Η συνταξιούχος δασκάλα μουσικής και ψυχοθεραπεύτρια Λιάνα Χαρατσή εξομολογείται στο Healthstories την καθημερινότητά της ως φροντιστής της μητέρας της, η οποία πάσχει από άνοια. Ποιες είναι οι δυσκολίες και οι προκλήσεις που αντιμετωπίζει ένας φροντιστής στην καθημερινότητά του, ποια τα “δώρα” του…
Ήταν πριν από τρία χρόνια, όταν πέρασα για πρώτη φορά το κατώφλι του Κέντρου Ημέρας Αμαρουσίου της Εταιρείας Alzheimer Αθηνών, ζητώντας βοήθεια. Η συμπεριφορά της μητέρας μου (91 ετών σήμερα) άλλαζε και δεν καταλάβαινα τι ακριβώς συνέβαινε. Ναι, ήταν και είναι μεγάλης ηλικίας, αλλά… τι;;;
Συχνά, κάτω από συναισθηματική φόρτιση ή κούραση, πάθαινε μπλακ άουτ. Δεν μπορούσε να σκεφτεί, δεν μπορούσε να βρει τις λέξεις της, να εκφράσει ακριβώς αυτό που σκεφτόταν. Αγχωνόταν υπερβολικά στην καθημερινότητά της με τα ραντεβού της, την ετοιμασία της, την οργάνωσή της, την οικονομική της διαχείριση. Δεν συγκεντρωνόταν σε αυτά που άκουγε, που της έλεγα, επαναλάμβανε πάλι και πάλι τις ίδιες ερωτήσεις. Άλλαζε διαρκώς θέμα, όταν μιλούσε. Έχανε πράγματα. Έχανε τον προσανατολισμό της. Όταν με επισκεπτόταν στο σπίτι μου, δυσκολευόταν ακόμη και να βρει πού είναι τα ποτήρια. Επιπλέον μεγάλο άγχος στο θέμα του μπάνιου.
Εγώ εκνευριζόμουν, θύμωνα, τσακωνόμαστε. Ταυτόχρονα ανησυχούσα, γιατί ζούσε μόνη της και δεν την εμπιστευόμουν πια. Στο Κέντρο Ημέρας μου μίλησαν για την άνοια και για τον ρόλο μου ως φροντιστής.
Έψαξα, διάβασα, έμαθα. Η μαμά ήταν τότε 89 χρονών. Οι κινήσεις της πολύ πιο αργές. Χρειάζεται τον διπλάσιο, τριπλάσιο και πενταπλάσιο χρόνο για να ντυθεί, να μαγειρέψει, να σκεφτεί να κάνει το οτιδήποτε.
Το πρώτο, που χρειάστηκε να κάνω, ήταν να αποδεχτώ τη νέα πραγματικότητα, να διαχειριστώ τα συναισθήματά μου και να πάρω αποφάσεις. Έλειψα 15 χρόνια από κοντά της. Ζούσε μόνη της αυτοεξυπηρετούμενη. Εγώ απλά της ψώνιζα και διαχειριζόμουν όλες τις εξωτερικές δουλειές. Το θέμα της απόστασης άρχισε να με απασχολεί σοβαρά.
Πολλά ερωτήματα με βασάνιζαν. Με τι ταχύτητα εξελίσσεται η άνοια; Κατά πόσο μπορώ να αντέξω οικονομικά μια εσωτερική γυναίκα (βοηθό;). Να την πάρω μαζί μου στο σπίτι που νοίκιαζα; Αυτό δεν θα μπορούσε να το διαχειριστεί η ίδια. Να αφήσει το σπίτι της, τις συνήθειές της; Κάθε τι καινούργιο θα την αναστάτωνε και θα την αποπροσανατόλιζε πλήρως.
Τελικά πήρα την απόφαση και μετακόμισα στο πατρικό μου. Έναν όροφο πάνω από την μαμά. Ούτε μαζί, ούτε χώρια. Συνεχίζει να ζει στον χώρο της, “μόνη”, έχοντας, όμως, την αίσθηση της ασφάλειας, γιατί με έχει κοντά της. Βάλαμε κάποια όρια για να έχω κι εγώ την ησυχία μου, τα βρήκαμε, κι όλα καλά. Και για μένα είναι πιο ξεκούραστο το να μην κάνω χιλιόμετρα για κάθε τι που χρειαζόταν. Ζω στον δικό μου χώρο και δεν ανησυχώ το ίδιο για εκείνη.
Το επόμενό μου βήμα ήταν να κάνω μερικές πρακτικές, σημαντικές αλλαγές στην καθημερινότητά της. Μετέτρεψα την μπανιέρα της σε ντουζιέρα, ώστε να είναι εύκολα προσβάσιμη, να νοιώθει άνετα, να μην κινδυνεύει από ατυχήματα και να μην με χρειάζεται. Επίσης της ξεκίνησα φυσιοθεραπεία, για συντήρηση της λειτουργικότητάς της. Και, το κυριότερο, δέχτηκε, αφού δοκίμασε και ενθουσιάστηκε, να παρακολουθεί τις εβδομαδιαίες συναντήσεις των ομάδων ψυχοκοινωνικών παρεμβάσεων (νοητικής ενδυνάμωσης και σωματικής άσκησης) στο Κέντρο Ημέρας Αμαρουσίου της Εταιρείας Alzheimer Αθηνών. Η επαφή της με άλλους ανθρώπους, η γυμναστική, οι νοητικές ασκήσεις και όλα όσα έκαναν εκεί, ήταν το πιο βοηθητικό για την μητέρα μου. Μετά από ένα χρονικό διάστημα οργανώθηκε με συμμαθήτριές της και κατάφερε να πηγαίνει στις συναντήσεις μόνη της!!!
Η COVID-19 και η καραντίνα μας χάλασαν τα σχέδια. Ευτυχώς οι διαδικτυακές συναντήσεις, που οργάνωσε άμεσα το Κέντρο Ημέρας, ισορρόπησαν και πάλι τα πράγματα.
Τώρα, τρία χρόνια μετά, η κατάστασή της έχει βελτιωθεί σημαντικά. Τα συμπτώματα της άνοιας εξελίσσονται ευτυχώς πολύ αργά. Πιο έντονα είναι τα γεράματα. Μερικές φορές τσακωνόμαστε. Εγώ φταίω, γιατί χάνω την υπομονή μου. Η μαμά θεωρεί ότι επειδή είναι 91 χρονών δικαιολογούνται όλα όσα κάνει και πρέπει να στεκόμαστε όλοι σούζα. Κι εκεί αρπαζόμαστε. Αλλά έχουμε κι εμείς οι φροντιστές, οι νεότεροι, δικαιώματα στην ζωή. Τα συζητάμε, λοιπόν, και τα ξαναβρίσκουμε.
Είμαι τυχερή, γιατί ακόμη μπορεί να μένει ώρες μόνη της κι έτσι απολαμβάνω τον προσωπικό μου χρόνο. Επίσης μπορεί να κάνει μικρές βόλτες εκτός σπιτιού μόνη της. Εννοείται ότι έχω την έννοια της πάντα, αλλά της δίνω χώρο και χρόνο για προσωπική δράση. Ψώνια και εξωτερικές δουλειές είναι δικά μου τρεχάματα. Χαίρεται να κάνει δουλειές του σπιτιού και την αφήνω, στον βαθμό που μπορεί, γιατί αυτό της δίνει ζωή. Συχνά την παίρνω μαζί μου, για να αλλάζει παραστάσεις.
Αυτές τις ημέρες πάμε για μπάνιο στην Λούτσα, όπου είναι ρηχά τα νερά, ιδανικά για τη μαμά, ως “δεινή” κολυμβήτρια!!! Εγώ κάνω κάτι χιλιόμετρα, για να βρω “άπατα”, αλλά δεν με πειράζει. Μετά το μπάνιο η μαμά βγαίνει στην παραλία και περπατώντας πιάνει κουβέντα με κόσμο και το χαίρεται. Κι εγώ το ίδιο κάνω στα “άπατα”! Μια άλλη ημέρα πήγαμε όλοι μαζί τα σκυλιά μας στον γιατρό για εξετάσεις. Η εκδρομή μας συνοδεύτηκε από ένα κοντοσούβλι κοτόπουλο, το οποίο φάγαμε μέσα στο αυτοκίνητο και το διασκεδάσαμε. Τέλος πήραμε κι από ένα freddo cappuccino και γυρίσαμε στο σπίτι. Η μαμά το ευχαριστήθηκε ως εκεί που δεν φαντάζεται κανείς.
Συνεχίζουμε έτσι, με αισιοδοξία και ελπίδα!!!
Λιάνα Χαρατσή φροντιστής ατόμου με άνοια
Διαβάστε επίσης
Σε πρώτο πρόσωπο: Αν το παιδί μου δεν φορούσε κράνος, δεν θα ήταν πια εδώ
Ισορροπημένη διατροφή: Ώρα για φθινοπωρινό restart