τη ρύθμιση των συμπεριφορών που παρεμβαίνουν στις ανάγκες τους, αλλά η ετικετοποίηση με το χαρακτηρισμό του παιδιού ως ανυπάκουο, δεν είναι μία απ’ αυτές. Ούτε κι η τιμωρία -οποιουδήποτε είδους- είναι.
Διαβάστε επίσης
Αυτή είναι η συνήθεια που πρέπει να αποκτήσεις μετά το φαγητό
Self test: Τι αλλάζει από τη Δευτέρα 1η Νοεμβρίου