Γράφει η Μαρία Κιαγιά, ειδική παθολόγος, MsC, PhD με εξειδίκευση στην ανακουφιστική φροντίδα καρκινοπαθών
Ο Διεθνής Οργανισμός Μελέτης του Πόνου (International Association for the Study of Pain- IASP 1986), δίνει τον ακόλουθο ορισμό για τον πόνο: «Ο πόνος είναι μια δυσάρεστη αισθητική και συναισθηματική εμπειρία, που σχετίζεται με πραγματική ή δυνητική ιστική βλάβη ή περιγράφεται με τους όρους μιας τέτοιας βλάβης».
Ο ορισμός αυτός υπογραμμίζει το γεγονός ότι ο πόνος είναι μία σύνθετη , πολυδιάστατη υποκειμενική εμπειρία, με συναισθηματική επένδυση, μία υποκειμενική αντίληψη που ενδεχομένως να μην δικαιολογείται από την παρουσία και την έκταση της νόσου. Είναι γενικότερα αποδεκτό ότι ο πόνος είναι μία εμπειρία που βιώνουν οι ασθενείς και οι οικείοι τους και όχι οι νευρικές απολήξεις!
Αλήθειες
- Όλα τα μέλη της οικογένειας πονούν όταν στο σπίτι κάποιος πονάει
- Τα μικρά παιδιά μπορεί να μην μιλάνε, αλλά καταλαβαίνουν πολλά. Όταν ένα μέλος της οικογένειας πονάει (παππούς, γονιός, αδερφός) νομίζουν ότι φταίνε, ότι έκαναν κάτι που το προκάλεσε. Επομένως αποφεύγοντας να τους μιλήσουμε, δεν τα προστατεύουμε αντίθετα αφήνουμε να αιωρούνται υποθέσεις και πεποιθήσεις που μπορεί να μην ανταποκρίνονται στην αλήθεια. Αν η πρόγνωση του ασθενούς δεν είναι καλή, τα παιδιά δεν είναι ανάγκη να ξέρουν λεπτομέρειες ωστόσο δεν πρέπει να τα αποκλείουμε αλλά να τους αναθέτουμε δραστηριότητες όπως για παράδειγμα να προσφέρουν νερό στον πάσχοντα ή να τον ενημερώνουν σχετικά με την καθημερινότητά τους. Οι ισορροπίες είναι λεπτές και αφενός η επικοινωνία δεν πρέπει να κουράζει τον ασθενή αντίθετα να τον χαροποιεί αλλά και το παιδί να νιώθει ότι προσφέρει. Σε κάποιες περιπτώσεις η συμβουλή από παιδοψυχολόγο ή ψυχίατρο μπορεί να βοηθήσει.
- Οι έφηβοι όταν ένα μέλος της οικογένειας πονάει επιλέγουν να μην εκφράσουν τα συναισθήματα τους, κλείνονται στον εαυτό τους. Μιλήστε ειλικρινά μαζί τους και θα εκπλαγείτε ευχάριστα όταν συνειδητοποιήσετε ότι μπορούν ουσιαστικά να βοηθήσουν. Επιπλέον οι έφηβοι θα εκτιμήσουν το γεγονός ότι ενημερώνονται και συμμετέχουν στα οικογενειακά ζητήματα. Αν παρατηρήσετε αλλαγές στη συμπεριφορά τους, αδικαιολόγητες σχολικές απουσίες, πτώση της σχολικής απόδοσης η ακόμη και παραβατικές συμπεριφορές μη διστάσετε να ζητήσετε τη συμβουλή ειδικού.
- Η κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή μπορεί να ανακουφίσει 9 στους 10 ασθενείς.
- Χρειάζεται το κατάλληλο φάρμακο στην κατάλληλη δόση την κατάλληλη ώρα.
- Χρειάζεται καλή επιστημονική κατάρτιση και ευαισθητοποίηση του ιατρού και αποδοχή του προβλήματος από τον ασθενή.
- Ο κάθε ασθενής είναι διαφορετικός με διαφορετικές ανάγκες
Μύθοι
- Όποιος έχει καρκίνο είναι αναπόφευκτο να πονάει
Στον 21ο αιώνα η ανακούφιση από τον καρκινικό πόνο είναι εφικτή με την κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή. Στην πραγματικότητα η ανακούφιση από τον καρκινικό πόνο όχι μόνο είναι εφικτή αλλά επιβεβλημένη, καθώς ο ασθενής που δεν πονάει έχει καλύτερη ποιότητα ζωής και πιθανώς να ανταποκρίνεται καλύτερα και στην αντικαρκινική θεραπεία.
- Πονάνε μόνο όσοι έχουν καρκίνο σε προχωρημένο στάδιο.
Είναι αλήθεια ότι οι πιθανότητες να πονέσει κάποιος είναι περισσότερες όταν ο καρκίνος έχει εξαπλωθεί. Όμως αυτό δεν είναι απόλυτο. Είναι πιθανό να πονάνε είτε ασθενείς που βρίσκονται σε αρχικό στάδιο είτε και πρώην καρκινοπαθείς (άνθρωποι που έχουν πλήρως θεραπευθεί). Για παράδειγμα μπορεί να πονάει μία γυναίκα που χειρουργήθηκε για καρκίνο του μαστού στο σημείο της χειρουργικής τομής ή να πονάει λόγω προηγηθέντων ακτινοβολιών ή χημειοθεραπειών. Η πρόγνωση αυτής της γυναίκας μπορεί να είναι άριστη και να μη νοσήσει ποτέ ξανά από καρκίνο όμως η ποιότητα ζωής της είναι αρνητικά επηρεασμένη από την παρουσία του πόνου.
Συμπέρασμα
Η ιατρική επιστήμη έχει προχωρήσει στην κατανόηση των μηχανισμών που προκαλούν πόνο και υπάρχουν νεότερα αναλγητικά φάρμακα που καθιστούν την αντιμετώπιση του καρκινικού πόνου εφικτή. Η καλή επικοινωνία με τον θεράποντα ιατρό είναι ουσιώδους σημασίας προκειμένου να απαλλαγεί ο ασθενής από τον πόνο και να διασφαλίσει τη βέλτιστη ποιότητα ζωής.
Είναι αλήθεια ότι χωρίς τον πόνο η ζωή θα ήταν μια ισοπεδωτική αυταρέσκεια και ο άνθρωπος δεν θα είχε επιβιώσει γιατί ο οξύς πόνος προειδοποιεί ότι κάτι δεν πάει καλά (για παράδειγμα ακουμπάμε ένα θερμό αντικείμενο και αμέσως απομακρύνουμε το χέρι μας γιατί πονάμε).
Ο χρόνιος καρκινικός πόνος, όμως, δεν εξυπηρετεί καμία προστατευτική βιολογική λειτουργία αντίθετα υπονομεύει την καλή συνολική κατάσταση του ασθενούς.
Οπότε η επιτυχημένη αντιμετώπισή του είναι αναγκαία και πλέον εφικτή με τα φαρμακευτικά μέσα που διαθέτουμε σήμερα.