Αργυρώ Μαυρούλη
Η αναβάθμιση της πλατφόρμας του επιδόματος παιδιού, η ένταξη των δικαιούχων του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος στην αγορά εργασίας, η κάρτα αναπηρίας σε όλους, ο Προσωπικός Βοηθός για τα ΑμεΑ είναι μερικά από τα μέτρα που περιλαμβάνονται στην «Εθνική Στρατηγική για την Κοινωνική Ένταξη και Μείωση της Φτώχειας» που τέθηκε προς διαβούλευση από τον υπουργό Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων Κωστή Χατζηδάκη.
Ειδικότερα προβλέπεται η αναβάθμιση και ψηφιοποίηση των υπηρεσιών πρόνοιας- ψηφιακός μετασχηματισμός του ΟΠΕΚΑ. Αφορά στην αναβάθμιση των ηλεκτρονικών πλατφορμών παροχής επιδομάτων (ιδίως του επιδόματος παιδιού) και τη δημιουργία διεπαφής για όλες τις ηλεκτρονικές υπηρεσίες, καθώς και τη βελτίωση της προσβασιμότητας σε κοινωνικές υπηρεσίες, τη διεύρυνση σημείων πρόσβασης και την πλήρη ψηφιοποίηση απόδοσης και καταβολής επιδομάτων και πληροφόρησης, ιδιαίτερα των ευπαθών ομάδων.
Για τη νέα Στρατηγική, και με βάση τη διαπιστωμένη εμπειρία σε επίπεδο παρεμβάσεων ενίσχυσης της κοινωνικής ένταξης, εντοπίζονται οι εξής προκλήσεις ανά κατηγορία:
Παιδί – Οικογένεια
▪ Η μείωση της παιδικής φτώχειας, η οποία αποτελεί ένα σοβαρό κοινωνικό φαινόμενο. Σε επίπεδο οικογένειας (όπως ΕΕΕ, Δομές αντιμετώπισης Φτώχειας) απουσιάζουν στοχευμένες παρεμβάσεις ολοκληρωμένου χαρακτήρα.
▪ Η διασύνδεση με τις 5 προτεραιότητες της Ευρωπαϊκής πρωτοβουλίας «Εγγύηση για το παιδί (Child Guarantee)»: κάθε παιδί στην Ευρώπη που βρίσκεται σε κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού να έχει πρόσβαση σε δωρεάν υπηρεσίες υγείας, εκπαίδευσης, παιδικής φροντίδας, στέγασης και επαρκούς σίτισης, η οποία το επόμενο διάστημα (2021) αναμένεται να εξειδικευθεί περαιτέρω.
Αντίστοιχα με το θέμα της παιδικής φτώχειας, δράσεις κοινωνικής ένταξης απαιτείται να σχεδιαστούν και για τους εγκαταλειμμένους από τις οικογένειές τους πρώην ανήλικους, οι οποίοι συμπληρώνουν το 18ο έτος της ηλικίας, διαβιούσαν σε κοινωνικά ιδρύματα και αναγκάζονται, βάση της ενηλικίωσης τους, να τα εγκαταλείψουν και να ενσωματωθούν στο κοινωνικό σύνολο και τον εργασιακό χώρο.
▪ Η εφαρμογή του θεσμικού πλαισίου για την επιτροπεία, αναφορικά με τους ασυνόδευτους ανήλικους πρόσφυγες.
▪ H μείωση του χρόνου των διοικητικών διαδικασιών περί αναδοχής και υιοθεσίας.
ΑμεΑ
▪ Η εντατικοποίηση δράσεων με στόχο την ενίσχυση της αποϊδρυματοποίησης ΑμεΑ και των παιδιών με ή χωρίς αναπηρία και η αναζήτηση εναλλακτικών λύσεων ενίσχυσης της ποιότητας ζωής και εξασφάλιση της ανεξάρτητης διαβίωσης ΑμεΑ μέσω καινοτόμων δράσεων όπως του «Προσωπικού βοηθού».
▪ H ολοκλήρωση της πιλοτικής εφαρμογής και η χορήγηση της κάρτας αναπηρίας σε άτομα με αναπηρία (δικαιούχοι επιδομάτων ΟΠΕΚΑ).
3η ηλικία
▪ Ο σχεδιασμός δράσεων ολοκληρωμένου κοινωνικού χαρακτήρα για την 3η ηλικία, σε συνδυασμό με ενίσχυση της πρόσβασης τους σε ψηφιακές υπηρεσίες (υγείας, παροχής κοινωνικών υπηρεσιών, ενσωμάτωσης στην ψηφιακή εποχή κτλπ) με έμφαση σε αυτούς που διαβιούν σε απομακρυσμένες περιοχές.
Ρομά
▪ Διαπιστώνεται η ανάγκη επανεξέτασης και ανασχεδιασμού των υφιστάμενων παρεμβάσεων στο πλαίσιο της Νέας Εθνικής Στρατηγικής για τους Ρομά 2020-2030, σύμφωνα με τις προτεραιότητες του Νέου Ευρωπαϊκού Στρατηγικού Πλαισίου για την Ένταξη, την Ισότητα και τη Συμμετοχή των Ρομά, 2020-2030. Στο πλαίσιο αυτό, απαιτείται να δοθεί έμφαση σε τομεακές και οριζόντιες παρεμβάσεις, τόσο στοχευμένες, όσο και μέσω των ευρύτερων πολιτικών ένταξης, στους τομείς της εκπαίδευσης, της στέγασης, της υγειονομικής περίθαλψης και της απασχόλησης με βάση την αρχή της εξειδικευμένης, αλλά όχι αποκλειστικής, στόχευσης αυτής της ευάλωτης πληθυσμιακής ομάδας.
Η πρόσβαση στην εκπαίδευση, η δημιουργία ευκαιριών απασχόλησης, η καταπολέμηση των διακρίσεων, καθώς και η διαμόρφωση των προϋποθέσεων για ενεργή συμμετοχή, κοινωνική χειραφέτηση, ενδυνάμωση και συμπερίληψη των Ρομά και ειδικά των νέων και γυναικών στον κοινωνικό γίγνεσθαι αποτελούν κομβικά πεδία παρέμβασης.
Στον τομέα αυτό υπάρχει ανάγκη αναδιοργάνωσης και περαιτέρω ενίσχυσης των υλοποιούμενων παρεμβάσεων. Έχουν σημειωθεί καθυστερήσεις στην εξειδίκευση και κατ’ επέκταση ενεργοποίηση των δράσεων για τους Ρομά κατά τα προηγούμενα έτη, ενώ σημαντικές δράσεις που αποτελούν βασικά εργαλεία κοινωνικής ένταξης και προϋπόθεση επιτυχίας για άλλες δράσεις, όπως η μετεγκατάσταση και βελτίωση συνθηκών διαβίωσης, μέχρι πρόσφατα δεν έχουν αποδώσει τα αναμενόμενα, σε περιφερειακό επίπεδο.
Απαιτείται να δοθεί έμφαση στην βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης και ένταξης των Ρομά στον ευρύτερο αστικό ιστό έτσι ώστε να είναι εφικτή η σταδιακή κοινωνική τους ένταξη, συμμετοχή και συμπερίληψη στα κοινωνικά δρώμενα.
Επιπλέον, απαιτούνται στοχευμένες παρεμβάσεις στους τομείς της υγείας, της εκπαίδευσης και της απασχόλησης. Η πρόσβαση και παραμονή στην εκπαίδευση, η δημιουργία ευκαιριών απασχόλησης και η εν γένει βελτίωση του βιοτικού επιπέδου, η καταπολέμηση των διακρίσεων, καθώς και η διαμόρφωση ευνοϊκότερων προϋποθέσεων για ενεργή συμμετοχή, κοινωνική χειραφέτηση, ενδυνάμωση και συμπερίληψη των Ρομά και ειδικά των νέων και γυναικών στην τοπική κοινωνία αποτελούν κομβικά πεδία παρέμβασης.
Αστεγία
▪ Ο σχεδιασμός μιας ολοκληρωμένης Στρατηγικής για την Αστεγία και την Eπισφάλεια Στέγης που να καλύπτει βασικές πτυχές του φαινομένου (καταγραφή αστέγων, δράσεις στέγασης, κοινωνικής και επαγγελματικής επανένταξης) και να ενοποιεί επί μέρους παρεμβάσεις που υλοποιούνται (συγχρηματοδοτούμενες και από άλλες πηγές) σε ένα ευρύτερο σχεδιασμό. Στην στρατηγική αυτή θα πρέπει να προσεγγίζονται τα προβλήματα αξιοπρεπούς στέγασης για τις ευάλωτες ομάδες και να λαμβάνεται υπόψη η ορθή διαχείριση του αναξιοποίητου στεγαστικού αποθέματος προνοιακών και άλλων φορέων.
▪ H μετάβαση ατόμων από συνθήκες αστεγίας σε αυτόνομη διαβίωση.
Ένταξη στην αγορά εργασίας
▪ Η συμμετοχή των δικαιούχων του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος (ΕΕΕ) σε δράσεις ενεργοποίησης και ένταξης στη αγορά εργασίας.
▪ Η συνεισφορά της Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας (ΚΑΛΟ) στην εφαρμογή ενεργητικών πολιτικών ένταξης και η αξιοποίηση προσεγγίσεων που εισάγουν κοινωνική καινοτομία. Αναβάθμιση συστήματος διακυβέρνησης
▪ Η αναβάθμιση της λειτουργίας του «Εθνικού Μηχανισμού Συντονισμού, Παρακολούθησης και Αξιολόγησης των Πολιτικών Κοινωνικής Ένταξης και Κοινωνικής Συνοχής» με σύγχρονα τεχνολογικά εργαλεία (όπως Σύστημα Δεικτών, Γεωπληροφοριακό Σύστημα, όπως θα αναλυθούν στο Σχέδιο Δράσης), καθώς και με διαδικασίες που θα διευκολύνουν την άμεση ανταπόκριση στις απαιτήσεις παρακολούθησης και αξιολόγησης.
Στο πλαίσιο αυτό, συνιστά επιμέρους πρόκληση η εφαρμογή ενός ενιαίου και ολοκληρωμένου τρόπου καταγραφής και παρακολούθησης των ωφελούμενων των Κέντρων Κοινότητας και των δομών φτώχειας, ώστε το Μητρώο Ωφελούμενων του Γεωπληροφοριακού Συστήματος των Κέντρων Κοινότητας (έργο που έχει αναλάβει η ΗΔΙΚΑ Α.Ε.) να χρησιμοποιείται και από τις λοιπές δομές κοινωνικής αλληλεγγύης (όπως κοινωνικά παντοπωλεία και κοινωνικά φαρμακεία) και ως εκ τούτου να διασφαλιστεί ένας κοινός τρόπος καταγραφής και αποτύπωσης των ωφελούμενων, στη βάση παρακολούθησης μέσω ατομικού φακέλου ωφελούμενου.
Προς την κατεύθυνση αυτή, κινείται ο σχεδιασμός και η εφαρμογή της Ενιαίας Ψηφιακής Πύλης Πρόσβασης στην Κοινωνική Προστασία, η οποία στοχεύει στην απλοποίηση της πρόσβασης των πολιτών στις κοινωνικές παροχές, την άμεση και πλήρη ενημέρωσή τους για τις πολιτικές που εφαρμόζονται, την αυτόματη διασταύρωση των στοιχείων σε όλα τα προγράμματα, την αποτελεσματικότερη διαχείριση και την τήρηση ιστορικού όλων των παροχών που λαμβάνει κάθε ωφελούμενος.
▪ Η συνέχιση και επιχειρησιακή ενίσχυση και την περίοδο 2021-2027 της λειτουργίας σε πανελλαδικό επίπεδο του δικτύου υπηρεσιών μίας στάσης («Δίκτυο Κέντρων Κοινότητας») μέσω του οποίου οι ωφελούμενοι ευάλωτοι πολίτες, μεταξύ άλλων δικαιούχοι κοινωνικής πρόνοιας, αποκτούν πρόσβαση σε διάφορες κοινωνικές υπηρεσίες.
Με βάση την αναμενόμενη αύξηση του προβλήματος της φτώχειας και των οικονομικών συνεπειών της υγειονομικής κρίσης, τα κέντρα χρειάζεται να αυξηθούν γεωγραφικά, στο σύνολο των δήμων της ελληνικής επικράτειας, με βάση τα ευρήματα εντοπισμού θυλάκων φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού από το Ενιαίο Γεωπληροφοριακό Σύστημα.
▪ Η ενίσχυση της επιχειρησιακής ικανότητας των ΟΤΑ Α’ βαθμού λόγω υποστελέχωσης των υπηρεσιών τους και έλλειψης εξειδικευμένης γνώσης που απαιτείται επί διαχειριστικών θεμάτων, καθώς και ο συντονισμός των δομών του αυτοδιοικητικού επιπέδου.
▪ Η αναβάθμιση και ψηφιοποίηση των υπηρεσιών πρόνοιας-ψηφιακός μετασχηματισμός του ΟΠΕΚΑ. Αφορά στην αναβάθμιση των ηλεκτρονικών πλατφορμών παροχής επιδομάτων (ιδίως του επιδόματος παιδιού) και τη δημιουργία διεπαφής για όλες τις ηλεκτρονικές υπηρεσίες, καθώς και τη βελτίωση της προσβασιμότητας σε κοινωνικές υπηρεσίες, τη διεύρυνση σημείων πρόσβασης και την πλήρη ψηφιοποίηση απόδοσης και καταβολής επιδομάτων και πληροφόρησης, ιδιαίτερα των ευπαθών ομάδων.
▪ Η ανάπτυξη υπηρεσιών φροντίδας που βασίζονται στην οικογένεια και την κοινότητα και ο εκσυγχρονισμός των υποδομών και των υπηρεσιών κοινωνικής προστασίας.