Θετικές εξελίξεις στο πεδίο της επιστήμης που συνέβησαν το 2025 και προσφέρουν ελπίδα για τα επόμενα χρόνια, από τις πρώτες επιτυχημένες προσπάθειες γονιδιακής επεξεργασίας και τον περιορισμό ασθενειών μέχρι τη μείωση της τρύπας του όζοντος, αναδεικνύει το επιστημονικό περιοδικό Nature.
«Το μεγαλύτερο επιστημονικό γεγονός της χρονιάς ήταν η πολιτική αναταραχή στις Ηνωμένες Πολιτείες», επισημαίνεται στην εισαγωγή του άρθρου. «Οι περικοπές χρηματοδότησης, οι απολύσεις ακαδημαϊκών και οι πολιτικές σκεπτικισμού απέναντι στα εμβόλια θεωρήθηκαν ευρέως ως επίθεση κατά της επιστήμης, σύμφωνα με τους επικριτές της κυβέρνησης του Προέδρου Ντόναλντ Τραμπ. Η ζημιά που προκλήθηκε στην επιστήμη ενδέχεται να έχει μακροχρόνιες συνέπειες», αναφέρεται. Την ίδια ώρα, όμως, το 2025 υπήρξαν και πολλές θετικές εξελίξεις που προσφέρουν ελπίδα για τα επόμενα χρόνια και μερικές από αυτές τις εξελίξεις παρουσιάζονται στο επιστημονικό περιοδικό.
Σημαντική συρρίκνωση της τρύπας του όζοντος
Η τρύπα στο στρώμα του όζοντος της Ανταρκτικής έχει συρρικνωθεί στο μικρότερο μέγεθός της από το 2019, γεγονός που υποδηλώνει τη συνεχιζόμενη ανάκαμψη της ανώτερης ατμόσφαιρας της Γης. Η τρύπα του όζοντος ανακαλύφθηκε για πρώτη φορά το 1985 και είναι αποτέλεσμα των ανθρωπογενών εκπομπών χημικών ενώσεων CFC, που καταστρέφουν το όζον. Το Πρωτόκολλο του Μόντρεαλ του 1987 κατάργησε σταδιακά την παραγωγή και χρήση των CFC με αποτέλεσμα την επιτυχή μείωση των εκπομπών. Η τρύπα του όζοντος είναι σε καλό δρόμο για να εξαλειφθεί πλήρως στα τέλη της δεκαετίας του 2060 υπό την προϋπόθεση ότι θα συνεχιστούν οι προσπάθειες για την εξεύρεση εναλλακτικών λύσεων φιλικών προς το περιβάλλον.
Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας στο προσκήνιο
Οι Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας αποτέλεσαν το επίκεντρο του αφιερώματος στην επιστήμη του 2025 και από το περιοδικό Science και τώρα αναδεικνύονται και από το Nature, καθώς ξεπέρασαν για πρώτη φορά τον άνθρακα ως η μεγαλύτερη πηγή ενέργειας παγκοσμίως. Η Κίνα και πολλές αναπτυσσόμενες χώρες παράγουν ηλιακή και αιολική ενέργεια, όπως και ηλεκτρικά οχήματα, με εντυπωσιακό ρυθμό. Επιπλέον, σε πολλές περιοχές της Ευρώπης σημαντικό μέρος της ηλεκτρικής κατανάλωσης καλύφθηκε από αιολικά και φωτοβολταϊκά συστήματα. Ωστόσο, οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου από ορυκτά καύσιμα έφτασαν σε νέο υψηλό επίπεδο φέτος.
Ανάκαμψη απειλούμενων ειδών και προστασία της βιοποικιλότητας
Το 2025 οι πληθυσμοί ορισμένων απειλούμενων και σχεδόν εξαφανισμένων ειδών ανέκαμψαν χάρη στις έντονες προσπάθειες διατήρησής τους. Η πράσινη θαλάσσια χελώνα (Chelonia mydas), που απειλούνταν με εξαφάνιση από τη δεκαετία του 1980, έχει πλέον μετακινηθεί στην κατηγορία «ελάχιστης ανησυχίας» στον κατάλογο της Διεθνούς Ένωσης για τη Διατήρηση της Φύσης (IUCN).
Επίσης, στο πεδίο της επιστήμης,τον περασμένο Σεπτέμβριο επιτεύχθηκε ένα ιστορικό ορόσημο για τη διατήρηση του θαλάσσιου περιβάλλοντος με την επικύρωση της Συνθήκης των Ηνωμένων Εθνών για την Ανοιχτή Θάλασσα από περισσότερες από 60 χώρες. Η συνθήκη θα τεθεί σε ισχύ τον Ιανουάριο και έχει ως στόχο τη νομική προστασία της βιοποικιλότητας στα διεθνή ύδατα.
Ορόσημο στη γονιδιακή επεξεργασία και τις θεραπείες ακριβείας
Η φετινή χρονιά αποτέλεσε ορόσημο για τη γονιδιακή επεξεργασία, καθώς σηματοδοτήθηκε από την έναρξη πολλών κλινικών δοκιμών. Η πρώτη γονιδιακή θεραπεία για τη νόσο του Χάντινγκτον αποδείχθηκε εντυπωσιακή, επιβραδύνοντας τον ρυθμό της γνωστικής έκπτωσης στους συμμετέχοντες κατά 75%. Άλλη δοκιμή γονιδιακής θεραπείας για την οξεία λεμφοβλαστική λευχαιμία των Τ κυττάρων έδειξε πολλά υποσχόμενα αποτελέσματα με την πλειονότητα των έντεκα συμμετεχόντων, παιδιών και ενηλίκων, να εισέρχονται σε ύφεση.
Επίσης, εφαρμόστηκε η πρώτη εξατομικευμένη θεραπεία στο βρέφος KJ Muldoon για τη σπάνια ασθένεια από την οποία πάσχει και μάλιστα το μωρό έχει συμπεριληφθεί στη λίστα του Nature με τα άτομα που διαμόρφωσαν την επιστήμη το 2025. Επιπλέον, αναφέρονται και άλλες κλινικές δοκιμές, όπως για γονιδιακή θεραπεία που στοχεύει στη σπάνια κληρονομική ανοσοανεπάρκεια Χρόνια Κοκκιωματώδη Νόσο και για τη διόρθωση παθογόνου μετάλλαξης που μπορεί να προκαλέσει πνευμονική και ηπατική νόσο.
Πρόοδος στην αντιμετώπιση του έμπολα και της ελονοσίας
Τον Σεπτέμβριο του 2025 οι τεράστιες προσπάθειες των εργαζομένων στον τομέα της υγείας και των κυβερνήσεων στην Αφρική είχαν ως αποτέλεσμα να περιοριστεί η επιδημία του ιού Έμπολα στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό σε μόλις 42 ημέρες. Η διάθεση του εμβολίου και η θεραπεία με μονοκλωνικά αντισώματα ξεκίνησαν άμεσα, συμβάλλοντας στον περιορισμό της σοβαρής νόσησης.
Τον Νοέμβριο, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας ενέκρινε την πρώτη θεραπεία για την ελονοσία σε βρέφη (Coartem). Δεδομένου ότι τα παιδιά κάτω των πέντε ετών αντιπροσωπεύουν περίπου το 75% των θανάτων από ελονοσία παγκοσμίως, το φάρμακο αυτό θεωρείται κομβικό βήμα προς την εξάλειψη της νόσου. Παράλληλα, στο πεδίο της επιστήμης, ένα δεύτερο φάρμακο (GanLum) πέτυχε ποσοστό ίασης 97,4% σε κλινική δοκιμή φάσης ΙΙΙ και, εφόσον εγκριθεί, θα αποτελέσει την πρώτη νέα κατηγορία ανθελονοσιακών φαρμάκων εδώ και περισσότερα από 25 χρόνια.
Μείωση παιδικών αλλεργιών χάρη στην πρόληψη
Τέλος, νεότερη μελέτη στις Ηνωμένες Πολιτείες καταγράφει σημαντική πτώση, κατά 43%, στη συχνότητα αλλεργιών σε ξηρούς καρπούς μεταξύ παιδιών κάτω των τριών ετών το 2025 σε σύγκριση με το 2012, χάρη στην ευρύτερη εφαρμογή οδηγιών για πρώιμη έκθεση σε πιθανά αλλεργιογόνα. Η ίδια προσέγγιση συνέβαλε και σε μείωση κατά 36% άλλων τροφικών αλλεργιών, επιβεβαιώνοντας τον ρόλο της πρόληψης στη δημόσια υγεία.
photo shutterstock
Διαβάστε επίσης
Nature: Τα 10 πρόσωπα που διαμορφώνουν το μέλλον της επιστήμης
Κυτισινικλίνη: Νέα επιστημονικά δεδομένα ενισχύουν τον ρόλο της στη διακοπή του καπνίσματος